VI kadencja

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej

na interpelację nr 7433

w sprawie obowiązku zatrudniania inspektora ochrony przeciwpożarowej

   Nawiązując do interpelacji pani poseł Domiceli Kopaczewskiej oraz pani poseł Teresy Piotrowskiej, przekazanej przy piśmie znak: SPS-023-7433/09 z dnia 23 stycznia 2009 r., w sprawie obowiązku zatrudniania inspektora ochrony przeciwpożarowej, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

   Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy (Dz. U. Nr 223, poz. 1460) wdraża do prawa polskiego nie w pełni wdrożone postanowienia dyrektywy Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy (Dz. Urz. WE L 183 z 29 czerwca 1989 r., str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 1, str. 349).

   Nowelizacja Kodeksu pracy była niezbędna z uwagi na skierowanie przez Komisję Europejską w marcu 2007 r. wezwania do usunięcia uchybienia, a następnie w lutym 2008 r. - uzasadnionej opinii.

   Wdrożenie art. 8 dyrektywy nastąpiło m. in. w art. 209¹ § 1 znowelizowanego Kodeksu pracy, w myśl którego pracodawca jest obowiązany zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, gaszenia pożaru i ewakuacji pracowników oraz wyznaczyć pracowników do udzielania pierwszej pomocy, a także wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników, zgodnie z przepisami o ochronie przeciwpożarowej. Odesłanie do przepisów o ochronie przeciwpożarowej przyjęto w związku z dotychczasowymi wyjaśnieniami przekazywanymi Komisji Europejskiej.

   Projekt ustawy został uzgodniony międzyresortowo oraz zaopiniowany przez partnerów społecznych. W trakcie uzgodnień Główny Inspektorat Pracy zaproponował uzupełnienie art. 209¹ § 1 Kodeksu pracy poprzez odesłanie do przepisów o ochronie przeciwpożarowej. Partnerzy społeczni nie zgłaszali natomiast uwag do tego przepisu.

   Po opublikowaniu ustawy nowelizującej Kodeks pracy wystąpiły problemy z wdrożeniem art. 209¹ § 1 pkt 2 lit. b Kodeksu pracy. Powszechnie zgłaszano, że zwłaszcza u pracodawców zatrudniających jedną lub kilka osób wyznaczenie pracownika spełniającego wymagania kwalifikacyjne określone w ustawie o ochronie przeciwpożarowej rodzi duże koszty. Ponadto podniesiono okoliczność, iż określony w dyrektywie obowiązek pracodawcy ma węższy zakres, niż przewiduje to znowelizowany art. 209¹ § 1 Kodeksu pracy.

   Podzielając te zastrzeżenia, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, wspólnie z Ministerstwem Gospodarki oraz Komendą Główną Państwowej Straży Pożarnej, przygotowało kolejny projekt, który został przekazany do dalszych prac legislacyjnych do sejmowej Komisji Nadzwyczajnej ˝Przyjazne Państwo˝ do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji. Przewiduje on zniesienie obowiązku posiadania przez wyznaczonych pracowników specjalistycznych kwalifikacji z zakresu ochrony przeciwpożarowej (skreślono w Kodeksie pracy odesłanie do przepisów o ochronie przeciwpożarowej).

   Pracownicy wyznaczeni do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników będą posiadali ukończone szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, w myśl art. 237³ § 2 Kodeksu pracy, zgodnie z przepisami rozporządzenia ministra gospodarki i pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860, z późn. zm.). W ramowych programach szkolenia, które zamieszczone są w załączniku do tego rozporządzenia, uwzględniona jest także problematyka dotycząca ochrony przeciwpożarowej. Do pracodawcy lub jednostki organizacyjnej uprawnionej do prowadzenia działalności szkoleniowej w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (działającej na zlecenie i w porozumieniu z pracodawcą) jak dotychczas będzie należało opracowanie programu szkolenia wstępnego lub szkolenia okresowego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla poszczególnych grup stanowisk, w tym uwzględniającego szkolenie pracowników wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników, których zakres - w myśl art. 209¹ § 3 Kodeksu pracy - powinien być uzależniony od rodzaju i poziomu występujących zagrożeń.

   Należy zatem podkreślić, że projektowane zmiany uniezależniają realizację obowiązków przewidywanych w Kodeksie pracy od przepisów ustawy dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1229, z późn. zm.) oraz nie naruszają dotychczasowego zakresu ochrony przeciwpożarowej wynikającej z przepisów tej ustawy.

   Pracodawcy nie będą więc ponosili dodatkowych kosztów w związku z wyznaczeniem pracowników do wykonywania czynności przewidzianych w art. 8 ust. 2 powołanej wyżej dyrektywy Unii Europejskiej.

   Ponadto pragnę poinformować, że z art. 8 ust. 2 dyrektywy Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy wyraźnie wynika, że obowiązek wyznaczenia pracowników do udzielania pierwszej pomocy oraz zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników musi być nałożony na wszystkich pracodawców, bez względu na liczbę zatrudnianych przez nich osób. Państwom członkowskim, które nie wprowadziły takiego obowiązku, grozi postępowanie przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości i nałożenie wysokich kar.

   W sprawach związanych z brakiem lub niewłaściwą transpozycją do prawa krajowego dyrektyw Wspólnot Europejskich dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy Europejski Trybunał Sprawiedliwości prowadził wiele postępowań.

   Pragnę zwrócić uwagę na postępowanie przeciwko Republice Austrii dotyczące rozważanej kwestii, tj. niewłaściwej transpozycji art. 8 ust. 2 zobowiązującego pracodawców do wyznaczenia pracowników do zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników. Jak wynika z uzasadnienia do wyroku Trybunału Sprawiedliwości (trzecia izba) z dnia 6 kwietnia 2006 r. w sprawie C-428/04 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Austrii: ˝Komisja uważa, że art. 8 ust. 2 dyrektywy, zgodnie z którym celem zapewnienia pierwszej pomocy, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników pracodawca powinien wyznaczyć pracowników do spełniania tych zadań, jest bezwarunkowy i nie zezwala na żadne wyjątki dla małych przedsiębiorstw w tym zakresie.˝

   Uprzejmie informuję, że na pytanie, w jakim okresie pracodawcy będą zwolnieni z kar za niespełnianie wymagań kwalifikacyjnych przez pracowników wyznaczonych do wykonywania czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników, odpowiedzi może udzielić główny inspektor pracy. Nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, należy bowiem do Państwowej Inspekcji Pracy, która podlega Sejmowi. Ze swej strony pismem z dnia 8 stycznia 2009 r. wystąpiłam do głównego inspektora pracy z prośbą o wykorzystywanie w 2009 r. w większym stopniu innych środków prewencyjnych w stosunku do pracodawców za niespełnianie wymagań kwalifikacyjnych przez pracowników wyznaczonych zgodnie z art. 209¹ § 1 pkt 2 Kodeksu pracy.

   Minister

   Jolanta Fedak

   Warszawa, dnia 12 lutego 2009 r.