VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 3407

w sprawie naliczania podatku od spadków i darowizn przy ustanawianiu służebności mieszkania

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację Pana Stanisława Rydzonia, posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, z dnia 20 maja 2008 r. w sprawie nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn, przekazaną przy piśmie nr SPS-023-3407/08 z dnia 10 czerwca 2008 r., uprzejmie informuję.

   Odnosząc się do podniesionej w interpelacji kwestii dotyczącej skutków podatkowych przekazania nieruchomości tytułem darowizny, z jednoczesnym ustanowieniem służebności osobistej na rzecz darczyńców w wyniku wykonania ich polecenia, należy stwierdzić, że są one zróżnicowane w zależności od kręgu osób uczestniczących w takiej czynności. W przypadku przekazania nieruchomości tytułem darowizny zstępnym, z równoczesnym ustanowieniem służebności osobistej na rzecz darczyńców, nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn, bez względu na wartość przedmiotu darowizny. Odmienna pod względem prawnopodatkowym jest sytuacja darczyńców w przypadku przekazania majątku (nieruchomości) tytułem darowizny na rzecz zięcia lub synowej, tj. osób niewymienionych w art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514, z późn. zm.), zwanej dalej upsd, z poleceniem ustanowienia służebności na rzecz darczyńców. Polecenie darczyńcy podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach określonych w upsd, z uwzględnieniem kwoty wolnej i skali podatkowej, określonej dla nabywców danej grupy podatkowej.

   Nieprawdziwe jest twierdzenie przedstawione w interpelacji, iż w wyniku umowy darowizny obciążonej poleceniem ustanowienia służebności na rzecz darczyńcy zachowuje on pewne prawa do nieruchomości, a obdarowani w najmniejszym nawet stopniu nie przysparzają majątku osobie, na rzecz której ustanawiają służebność. Wobec braku w upsd własnych definicji tytułów nieodpłatnego nabycia rzeczy i praw majątkowych, ich ocena powinna być dokonywana przy uwzględnieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nimi umowa darowizny nieruchomości z jednoczesnym poleceniem darczyńcy przenosi bezwarunkowo na obdarowanych prawo własności tej nieruchomości. Istota polecenia polega na tym, że darczyńca nakłada na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem. Osobą odnoszącą korzyść majątkową z polecenia darczyńcy może być zarówno sam darczyńca, jak również osoba trzecia. Jeżeli wynikiem wykonania polecenia darczyńcy jest ustanowienie służebności osobistej na rzecz oznaczonej osoby fizycznej, w tym darczyńcy, wypełnienie polecenia przynosi służebnikowi wynikające z zakresu tej służebności wymierne korzyści materialne. Istotą zaś przepisów upsd jest objęcie podatkiem nieodpłatnych przysporzeń dokonywanych na rzecz osób fizycznych. Na tych samych zasadach przepisy upsd obejmują podatkiem ustanowienie nieodpłatnej służebności zarówno będącej wynikiem polecenia darczyńcy, jak wtedy, gdy ustanowienie służebności jest czynnością samodzielną, nietowarzyszącą umowie darowizny. Różnica w tych przypadkach polega jedynie na tym, że służebność ustanowiona w wyniku polecenia darczyńcy stanowi jej ciężar i podlega odliczeniu przy ustalaniu podstawy opodatkowania.

   Odnosząc się do pisma dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 25 marca 2008 r., znak PB.IV/0711-4/08/50, w sprawie sposobu obliczania podstawy opodatkowania z tytułu przedmiotowej czynności, minister finansów nie podziela przedstawionego w nim poglądu.

   W związku z przedstawioną w interpelacji propozycją pana posła dotyczącą nowelizacji upsd uprzejmie informuję, że ich zmiana polegająca na nieobciążaniu podatkiem czynności ustanowienia służebności jest trudna do zaakceptowania ze względu na jej skutek prowadzący do rozszczelnienia systemu podatkowego. Zmiana taka mogłaby prowadzić do pozbawienia gmin dochodów z tytułu umów darowizn nieruchomości, w tym zawieranych między osobami obcymi, stwarzając zachętę do unikania podatku przez fikcyjne obciążanie darowizn służebnościami o wartości równej wartości rynkowej nieruchomości.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Elżbieta Chojna-Duch

   Warszawa, dnia 1 lipca 2008 r.