VI kadencja

Odpowiedź ministra środowiska

na zapytanie nr 556

w sprawie przeniesienia dotychczasowego ujęcia wody pitnej dla Wadowic

   Odpowiadając na zapytanie posła Pawła Kowala, przekazane przy piśmie, znak: SPS-024-556/08, z dnia 14 lutego 2008 r., w sprawie możliwości sfinansowania ujęcia wody pitnej dla Wadowic w ramach budowy zbiornika wodnego Świnna Poręba, przekazuję następujące informacje w przedmiotowej sprawie.

   Decyzją nr GWI2100/47/86/227 z dnia 3 września 1986 r. minister ochrony środowiska i zasobów naturalnych zatwierdził założenia techniczno-ekonomiczne przedsięwzięcia inwestycyjnego pn. ˝Budowa zbiornika wodnego Świnna Poręba na rzece Skawie˝. W ramach ww. ZTE określony został program inwestycji. Program ten uwzględniał również budowę obiektów umożliwiających ujęcie wody na potrzeby komunalne. W zakresie rzeczowym zatwierdzonego zbiorczego zestawienia kosztów z 1997 r. ujęto w ramach zadania I ˝Zbiornik˝ wykonanie takich obiektów budowlanych, jak:

   - stacja rozrządu wody,

   - stacja ujęcia i uzdatniania wody.

   Zarezerwowano również środki na urządzenie strefy ochrony sanitarnej zbiornika. Wymienione powyżej obiekty były zaplanowane dla zabezpieczenia poboru wody komunalnej dla potrzeb aglomeracji śląskiej i potrzeb lokalnych odbiorców, w tym również dla wodociągu wadowickiego. Jednak transformacja ustrojowa i zasady gospodarki rynkowej w zasadniczy sposób wpłynęły na wielkość zapotrzebowania na wodę komunalną. Zmieniły się również oczekiwania lokalnej społeczności co do pierwotnych założeń i celów budowanego zbiornika. W tej sytuacji, wobec potwierdzonego braku zapotrzebowania na wodę komunalną oraz przewidywanego braku deficytu w latach następnych, inwestor zweryfikował program inwestycyjny w 2001 r. (zgodnie z zaktualizowaną ZZK w p.c. 2002 r., zatwierdzoną przez ministra środowiska Antoniego Tokarczuka decyzją, znak: Zwiu-211-VI-3/2001, z dnia 28 września 2001 r.). Nie przewiduje on budowy obiektów dla ujęcia wody komunalnej, a główną i najważniejszą funkcją zbiornika jest ochrona przeciwpowodziowa.

   Reasumując, powrót do budowy ujęcia wody wydaje się nieuzasadniony z punktu widzenia techniczno-ekonomicznego. Wodociąg wadowicki posiada w chwili obecnej ujęcie drenażowe i brzegowe wody z rzeki Skawy, zlokalizowane poniżej przekroju zapory zbiornika wodnego Świnna Poręba. Wybudowanie zbiornika zagwarantuje pełne pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania na wodę komunalną dla rejonu południowo-zachodniego Małopolski, a szczególnie dla miejscowości: Wadowice, Zator oraz Kalwarii Zebrzydowskiej. Gwarantowany przepływ na potrzeby gospodarki komunalnej po wybudowaniu zbiornika wzrośnie do wartości 2,25 m³/sek.

   Realizowany aktualnie program przedsięwzięcia inwestycyjnego pn. ˝Budowa zbiornika wodnego Świnna Poręba na rzece Skawie˝ przewiduje do wykonania prace i opracowania z zakresu ochrony jakości wód wpływających do budowanego zbiornika. Zgodnie z obowiązującym zbiorczym zestawieniem kosztów budowy zakres rzeczowy całego przedsięwzięcia inwestycyjnego podzielony został na 4 podstawowe zadania:

   1) zadanie I - Zbiornik,

   2) zadanie II - Przebudowa dróg w rejonie zbiornika,

   3) zadanie III - Przebudowa i modernizacja kolei,

   4) zadanie IV - Ochrona zlewni zbiornika.

   W ramach zadnia IV realizowane są podstawowe zadania związane z ochroną jakości wód oraz uporządkowaniem gospodarki wodno-ściekowej gmin położonych w bezpośrednim sąsiedztwie budowanego zbiornika wodnego w Świnnej Porębie.

   Ponadto na zadaniach I, II i III również wykonywane są prace związane z ochroną jakości wód poprzez budowę urządzeń ochrony środowiska, tj. osadników i separatorów, jak również zabezpieczeń przed erozją wodną skarp nasypów i wykopów wykonywanych budowli ziemnych, brzegów cieków wodnych, terenów wyrobisk pożwirowych i poboru gliny oraz innych zabezpieczeń wynikających z wydanych decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych lub z obowiązujących norm i przepisów prawnych.

   Inwestycje związane z ochroną jakości wód wpływających do budowanego zbiornika są realizowane głównie w ramach zadania IV - Ochrona zlewni zbiornika. Inwestor realizuje zakres rzeczowy zadania IV w oparciu o zawarte w 2006 r. porozumienia z Urzędami Gmin: Mucharz, Stryszów i Zembrzyce w sprawie realizacji ˝Programu gospodarki wodno-ściekowej na terenie gmin na lata 2006-2010˝.

   Koszt wykonanych robót z zakresu gospodarki wodno-ściekowej finansowanych w ramach środków przeznaczonych na budowę zbiornika wodnego na dzień 31 grudnia 2007 r. zamknął się kwotą 93,5 mln zł. Łączny zakres rzeczowy wykonany na terenie gmin: Mucharz, Stryszów i Zembrzyce w ramach inwestorstwa bezpośredniego oraz partycypacji przedstawia się następująco:

   - wykonanie około 96 km kolektorów kanalizacji sanitarnej,

   - wykonanie 7 kpl. przepompowni na sieci kanalizacyjnej,

   - wykonanie 3 oczyszczalni ścieków mechaniczno-biologicznych w Jaszczurowej, w gminie Mucharz, oraz w Stryszowie i Zembrzycach,

   - wykonanie około 60 km sieci wodociągowej,

   - wykonanie 4 zbiorników wody pitnej,

   - partycypowano w rozbudowie oczyszczalni ścieków w Suchej Beskidzkiej,

   - partycypowano w rozbudowie oczyszczalni ścieków w Wadowicach.

   Równocześnie w ramach pozostałych zadań I, II i III zostały lub będą realizowane:

   - urządzenia ochrony środowiska (osadniki i separatory) przy drodze do Sikorówki,

   - urządzenia ochrony środowiska (osadniki i separatory) przy drodze krajowej nr 28,

   - urządzenia ochrony środowiska (osadniki i separatory) przy drodze do Zarębek,

   - planowane urządzenia ochrony środowiska (osadniki i separatory) do zabudowy przy drodze Stryszów-Zembrzyce i wzdłuż toru kolejowego na tym samym odcinku.

   Jakość wód w rejonie budowy zbiornika Świnna Poręba jest monitorowana przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie (WIOŚ). We wnioskach końcowych z raportu WIOŚ z listopada 2007 r. podano: ˝W przypadku wód rzeki Skawy, podobnie jak w innych wodach rzek górskich województwa (w górnych ich biegach), wskaźniki: mangan, żelazo, odczyn oraz barwa występują w warunkach naturalnych w podwyższonych stężeniach˝. Wskaźnikami jakości wody, przekraczającymi wartości dopuszczalne dla kategorii A1, podane w rozporządzeniu ministra środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, były:

   - barwa rzeczywista oraz odczyn pH; oba te wskaźniki zarówno powyżej, jak i poniżej rejonu budowy zbiornika (Zembrzyce-Świnna Poręba). Podwyższone wartości tych wskaźników mogą być zdaniem WIOŚ związane z charakterystyczną cechą abiotyczną cieku (typ 14 - mała rzeka fliszowa). Okresowo stwierdzano niewielki wzrost barwy w rejonie budowy zbiornika, przy czym wzrost ten nie powodował zmiany kategorii A2 i towarzyszył podwyższonej mętności i podwyższonemu stężeniu żelaza;

   - mangan w rzece Skawie poniżej przekroju zapory odpowiada kategorii A2 (najwyższa notowana wartość 0,069 mg Mn/l, co stanowi przekroczenie o 38% wartości dopuszczalnej dla A1 wynoszącej 0,05 mg Mn/l i jest niższe o 31% od wartości dopuszczalnej dla A2 wynoszącej 0,1 mg Mn/l).

   Dotychczasowe badania WIOŚ w rejonie budowy zbiornika nie wykazały zmiany zapachu, nie stwierdzono również większego wzrostu stężeń innych zanieczyszczeń organicznych. W bieżącym roku inwestor ponownie zleca dodatkowe badania monitoringowe do WIOŚ.

   W celu uzyskania informacji na temat prognozowanej jakości wody w nowo budowanym zbiorniku Świnna Poręba inwestor zlecił w roku ubiegłym dwa opracowania: ˝Prognoza jakości wody w nowo budowanym zbiorniku wodnym Świnna Poręba i w rzece Skawie poniżej zbiornika˝ oraz ˝Badanie i prognoza migracji manganu do wód rzeki Skawy w rejonie realizowanego zbiornika wodnego Świnna Poręba˝. Termin wykonania opracowań został ustalony na koniec 2008 r. z uwagi na potrzebę dodatkowych pomiarów i obserwacji, które prowadzone są przez wykonawców tych prac oraz dodatkowo przez WIOŚ. W ekspertyzach zostaną wykorzystane również obecnie zbierane wyniki monitoringu jakości wody surowej i uzdatnionej Wadowickiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji.

   Dotychczasowe wyniki z ww. badań wykazały, że wzrost manganu rozpuszczonego ponad wartości dopuszczalne dla kategorii A1 występuje głównie w okresie niżówek. Najwyższe stężenia tego wskaźnika występują w Skawie poniżej przekroju zapory, gdzie maksymalna wartość nie przekroczyła dopuszczalnej dla kategorii A2 i wynosiła 0,07 mg Mn/l, a w skrajnych przypadkach wzrost manganu rozpuszczonego osiągał wartości 0,094-0,097 mg Mn/l (według raportów WPWiK w Wadowicach z dnia: 24 października 2007 r. i 8 lutego 2008 r.). Wzrost ten spowodowany jest obecnie podwyższonym przechodzeniem manganu dwuwartościowego z wód podziemnych do wód powierzchniowych w rejonie wyrobisk żwirowych. Stężenia manganu przy ujęciu wody dla Wadowic spadają średnio około 30% na skutek utleniania i wytrącania się manganu w rzece.

   W okresach intensywnych prac ziemnych w korycie lub przy brzegu rzeki występuje wzrost mętności wody (najwyższa notowana wartość według badań WIOŚ w przekroju poniżej zapory to 22 NTU). Podwyższona mętność wody występuje też przy opadach deszczu, a w okresie wezbrań wartość tego wskaźnika jest bardzo wysoka (kilkaset i więcej NTU) i wynika z dużej podatności zlewni rzeki Skawy na erozję. Wskaźnik ten nie jest limitowany w ww. rozporządzeniu, natomiast dla kategorii A1 stężenie zawiesiny ogólnej nie powinno przekraczać wartości 25 mg/l, a dla A2 - 30 mg/l.

   Równocześnie informujemy, że w dniach od 29 maja do 4 czerwca 2007 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie przeprowadził kontrolę realizowanych robót wykonywanych w ramach przedsięwzięcia inwestycyjnego pn. ˝Budowa zbiornika wodnego Świnna Poręba na rzece Skawie˝ (protokół z kontroli nr 288/07). Kontrola miała charakter interwencyjny i została wnioskowana przez Starostwo Powiatowe w Wadowicach w związku ze stwierdzeniem przez Wadowickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji pogorszenia się jakości wody pitnej, której źródłem jest rzeka Skawa poniżej budowanego zbiornika. Zgodnie z treścią protokołu cyt.: ˝badania jakości wody w zakresie wskaźników fizykochemicznych i bakteriologicznych nie wykazały, aby woda była niezdatna do picia, jednak stwierdzono od pewnego czasu bardzo wysoki przyrost stężenia manganu (górna granica dopuszczalna.), który dawniej nie występował. WPWiK nie posiada urządzeń dla redukcji tego metalu. Pogorszenie w smaku wód sugerowało zmiany w biocenozie wód rzeki˝. W czasie kontroli dokonano szczegółowej wizji lokalnej na wszystkich obiektach budowy. Kontrola nie stwierdziła żadnych nieprawidłowości, lecz wykazała, że ˝środki transportu poruszają się wcześniej przygotowanymi utwardzonymi drogami wewnętrznymi. Są to środki transportu nowoczesne, w dobrym stanie technicznym i ich prace na tym terenie nie stanowią zagrożenia dla czystości wód˝, a w konkluzji cyt.: ˝Stwierdza się dobrą organizację robót, ścisłe wyznaczenia poruszania się pojazdów i sprzętu, izolację koryta rzeki od realizacji zadań˝.

   Odnosząc się do kwestii poboru wody dla wodociągu wadowickiego ze zbiornika Świnna Poręba z głębokości 4 m poniżej zwierciadła wody - pozwoliłoby to prawdopodobnie ujmować wodę mniej zanieczyszczoną od tej, jaka będzie w obecnej lokalizacji ujęcia. Jednak realizacja takiego wariantu wymaga przede wszystkim zmiany podstawowych funkcji zbiornika z przeciwpowodziowego i rekreacyjnego na przeciwpowodziowy i do zaopatrzenia w wodę do picia ze strefą ochronną, obejmującą część zbiornika i ograniczoną rekreacją. Na taką realizację nie wyrażają zgody samorządy i społeczeństwo gmin zlokalizowanych na obrzeżu budowanego zbiornika wodnego w Świnnej Porębie, upatrując korzyści z wykorzystania zbiornika do celów turystycznych.

   W tej sytuacji rozwiązaniem bardziej racjonalnym wydaje się modernizacja stacji uzdatniania wody w Wadowicach, z uwzględnieniem linii technologicznej usuwania manganu. W przypadku gdy zlecone opracowania pn.: ˝Prognoza jakości wody w nowo budowanym zbiorniku wodnym Świnna Poręba i w rzece Skawie poniżej zbiornika˝ oraz ˝Badanie i prognoza migracji manganu do wód rzeki Skawy w rejonie realizowanego zbiornika wodnego Świnna Poręba˝ potwierdzą bezpośredni wpływ realizowanych robót i zbiornika na zawartość manganu w wodzie, inwestor nie będzie uchylał się od partycypowania w kosztach modernizowanej linii technologicznej redukcji manganu.

   Minister

   Maciej Nowicki

   Warszawa, dnia 7 marca 2008 r.