VI kadencja
Interpelacja nr 3136
do ministra gospodarki
w sprawie wypłaty ekwiwalentu pieniężnego dla emerytów i rencistów przedsiębiorstw górniczych i przedsiębiorstw robót górniczych w zamian za deputat węglowy na podstawie ustawy o ekwiwalencie pieniężnym z tytułu prawa do bezpłatnego węgla dla osób uprawnionych z przedsiębiorstw robót górniczych
W demokratycznym państwie każdy człowiek powinien mieć zagwarantowaną równość wobec prawa. Zapewniają ją Konstytucja RP, a także uchwalane przez Sejm RP ustawy. Jednakże są pewne grupy ludzi, którym państwo równości wobec prawa nie potrafi zagwarantować.
Wszyscy emeryci i renciści pracujący kiedyś w przedsiębiorstwach objętych układem zbiorowym pracy dla pracowników zakładów górniczych, mając takie samo prawo do deputatu węglowego lub jego finansowego ekwiwalentu, powinni mieć zapewnioną równą ochronę tego prawa.
Niestety niektórzy emeryci i renciści przedsiębiorstw górniczych, m.in. byli pracownicy Przedsiębiorstwa Robót Górniczych ROW w Rybniku oraz Przedsiębiorstwa Budowy Szybów w Bytomiu, zostali pozbawieni prawa do bezpłatnego węgla na podstawie wprowadzenia układu zbiorowego pracy dla pracowników zakładów górniczych z dnia 21 grudnia 1991 r., art. 4411 o treści: (...) od dnia 26 listopada 1995 r. postanowienia art. 22 (w art. 22 w ww. układzie zbiorowym pracy uregulowano, że emerytom i rencistom oraz wdowom, wdowcom i sierotom uprawnionym do renty rodzinnej po pracowniku przysługuje bezpłatny węgiel w naturze, z tym że dopuszczono wypłatę deputatu węglowego w ekwiwalencie pieniężnym) nie dotyczą jednostek, które do dnia 25 listopada 1995 r. w swoich zakładowych układach zbiorowych pracy odstąpiły na podstawie art. 9 ust 3 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 577, ze zm.) od stosowania świadczeń, o których mowa w art. 22 ust 1 pkt 1 w wymiarze i na zasadach określonych w układzie zbiorowym pracy dla PW z dnia 1 lutego 1980 r.
Z możliwości odstąpienia od postanowień układu zbiorowego pracy zapewniających wszystkim emerytom i rencistom przedsiębiorstw górniczych bezpłatny deputat węglowy lub w zamian za deputat ekwiwalent pieniężny na podstawie zmiany przepisów Kodeksu pracy z dnia 29 września 1994 r. skorzystało między innymi Przedsiębiorstwo Robót Górniczych ROW w Rybniku poprzez wprowadzenie aneksu nr 2 do zakładowego układu zbiorowego pracy dla Przedsiębiorstwa Robót Górniczych ROW w Rybniku. Aneks ten został zarejestrowany przez okręgowego inspektora pracy w Katowicach w dniu 4 stycznia 1996 r. i w związku z jego rejestracją PRG ROW Rybnik skutecznie prawnie odstąpiło od wydawania deputatu węglowego emerytom i rencistom, których uprawnienia do niego powstały na podstawie układu zbiorowego pracy dla przemysłu węglowego.
Stworzenie przez ustawodawcę w 1994 r. takiej ˝furtki˝ w postaci zmiany art. 9 ust. 3 cytowanej powyżej ustawy z dnia 29 września 1994 r. umożliwiło odstąpienie przez przedsiębiorstwa państwowe (m. in. PRG ROW Rybnik, PBSZ Bytom i inne), które w tym czasie przekształcone zostały w spółki prawa handlowego Skarbu Państwa, i obejście przepisów obowiązującego prawa wiążących wszystkich pracodawców robót górniczych niezależnie od tego, czy był to państwowy zakład pracy (taki jak np. KWK ˝1 Maja˝, KWK ˝Marcel˝, KWK ˝Anna˝, KWK ˝Rydułtowy˝), czy był to również państwowy zakład pracy, a który na podstawie restrukturyzacji przemysłu węglowego w Polsce został przekształcony w spółkę prawa handlowego Skarbu Państwa (taką jak np. Przedsiębiorstwo Robót Górniczych ROW Rybnik czy Przedsiębiorstwo Budowy Szybów Bytom).
W mojej ocenie treść art. 2 ustawy z dnia 6 lipca 2007 r. o ekwiwalencie pieniężnym wskazuje, że celem ustawodawcy nie było przyznanie prawa do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla wszystkim emerytom i rencistom z przedsiębiorstw robót górniczych, ale jedynie tym, którzy posiadają uprawnienia do bezpłatnego węgla w naturze na podstawie układu zbiorowego pracy dla pracowników zakładów górniczych z dnia 21 grudnia 1991 r., skoro powołuje się na niego w definicji osoby uprawnionej.
Ustawa z dnia 6 lipca 2007 r. o ekwiwalencie pieniężnym w dotychczasowym kształcie w żadnej mierze nie rozwiązuje problemu wszystkich pracowników robót górniczych, a tylko nieznacznej ich części.
Wobec powyższego konieczna i społecznie sprawiedliwa i uzasadniona wydaje się zmiana ustawy z dnia 6 lipca 2007 r. o ekwiwalencie pieniężnym w celu urealnienia konstytucyjnej zasady równości wszystkich obywateli wobec prawa, aby wszyscy emeryci i renciści robót górniczych mieli zapewnioną równą ochronę prawa do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla.
Zmiany winny dotyczyć zapisów w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 2007 r. o ekwiwalencie pieniężnym, wprowadzając dodatkowy zapis odnośnie pozostałych grup emerytów i rencistów robót górniczych, którym wskutek niekorzystnych zmian Kodeksu pracy w 1994 r. odebrano prawo do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla.
Aktualne brzmienie ustawy o ekwiwalencie pieniężnym:
˝Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) osoby uprawnione - emerytów i rencistów mających ustalone prawo do emerytury lub renty, którzy pobierali bezpłatny węgiel w naturze od przedsiębiorstw robót górniczych lub przeszli na emeryturę lub rentę z tych przedsiębiorstw, oraz wdowy, wdowców i sieroty mających ustalone prawo do renty rodzinnej po byłych pracownikach przedsiębiorstw robót górniczych, uprawnionych do bezpłatnego węgla na podstawie układu zbiorowego pracy dla pracowników zakładów górniczych z dnia 21 grudnia 1991 r., i którzy uzyskali emeryturę lub rentę przed dniem 1 stycznia 2007 r., a po dniu 31 grudnia 2001 r. nie pobierali ekwiwalentu;˝.
Proponowane zmiany do ustawy o ekwiwalencie pieniężnym:
Art. 2. Treść ust. 1 zastąpić następującą treścią:
Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) osoby uprawnione - emerytów i rencistów mających ustalone prawo do emerytury lub renty, którzy pobierali bezpłatny węgiel w naturze od przedsiębiorstw robót górniczych lub przeszli na emeryturę lub rentę z tych przedsiębiorstw, oraz wdowy, wdowców i sieroty mających ustalone prawo do renty rodzinnej po byłych pracownikach przedsiębiorstw robót górniczych, uprawnionych do dnia 29 września 1994 r. do bezpłatnego węgla na podstawie układu zbiorowego pracy dla pracowników zakładów górniczych z dnia 21 grudnia 1991 r.
W związku z powyższym kieruję zapytanie: Czy, uwzględniając przedstawione okoliczności, widzi Pan możliwość i skieruje ww. propozycję zmian legislacyjnych do dalszych prac mających na celu przyznanie prawa do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla wszystkim emerytom i rencistom przedsiębiorstw robót górniczych?
Z poważaniem
Poseł Adam Gawęda
Warszawa, dnia 7 maja 2008 r.