VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra -

na zapytanie nr 6447

w sprawie zamiaru likwidacji Izby Celnej w Rzepinie

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na pismo z dnia 26 lutego br., znak SPS-024-6447/10, przy którym przekazana została interpelacja pani poseł Elżbiety Rafalskiej w sprawie zamiaru likwidacji Izby Celnej w Rzepinie, uprzejmie informuję, co następuje.

   Od nowoczesnej administracji celnej wymaga się, aby była skuteczna, ekonomiczna i efektywna w działaniu, co powoduje zmiany w sposobie wykonywania kontroli i koncentracji uwagi na obszarach podwyższonego ryzyka, niosących niebezpieczeństwo powstania strat dla budżetu państwa i naruszenia procedur celnych i przepisów podatkowych, tak aby legalny obrót towarowy z zagranicą odbywał się przy minimalnej ingerencji i przy pełnym wykorzystywaniu procedur uproszczonych. Powyższe wymaga odpowiednio przygotowanych i wzmocnionych komórek realizujących zadania bezpośrednio związane z obsługą obrotu towarowego (urzędy celne i odziały celne).

   Niezależnie od powyższego, uprzejmie informuję Pana Marszałka, iż najbliższe lata będą wymagały od Służby Celnej zabezpieczenia kadrowego kolejnych nowych oraz modernizowanych drogowych i lotniczych przejść granicznych, aby skutecznie chronić granicę zewnętrzną UE i realizować obsługę na poziomie zapewniającym płynność ruchu:

   - Grzechotki - Mamonowo (Polska/Rosja) - nowe przejście (zapotrzebowanie etatowe - ok. 130 etatów),

   - Budomierz - Hruszew (Polska/Ukraina) - nowe przejście (zapotrzebowanie etatowe - ok. 90 etatów),

   - Dołhobyczów - Uhrynow (Polska/Ukraina) - nowe przejście (zapotrzebowanie etatowe - ok. 70 etatów),

   - Terespol - Brześć - rozbudowywane przejście graniczne Polska/Białoruś,

   - Połowce - Pieszczatka - rozbudowywane przejście graniczne Polska/Białoruś (zapotrzebowanie etatowe - ok. 30 etatów),

   - Wrocław-Strachowice, Gdańsk-Rębiechowo oraz Warszawa-Okęcie - rozbudowywane lotnicze przejścia graniczne.

   Pragnąc w przyszłości, w sytuacji konieczności zabezpieczenia kadrowego ww. jednostek, uniknąć bolesnego procesu alokacji osób, z czym mieliśmy do czynienia w 2004 r. lub zapobiec protestom kierowców wyrażającym swe niezadowolenie z obsługi na granicy i funkcjonariuszy w przejściach granicznych niewspółmiernie obciążonych pracą, konieczne jest podjęcie obecnie działań wyprzedzających, które zabezpieczą przyszłe potrzeby.

   Alternatywą dla nieskutecznych wniosków etatowych kierowanych do budżetu jest racjonalizacja struktury organizacyjnej na poziomie zarządczym (izby celne), przy jak najpełniejszym zabezpieczeniu potrzeb kadrowych na poziomie wykonawczym (urzędy celne, oddziały celne). Jest to realizacja idei przesunięcia kadr funkcjonariuszy celnych zza biurek w administracji do kontroli i obsługi przedsiębiorców.

   Priorytetem działania Służby Celnej jest jak najlepsza obsługa przedsiębiorców (w tym w przejściach granicznych), zapewnienie najbardziej skutecznego poboru należności celnych i podatkowych, ochrona granicy zewnętrznej Unii Europejskiej, skuteczne zwalczanie przestępczości w obszarze cła, akcyzy i gier hazardowych. Dlatego Służba Celna, realizując program modernizacji, wzmacnia jednostki w zapleczu granicy zewnętrznej UE oraz inwestuje w sprzęt i infrastrukturę dla kontroli i obsługi przedsiębiorców. Projektowane zmiany organizacyjne mające na celu lepsze wykorzystanie kadr nie będą dotyczyć urzędów celnych w Zielonej Górze, Gorzowie Wlkp. i podległych im jednostek, które zajmują się obsługą zgłoszeń celnych, deklaracji podatkowych, poborem należności celnych i podatkowych (podatek akcyzowy i podatek VAT z tytułu importu towarów) oraz wydziałów zwalczania przestępczości podległych izbie celnej.

   Prowadzone w związku z ww. przesłankami prace analityczne dotyczące funkcjonowania izb celnych wykazały zróżnicowane obciążenie pracą poszczególnych komórek organizacyjnych Służby Celnej oraz potrzeby i możliwości efektywniejszego wykorzystania sił i środków Służby Celnej. Z przeprowadzonej ewaluacji funkcjonowania izb celnych wynika m.in., że w Izbie Celnej w Rzepinie na przestrzeni lat 2006-2009 odnotowuje się stosunkowo niewielkie obciążenie pracą na poziomie izby celnej.

   Dla przykładu, w zestawieniu z innymi izbami, sytuacja w zakresie postępowań toczących się przed dyrektorem izby celnej wygląda następująco:

   1) w obszarze liczby postępowań toczących się przed dyrektorem izby jako organem I instancji Izba Celna w Rzepinie załatwiła:

   - w roku 2006 - 306 spraw,

   - w roku 2007 - 364 spraw,

   - w roku 2008 - 603 sprawy,

   - w roku 2009 - 751 spraw,

   w tym samym obszarze, odpowiednio w tych samych latach:

   - Izba Celna w Przemyślu: 4197, 5004, 6740, 7204 spraw,

   - Izba Celna w Katowicach: 7382, 12 862, 16 308, 6750 spraw,

   - Izba Celna w Poznaniu: 2414, 2233, 1971, 3634 spraw;

   2) w obszarze spraw karnych skarbowych otrzymanych do zatwierdzenia przez dyrektora izby celnej jako organu II instancji Izba Celna w Rzepinie załatwiła:

   - w roku 2006 - 484 sprawy

   - w roku 2007 - 738 spraw,

   - w roku 2008 - 537 spraw,

   - w roku 2009 - 459 sprawy,

   w tym samym obszarze, odpowiednio w tych samych latach:

   - Izba Celna w Białej Podlaskiej: 4542, 6619, 4720, 6590 spraw,

   - Izba Celna w Przemyślu: 2740, 5348, 2702, 3623 spraw,

   - Izba Celna w Katowicach: 1956, 1855, 1266, 380 spraw.

   W wyniku przeprowadzonej analizy planowane są zmiany w zakresie struktury organizacyjnej Służby Celnej polegające m.in. na włączeniu zadań Izby Celnej w Rzepinie do Izby Celnej w Szczecinie.

   Obszar działania izby celnej obejmowałby obszar woj. lubuskiego i zachodniopomorskiego. Odległość pomiędzy Rzepinem a Szczecinem wynosi 151 km. Powyższe pozwoli na zachowanie współpracy z niemieckimi partnerami granicznymi (dwie IC o najdłuższym odcinku polsko-niemieckiej granicy wewnętrznej UE). W przypadku alternatywnego połączenia IC w Rzepinie z IC w Poznaniu (odległość ok. 160 km) powstałaby jednostka rozległa terytorialnie z 6 urzędami celnymi (większa obszarowo od woj. mazowieckiego), trudna do sprawnego zarządzania. Inne rozwiązanie połączenia IC w Rzepinie z IC we Wrocławiu charakteryzowałoby się dużą odległością między jednostkami powyżej 200 km i koniecznością sprawowania nadzoru nad 5 urzędami.

   Lokalizacja siedziby połączonych IC w Rzepinie i IC w Szczecinie w mieście Szczecin pozwala na umiejscowienie struktur zarządczych Służby Celnej w bliskości jednostek obsługujących zewnętrzną granicę UE (Port Morski w Szczecinie, Port Morski w Świnoujściu, Port Morski w Kołobrzegu, Port Lotniczy w Goleniowie).

   Granica pomiędzy Polską a Niemcami, z punktu widzenia problematyki celnej, została zlikwidowana z dniem 1 maja 2004 r., a dotychczasowy punkt odniesienia - zabezpieczenie granicy lądowej - uległ przesunięciu na zabezpieczenie granicy zewnętrznej UE. Nie bez znaczenia jest fakt, że w przypadku woj. lubuskiego na jego terenie, po zniesieniu granicy celnej z dniem 1 maja 2004 r., nie funkcjonują przejścia graniczne.

   Dla właściwego funkcjonowania izby celnej, przy bardzo rozległych zadaniach Służby Celnej (akcyza, cło, gry), zwłaszcza w zakresie orzecznictwa II instancji w postępowaniu celnym i podatkowym, niezbędne jest stworzenie warunków napływu wykwalifikowanej kadry. Powyższe jest możliwe w dużych ośrodkach dysponujących stosownym zapleczem akademickim, takim jak w Szczecinie. Lokalizacja izby celnej w miastach takich jak Rzepin, oddalonych od ośrodków akademickich, w perspektywie czasu rodzi ryzyko ograniczonych zasobów kadrowych.

   W przypadku Izby Celnej w Rzepinie symptomy uzewnętrznienia ryzyka miały już miejsce w przypadku komórek orzecznictwa. Mając świadomość powyższych problemów, dyrektor Izby Celnej w Rzepinie dwukrotnie występował w 2009 r. do ministra finansów ze stosownymi wnioskami kadrowymi, których celem było istotne wzmocnienie kadrowe pionu orzecznictwa. W piśmie nr: 410000-IKAW-112-50/2009 z dnia 28 lipca 2009 r. dyrektor Izby Celnej w Rzepinie wnosił o powołanie na stanowisko zastępcy dyrektora Izby Celnej, nadzorującego komórki orzecznictwa izby, funkcjonariusza celnego z dwuletnim stażem, który od 1 lutego 2009 r. pełnił obowiązki zastępcy dyrektora ze względu na brak innych osób z odpowiednimi kwalifikacjami merytorycznymi i predyspozycjami zarządczymi. W piśmie nr: 410000-IKAW-0707-144/2009 z dnia 14 października 2009 r. dyrektor Izby Celnej w Rzepinie wystąpił do ministra finansów z wnioskiem o przeniesienie służbowe eksperta celnego z Izby Celnej w Poznaniu celem wsparcia zespołu orzecznictwa II instancji.

   Połączenie IC w Rzepinie z IC w Szczecinie umożliwi podniesienie jakości orzecznictwa. W 2009 r. w IC w Szczecinie do wojewódzkiego sądu administracyjnego zostało wniesionych 70 skarg w sprawach celnych oraz 106 skarg w sprawach podatku akcyzowego. Jednocześnie w 2009 r. otrzymano 30 wyroków wydanych przez WSA w zakresie spraw celnych, z których 8 rozstrzygnięto negatywnie dla organu, co stanowiło 26,6%. W tym samym okresie do WSA w IC w Rzepinie wniesionych zostało 141 skarg w sprawach celnych oraz 44 skargi w sprawach podatku akcyzowego. W 2009 r. otrzymano 276 wyroków wydanych przez WSA w zakresie spraw celnych, z których 93 rozstrzygnięto negatywnie dla organu celnego, co stanowiło 33,6%. W zakresie podatku akcyzowego w IC w Szczecinie otrzymano 54 wyroki wydane przez WSA, z których 8 rozstrzygnięto negatywnie dla organu celnego, co stanowiło 14,8%. W zakresie podatku akcyzowego otrzymano 10 wyroków wydanych przez WSA, z których 2 rozstrzygnięto negatywnie dla organu celnego, co stanowiło 20%.

   Jednocześnie uprzejmie informuję Pana Marszałka, że przewiduje się, iż powyższe zmiany realizowane będą równolegle z:

   1) utworzeniem w Rzepinie dużego centrum kompetencyjnego Służby Celnej skupiającego komórki realizujące zadania ogólnopolskie, świadczące usługi na rzecz całej Służby Celnej z zakresu:

   - statystyki dotyczącej obrotu towarowego pomiędzy krajami członkowskimi Wspólnoty - INTRASTAT (ok. 155 etatów) - aktualnie zadanie realizowane jest przez każdą z 16 izb celnych, co pozwoli na uwolnienie etatów w innych jednostkach i przesunięcie osób do zadań kontrolnych i obsługi przedsiębiorców,

   - zarządzania i rozwoju Elektronicznego Systemu Zarządzania Dokumentami dla jednostek Służby Celnej, dostarczonego w ramach projektu INTRAS - zadanie nowe,

   - opisu i utrzymania procesów biznesowych w Służbie Celnej - zadanie nowe realizowane w ramach projektu 7 osi Programu Operacyjnego ˝Innowacyjna gospodarka˝,

   - pełnienia funkcji Ogólnokrajowego Centrum Analizy Ryzyka i utrzymania systemu informatycznego ZISAR - zadanie nowe realizowane w ramach projektu 7 osi Programu Operacyjnego ˝Innowacyjna gospodarka˝,

   - współpracy międzynarodowej dotyczącej wymiany informacji w sprawach podatku akcyzowego pomiędzy krajami członkowskimi Wspólnoty - Biuro Łącznikowe ds. Akcyzy - ELO - aktualnie zadanie realizowane jest przez MF,

   - pełnienia funkcji Centrum Przetwarzania Obrazu RTG Służby Celnej - zadanie nowe,

   - uruchomienia i utrzymania Centralnego Magazynu Mundurowego Służby Celnej (aktualnie funkcjonuje 16 magazynów izb celnych), co pozwoli na uwolnienie etatów w innych jednostkach i przesunięcie ich do zadań kontrolnych i obsługi przedsiębiorców;

   2) pozostawieniem w Rzepinie komórki orzecznictwa II instancji jako komórki zamiejscowej IC w Szczecinie.

   Konsekwencją proponowanych zmian będzie:

   - lepsze wykorzystanie zasobów kadrowych do zadań z zakresu obsługi podmiotów gospodarczych i wykonywania kontroli,

   - przesuwanie uwalnianych etatów w ramach fluktuacji kadr do oddziałów celnych w nowych i rozbudowywanych przejściach granicznych,

   - przesunięcie osób zajmujących się zadaniami rozproszonymi w każdej izbie celnej (INTRASTAT, zaopatrzenie mundurowe) do funkcji kontrolnych i obsługi przedsiębiorców,

   - wykorzystanie infrastruktury oraz kompetencji informatycznych i kontrolnych zatrudnionych w Rzepinie dla lokalizacji tam funkcji centrum kompetencyjnego całej Służby Celnej,

   - wykorzystanie infrastruktury izb celnych (Opole, Kielce) dla urzędów celnych, przy ograniczaniu inwestycji dla urzędów celnych, które wymagają znacznych nakładów finansowych, co pozwoli na szybszą realizację inwestycji stanowiących bezpośrednie zaplecze granicy zewnętrznej UE.

   Planowane zmiany struktury organizacyjnej Służby Celnej nie będą skutkowały zwolnieniami funkcjonariuszy w jednostkach znoszonych ani przenoszeniem ich do innych izb celnych, a łączyć się będą z procesem przenoszenia zadań i możliwością przesunięć kadrowych do komórek, w których konieczne jest wsparcie personalne lub do komórek nowopowstałych.

   Jednocześnie uprzejmie informuję Pana Marszałka, że planowane zmiany nie wpłyną na zmniejszenia aktywności gospodarczej regionu lubuskiego. Zapewnianie płynnej obsługi celnej podmiotów gospodarczych dokonujących wymiany towarowej z zagranicą nie jest bowiem jednoznaczne z istnieniem w pobliżu organu celnego II instancji. Jednostki organizacyjne Służby Celnej realizujące zadania bezpośrednio związane z obsługą podmiotów dokonujących obrotu towarowego z zagranicą pozostają w dotychczasowych siedzibach. W związku z tym nie może być mowy o czynniku hamującym ożywienie gospodarcze regionu.

   Zgodnie z przygotowanym ramowym harmonogramem prac związanych z połączeniem izb celnych, procedura legislacyjna dotycząca stosownych aktów prawnych zostanie rozpoczęta 15 kwietnia br. Obecnie trwają prace związane z szacowaniem skutków przedmiotowych regulacji w kontekście organizacyjnym, kadrowym, infrastrukturalnym i informatycznym. Wejście w życie przedmiotowych zmian przewidywane jest na dzień 1 lipca 2010 r.

   Przekazując powyższą informację, zapewniam Pana Marszałka, że płynna obsługa obrotu towarowego z zagranicą, polepszenie jej jakości oraz odpowiedni poziom realizacji innych zadań Służby Celnej jest troską organów Służby Celnej i w tym kierunku zmierzają podejmowane działania.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Jacek Kapica

   Warszawa, dnia 17 marca 2010 r.