VI kadencja

Interpelacja nr 15410

do ministra sprawiedliwości

w sprawie kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia z mocy ustawy

   Szanowny Panie Ministrze! Dnia 28 czerwca 2009 r. weszła w życie ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny nowelizująca zasady dziedziczenia ustawowego. Przepisy te rozszerzyły krąg osób uprawnionych do dziedziczenia z mocy ustawy. Zgodnie z art. 932 K.c. w braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedna czwarta całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.

   Jak zauważają eksperci, obowiązujące przepisy o dziedziczeniu ustawowym nie przewidują wszystkich możliwych sytuacji. W przypadku bowiem gdy małżonek dochodzi do dziedziczenia w zbiegu tylko z jednym z rodziców, a zarazem spadkodawca nie ma żadnego rodzeństwa oraz zstępnych rodzeństwa, którzy by wchodzili na miejsce zmarłego rodzica, nie sposób jest ustalić uprawnionego do części spadku, opierając się na obowiązujących przepisach Kodeksu cywilnego. Na mocy art. 932 K.c. w braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. Jednocześnie zgodnie z art. 933 § 1 K.c. udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku. Zgodnie natomiast z art. 932 § 2 K.c. udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku.

   Obowiązujące przepisy tytułu drugiego księgi czwartej Kodeksu cywilnego nie są precyzyjne i mogą prowadzić do niejednoznacznych interpretacji. Zarówno sądy, orzekając o stwierdzeniu nabycia spadku nabytego na podstawie ustawy, jak i notariusze, dokonując urzędowego jego poświadczenia, mogą dojść do odmiennych rozstrzygnięć w zakresie tego, co dzieje się ze wskazaną 1/4 spadku, która miała przypaść jednemu z rodziców. Należy podkreślić, że z uwagi na swoją funkcję przepisy o dziedziczeniu ustawowym nie powinny zawierać jakichkolwiek luk prawnych lub być na tyle nieprecyzyjne, by zmuszały do stosowania analogii.

   Panie Ministrze!

   Czy uważa Pan za zasadną potrzebę nowelizacji Kodeksu cywilnego?

   Czy podejmie Pan działania, aby rozwiązać przedstawiony problem?

   Z poważaniem

   Poseł Tomasz Lenz

   Toruń, dnia 10 marca 2010 r.