VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 23880

w sprawie powszechnej praktyki zawyżania kursów przez kantory

   Szanowny Panie Marszałku! W związku z pismem wicemarszałka Sejmu RP z dnia 29 lipca br., znak: SPS-023-23880/11, przesyłającym interpelację pana posła Johna Abrahama Godsona z dnia 26 lipca br. w sprawie praktyki zawyżania kursów walut przez kantory, pragnę przekazać na ręce Pana Marszałka następującą odpowiedź.

   Ceny (kursy) walut obcych, tak jak zdecydowana większość cen towarów i usług w Polsce, nie są regulowane administracyjnie, lecz są kształtowane przez rynek. Brak ograniczeń w swobodzie ustalania cen walut obcych wynika z faktu, że ustalanie tych cen odbywa się w warunkach silnej konkurencji. W Polsce działa bowiem kilka tysięcy podmiotów prowadzących kantory wymiany walut oraz kilkadziesiąt banków świadczących usługi w tym zakresie.

   W tych warunkach ochrona interesów klientów (konsumentów) polega na stosowaniu innych środków niż administracyjne regulowanie cen walut obcych. W przypadku usług kantorów wymiany walut ochrona ta, zgodnie z ustawą z dnia 27 lipca 2002 r. Prawo dewizowe (Dz. U. Nr 141, poz. 1178, z późn. zm.), polega na stosowaniu:

   - obowiązku rejestracji działalności kantorowej jako działalności regulowanej w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (art. 11 ust. 1),

   - obowiązku prowadzenia działalności kantorowej w lokalach wpisanych do rejestru, wyposażonych w sposób określony przepisami Prawa dewizowego (art. 14 ust. 1 oraz art. 17 ust. 1 pkt 4 i art. 17a ust. 1),

   - obowiązku wykonywania czynności bezpośrednio związanych z działalnością kantorową (zawieranie umów, przyjmowanie i wydawanie walut) przez osoby posiadające fachowe przygotowanie do ich wykonywania (art. 13 ust. 1),

   - obowiązku prowadzenia ewidencji wszystkich operacji powodujących zmianę stanu walut obcych i waluty polskiej (art. 14 ust. 1 pkt 1),

   - obowiązku wydawania, po zawarciu każdej umowy, dowodów kupna lub sprzedaży walut obcych, imiennych lub na okaziciela (art. 14 ust. 1 pkt 3).

   Powyższe obowiązki przewidziane w ustawie Prawo dewizowe stanowią o warunkach wykonywania działalności kantorowej. Przestrzeganie tych warunków, zgodnie z art. 33 ust. 1 pkt 2 Prawa dewizowego, jest przedmiotem kontroli wykonywanej przez prezesa Narodowego Banku Polskiego będącego organem rejestrowym (art.16 ust. 1 Prawa dewizowego).

   Kontrola ta w szczególności obejmuje sprawdzanie, czy lokal, w którym prowadzona jest działalność kantorowa, jest wyposażony w tablicę informacyjną przedstawiającą wykaz skupowanych i sprzedawanych walut obcych oraz aktualne ceny (kursy) ich kupna i sprzedaży, stanowiącą, zgodnie z § 2 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia ministra finansów z dnia 24 września 2004 r. w sprawie wyposażenia lokalu przeznaczonego do wykonywania działalności kantorowej oraz sposobu prowadzenia ewidencji i wydawania dowodów kupna i sprzedaży wartości dewizowych (Dz. U. Nr 219, poz. 2220), niezbędne wyposażenie lokalu (kantoru).

   Nieprzestrzeganie przez przedsiębiorcę obowiązków przewidzianych w Prawie dewizowym, w tym obowiązku zapewnienia wyposażenia lokalu spełniającego warunki techniczne i organizacyjne niezbędne do bezpiecznego i prawidłowego zawierania i wykonywania umów kupna i sprzedaży walut obcych (art. 14 ust. 1 pkt 4), stanowi, w razie rażącego naruszenia tych obowiązków, podstawę do wydania przez prezesa Narodowego Banku Polskiego decyzji o zakazie wykonywania działalności kantorowej i wykreślenia z urzędu wpisu przedsiębiorcy w rejestrze tej działalności (art. 71 ust. 1 pkt 3 i ust. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).

   Powyższe przepisy stanowią gwarancję, że w każdym kantorze znajduje się tablica informacyjna przedstawiająca wykaz skupowanych i sprzedawanych walut obcych oraz aktualne ceny (kursy) ich kupna i sprzedaży, a tym samym każdy klient (konsument) ma możliwość przed zawarciem transakcji zapoznania się z oferowanymi przez kantor cenami walut obcych oraz podjęcia świadomej decyzji o ich kupnie lub sprzedaży.

   Tym samym powodem skarg do Narodowego Banku Polskiego, a także Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów czy rzeczników konsumentów nie jest brak w wyposażeniu kantoru tablicy z kursami walut obcych, lecz różne praktyki stosowane przez przedsiębiorców mogące zniekształcać świadome zachowania klientów. Problem stosowania takich praktyk nie jest jednak wyłącznie problemem występującym w zakresie działalności kantorowej, lecz dotyczy także innych rodzajów działalności gospodarczej związanych ze sprzedażą towarów lub świadczeniem usług na rzecz konsumentów.

   Każdy konsument, który uważa, że przy zawieraniu umowy z przedsiębiorcą celowo został wprowadzony w błąd (padł ofiarą nieuczciwej praktyki rynkowej), ma możliwość dochodzenia swoich praw polubownie lub na drodze sądowej, korzystając z pomocy udzielanej przez powiatowych (miejskich) rzeczników konsumentów, polegającej m.in. na prowadzeniu bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego, udzielaniu informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów, podejmowaniu w imieniu i na rzecz konsumentów interwencji, udzielaniu pomocy konsumentom w kierowaniu spraw na drogę sądową oraz w ich prowadzeniu (art. 42 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów - Dz. U. Nr 50, poz. 331, z późn. zm.).

   Zasady przeciwdziałania nieuczciwym praktykom rynkowym, w tym także w zakresie działalności kantorowej, określa ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. Nr 171, poz. 1206).

   Swobodzie w ustalaniu cen przez przedsiębiorców towarzyszą zatem rozbudowane środki prawne i instytucjonalne mające na celu ochronę interesów konsumentów, a w przypadku usług finansowych, takich jak usługi wymiany walut, dodatkowe regulacje określające szczególne warunki świadczenia tych usług.

   Taki system jest w ocenie Ministerstwa Finansów zgodny z zasadami gospodarki rynkowej i tym samym Ministerstwo Finansów nie widzi potrzeby wprowadzania do ustawy Prawo dewizowe przepisów, które określałyby maksymalne granice odchyleń od kursów średnich walut obcych ogłaszanych przez Narodowy Bank Polski obowiązujące przy ustalaniu cen walut obcych w kantorach. Takie rozwiązanie było krótkotrwale stosowane w początkowym okresie funkcjonowania kantorów wymiany walut. Powrót do tego rozwiązania w obecnych warunkach rynkowych oraz instytucjonalnych i prawnych nie tylko nie znajduje uzasadnienia, ale zdaniem Ministerstwa Finansów nie jest możliwy.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Jacek Dominik

   Warszawa, dnia 23 sierpnia 2011 r.