VI kadencja

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej

na interpelację nr 13289

w sprawie wzrostu bezrobocia w Polsce

   W związku z przekazaną przy piśmie, znak: SPS-023-13289/09, z dnia 8 grudnia 2009 r. interpelacją pana posła Andrzeja Szlachty w sprawie rosnącego bezrobocia w Polsce i możliwości udzielenia pomocy finansowej bezrobotnym uprzejmie informuję:

   W ubiegłym roku utrzymywała się wzrostowa tendencja kształtowania się liczby bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy. Poza kilkoma miesiącami sezonowego spadku bezrobocia (kwiecień, maj, czerwiec) w ostatnich miesiącach 2009 r. nastąpił wzrost bezrobocia. Niemniej jednak należy pamiętać o tym, że tradycyjnie przełom roku jest okresem wzrostu bezrobocia. Kończą się z reguły prace sezonowe w budownictwie, leśnictwie, ogrodnictwie, jak również zaczynają się powroty po zakończeniu realizacji programów aktywizacji bezrobotnych. W urzędach pracy rejestrują się także osoby zwalniane z zakładów pracy na podstawie wcześniejszych, zgłaszanych przez pracodawców zwolnień grupowych, jak również zgłaszają się do rejestracji osoby z mniejszych zakładów pracy, z którymi pracodawcy nie zdecydowali się przedłużyć umów zawartych na czas określony. W pewnej mierze przyczyną wzrostu bezrobocia był zwiększony napływ osób powracających po zatrudnieniu za granicą i rejestrujących się w urzędach pracy. Na koniec listopada 2009 r. w urzędach pracy zarejestrowało się 1811,1 tys. osób wobec 1744,3 tys. na koniec października 2009 r., co oznacza wzrost liczby bezrobotnych o 66,8 tys. osób. Dla porównania w analogicznym okresie 2008 r. liczba bezrobotnych wzrosła o 46,2 tys. osób. Stopa bezrobocia rejestrowanego na koniec listopada wyniosła 11,4% i była o 0,3 punktu procentowego wyższa niż na koniec października 2009 r. i o 2,3 punktu wyższa w porównaniu z listopadem 2008 r. Na koniec 2009 r. liczba bezrobotnych wyniosła 1893,1 tys. osób, a stopa bezrobocia ukształtowała się na poziomie 11,9%. W kolejnych miesiącach należy spodziewać się, podobnie jak w poprzednich latach, wzrostu bezrobocia wynikającego z jednej strony z jego sezonowego charakteru, z drugiej jednak strony z reperkusji światowego kryzysu finansowo-gospodarczego.

   W projekcie planu Funduszu Pracy na 2010 r. założono, że wydatki na zasiłki dla bezrobotnych wyniosą 3 442 813 tys. zł (w tym składki na ubezpieczenia społeczne 700 000 tys. zł). Oznacza to, że średniorocznie wypłaconych zostanie 380 tys. zasiłków dla bezrobotnych. Plan na rok 2009 przewidywał wypłacenie 240 tys. zasiłków dla bezrobotnych. Liczba wypłaconych średniomiesięcznie zasiłków w ciągu 11 miesięcy 2009 r. wynosiła 331,7 tys. Można więc stwierdzić, że nie zabraknie środków na wypłatę zasiłków dla bezrobotnych w 2010 r.

   Jednocześnie informuję, że problem braku środków finansowych na opłacenie składek na ubezpieczenie zdrowotne za bezrobotnych bez prawa do zasiłku nie leży bezpośrednio we właściwości ministra pracy i polityki społecznej. Jednak w związku z licznie napływającymi sygnałami dotyczącymi braku środków na opłacenie ww. składek za zarejestrowane w powiatowych urzędach pracy osoby bezrobotne bez prawa do zasiłku lub stypendium minister pracy i polityki społecznej zwrócił się do ministra finansów o przeanalizowanie przyczyn powstania takiej sytuacji i poinformowanie o podjętych w ww. sprawie działaniach. Z uzyskanych z Ministerstwa Finansów informacji wynika, że powstałe zobowiązania wymagalne Skarbu Państwa zostały uregulowane w kwotach zgłoszonych przez wojewodów łącznie w wysokości 165 288 495 tys. zł. Środki na ww. zobowiązania zostały przyznane z nowo utworzonych rezerw celowych powstałych w trakcie roku 2009 na podstawie pozytywnych opinii Komisji Finansów Publicznych. Wojewoda świętokrzyski i wojewoda wielkopolski nie zgłosili zapotrzebowania na dodatkowe środki z tytułu opłacenia przedmiotowych składek, gdyż w trakcie nowelizacji dokonali zwiększenia tych środków, zmniejszając środki w innych działach klasyfikacji budżetowej i całkowicie zabezpieczając środki w swoich budżetach na bieżące regulowanie niniejszych składek.

   Ponadto uprzejmie wyjaśniam, że osoby znajdujące się w trudnej sytuacji, zgodnie z ustawą z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2008 r., Nr 115, poz. 728, z późn. zm.), w szczególności z powodu ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, niepełnosprawności, długotrwałej lub ciężkiej choroby, zdarzeń losowych, jak również bezrobocia, w celu przezwyciężenia przez nie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości, mogą korzystać z pomocy społecznej udzielonej na podstawie ustawy. Ustawa o pomocy społecznej szczegółowo określa katalog zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego (zadania realizowane ze środków własnych tych jednostek bądź przy współudziale środków z budżetu państwa), jak i zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminy i powiaty (finansowane w całości ze środków budżetu państwa).

   W projekcie ustawy budżetowej na rok 2010 na finansowanie i dofinansowanie zadań jednostek samorządu terytorialnego wynikających z ustawy o pomocy społecznej zaplanowano środki w budżetach wojewodów, podobnie jak w roku bieżącym i w latach ubiegłych. Wojewodowie dokonują dalszego podziału środków, analizują potrzeby w trakcie roku i weryfikują odpowiednio plany finansowe. W przypadku niedoboru środków na realizację niektórych zadań z pomocy społecznej wojewodowie mogą występować z wnioskiem w trakcie roku do ministra pracy i polityki społecznej o uruchomienie środków z rezerw celowych.

   W projekcie ustawy budżetowej na rok 2010, a także w budżetach wojewodów i w rezerwach celowych zaplanowano środki w taki sposób, aby zabezpieczyć potrzeby w zakresie m.in. wypłat zasiłków stałych, dofinansowania w części gwarantowanej z budżetu państwa wypłat zasiłków okresowych, dofinansowania realizacji programu ˝Pomoc państwa w zakresie dożywiania˝. Oczywiście Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej będzie monitorowało w trakcie roku realizację zadań z pomocy społecznej, współpracując w tym zakresie z wydziałami polityki społecznej urzędów wojewódzkich, aby opisany mechanizm finansowania tych zadań działał jak najskuteczniej.

   Kolejna oferowana przez państwo pomoc osobom bezrobotnym jest kierowana do osób, które zaciągnęły kredyt mieszkaniowy i nie mogą spłacić tego kredytu, ponieważ utraciły pracę. Pomoc przyznawana jest na podstawie ustawy z dnia 19 czerwca 2009 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych udzielonych osobom, które utraciły pracę (Dz. U. Nr 115, poz. 964), która weszła w życie z dniem 5 sierpnia 2009 r. Intencją ustawodawcy było ustabilizowanie sytuacji finansowej osób obciążonych zobowiązaniem kredytowym zaciągniętym w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych, które utraciły zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, zarejestrowały się jako bezrobotne i uzyskały prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Uzyskana na podstawie ustawy pomoc pozwala beneficjentowi tej pomocy na zabezpieczenie podstawowych funkcji bytowych (możliwość pozostania w dotychczas zajmowanym lokalu) w okresie po utracie pracy, a co za tym idzie, umożliwia skupienie energii bezrobotnego na działaniach mających na celu znalezienie zatrudnienia, a nie np. na poszukiwaniu nowego mieszkania. Na tę pomoc zabezpieczono środki w kwocie 439 mln zł do 2011 r.

   Reasumując, można stwierdzić, że pomimo szerokiego zakresu udzielanej pomocy osobom bezrobotnym nie powinno zabraknąć środków finansowych na realizację tych działań zarówno w budżecie resortu, jak i w budżetach jednostek samorządu terytorialnego.

   Minister

   Jolanta Fedak

   Warszawa, dnia 13 stycznia 2010 r.