VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury - z upoważnienia ministra -

na zapytanie nr 1553

w sprawie lekceważenia przez dyrekcję PKP Polskie Linie Kolejowe SA Oddział Katowice obowiązków w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa na przejazdach kolejowych, znajdujących się w granicach administracyjnych miasta Bielska-Białej

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na zapytanie posła, pana Adama Wykręta, w sprawie lekceważenia obowiązków w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa na przejazdach kolejowych znajdujących się w granicach administracyjnych miasta Bielsko-Biała przez Dyrekcję PKP Polskie Linie Kolejowe SA Oddział Katowice, na podstawie informacji Zarządu PKP Polskie Linie Kolejowe SA uprzejmie przedstawiam, co następuje:

   Przejazdy kolejowe są miejscem krzyżowania się w jednym poziomie linii kolejowej i drogi publicznej, które podlegają szybkiej dekapitalizacji wynikającej z jednoczesnego obciążenia tego miejsca ruchem kolejowym i drogowym, a także są miejscem szczególnie narażonym na kolizje drogowo-kolejowe.

   Na terenie miasta Bielsko-Biała PKP Polskie Linie Kolejowe SA (PLK) utrzymują 33 przejazdy kolejowe i 4 przejścia dla pieszych. Zgodnie z rozporządzeniem ministra transportu i gospodarki morskiej z dnia 26 lutego 1996 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii kolejowych z drogami publicznymi i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 33, poz. 144, z późn. zm.), średnie zagęszczenie przejazdów na liniach kolejowych nie powinno przekraczać jednego przejazdu na 3 km. W przypadku przejazdów na terenie Bielska-Białej średnia gęstość przejazdów kolejowych zdecydowanie odbiega od wyżej wymienionych wymagań i wynosi:

   - na linii nr 117 Kalwaria Zebrzydowska Lanckorona-Bielsko-Biała Główna - 370 m,

   - na linii nr 139 Katowice-Zwardoń - 854 m,

   - na linii nr 190 Bielsko-Biała Główna-Cieszyn - 430 m.

   Zgodnie z art. 28 pkt 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. Nr 19 z 2007 r., poz. 115) utrzymanie i ochrona skrzyżowań dróg z liniami kolejowymi w poziomie szyn w obszarze między rogatkami, a w przypadku ich braku w odległości do 4 m, licząc od skrajnej szyny, należy do zarządcy infrastruktury kolejowej. Mając na uwadze powyższy obowiązek, PLK na terenie Bielska-Białej:

   - w latach 2005-2008 przeprowadziły modernizację 7 przejazdów kolejowych w ciągach ulic: Morelowej, Towarowej, Inwalidów, Sempołowskiej, Poniatowskiego, Przędzalniczej, Zagajnik i Dzwonkowej (głównie w zakresie wymiany urządzeń sterowania ruchem kolejowym i sygnalizacji przejazdowej); łączny koszt robót wyniósł 4153 tys. zł;

   - w ramach rozpoczętego w 2007 r. i kontynuowanego w bieżącym roku zadania inwestycyjnego finansowanego z unijnych środków pomocowych (kontrakt nr ISPA/FS/ 2001/PL/16/P/PT/015) prowadzi naprawę przejazdów w ciągach ulic: Chochołowskiej, Kołłątaja, Inwalidów, Sempołowskiej, Poniatowskiego, Straconki, Przędzalniczej, Sokołowskiej, Zajęczej, Morelowej, Okopowej i Bajki. Szacunkowy koszt tych robót ocenia się na kwotę 2200 tys. zł;

   - w III kwartale br., z uwagi na przewidywaną budowę wiaduktu drogowego, zostanie wykonana naprawa nawierzchni na przejeździe w ul. Wyzwolenia.

   Jednocześnie informuję, że w przypadku konieczności wykonania definitywnej poprawy i utrzymania w dłuższym czasie właściwego stanu technicznego nawierzchni na przejazdach wykonywane są naprawy główne. Oprócz wymiany nawierzchni drogowej jest wówczas wymieniana nawierzchnia kolejowa w obrębie przejazdu (szyny, podkłady, tłuczeń) oraz poprawiane jest odwodnienie przejazdu. Dlatego też przy tak dużym zakresie robót nie ma możliwości wykonania natychmiastowej naprawy przejazdu - należy wykonać projekt techniczny naprawy przejazdu oraz projekt organizacji ruchu podczas wykonywania robót zarówno dla ruchu drogowego, jak i kolejowego, a także wyłonić wykonawcę robót. Zakłady Linii Kolejowych (ZLK) należące do PLK, biorąc pod uwagę stan techniczny przejazdów i bardzo ograniczone środki finansowe, jakimi dysponują, występują do zarządców dróg o ich ewentualne uczestniczenie w finansowaniu poprawy stanu technicznego nawierzchni drogowych na przejazdach.

   PLK, nie mając możliwości samodzielnego finansowania wszystkich potrzebnych napraw przejazdów kolejowych wyłącznie z własnych środków finansowych pochodzących z przychodów z udostępniania linii kolejowych, wnoszą już od kilku lat o wprowadzenie zmian do ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych mających na celu włączenie zarządców dróg do uczestniczenia w utrzymaniu i przebudowie przejazdów przez tory kolejowe. Uzasadnione jest to wciąż zwiększającym się natężeniem ruchu drogowego. W ciągu ostatnich kilkunastu lat notuje się duży i bardzo dynamiczny wzrost liczebności samochodów ciężarowych i ciągników siodłowych. Właśnie są to te pojazdy, których oddziaływanie na nawierzchnię drogową na przejazdach kolejowych jest największe i powoduje jej szybką degradację. Z tego powodu PLK stoją przed koniecznością przeznaczania dużych środków finansowych na naprawę nawierzchni drogowej na przejazdach, zmianę sposobu zabezpieczenia przejazdów poprzez zabudowę urządzeń samoczynnej sygnalizacji przejazdowej oraz przekwalifikowanie przejazdów do coraz to wyższych kategorii.

   Rozłożenie kosztów modernizacji i utrzymania pomiędzy użytkowników przejazdów, to jest zarządcę infrastruktury kolejowej i zarządcę drogi, wprowadziłoby ich ścisłą współpracę i współodpowiedzialność za stan techniczny oraz bezpieczeństwo na przejazdach kolejowych. Obecnie współpraca ta najczęściej ogranicza się do uczestniczenia we wspólnych komisjach terenowych, które biorąc pod uwagę rosnące natężenie ruchu samochodowego, wnioskują o przekwalifikowywanie przejazdów do kategorii wyższych - oczywiście tylko na koszt zarządu infrastruktury kolejowej. Istnieje tak małe zainteresowanie zarządców dróg sytuacją na przejazdach kolejowych, że często trudno jest wyegzekwować od nich nawet wyniki pomiarów natężenia ruchu drogowego, które są zobowiązani przeprowadzać cyklicznie co 5 lat.

   Pozwalam sobie również przytoczyć stanowisko, jakie w przedmiotowej sprawie zajęła w 2005 r. Najwyższa Izba Kontroli. W ˝Informacji o wynikach kontroli zarządzania drogami publicznymi na skrzyżowaniach z liniami kolejowymi˝, w ˝Podsumowaniu wyników kontroli - 2.3: Uwagi końcowe i wnioski˝, wyraźnie dała sygnał o konieczności obligatoryjnego zobowiązania zarządców dróg i samorządów lokalnych do udziału w finansowaniu utrzymania skrzyżowań linii kolejowych z drogami publicznymi, pisząc: ˝NIK (...) dostrzega potrzebę zmian w obowiązujących przepisach dotyczących zarządzania drogami i liniami kolejowymi. Nie można bowiem oczekiwać, iż znajdujące się w bardzo trudnej sytuacji finansowej PKP PLK SA sprostają zadaniom w zakresie utrzymania, przebudowy i budowy (zwłaszcza bezkolizyjnych) skrzyżowań dróg z liniami kolejowymi. Podjęcie skutecznych działań w tym zakresie jest podstawową przesłanką usunięcia nieprawidłowości ujawnionych podczas kontroli. Dotychczasowe próby włączenia przez PKP w realizację powyższych zadań zarówno zarządców dróg, jak i lokalnych samorządów wobec nieprecyzyjnych rozwiązań prawnych nie przyniosły efektów˝.

   Dlatego w ˝Strategii dla transportu kolejowego do roku 2013˝, w kierunkach działań określonych w rozdziale pt. ˝Finansowanie budowy, modernizacji i eksploatacji skrzyżowań linii kolejowych z drogami publicznymi˝, jest mowa o zmianie regulacji ustawowych, tak aby koszty budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i obsługi skrzyżowań linii kolejowych z drogami publicznymi zostały rozdzielone pomiędzy zarządcę infrastruktury kolejowej oraz zarządcę (właściciela) drogi, która krzyżuje się z linią kolejową. W przypadku skrzyżowań jednopoziomowych do właściwych zarządców dróg będą należały zadania obejmujące znaki drogowe, odwodnienie pasa drogowego, konstrukcję drogi do linii rozgraniczających oddalonych 0,7 m od skrajnych szyn i oświetlenie skrzyżowania. Natomiast w strefie pomiędzy liniami rozgraniczającymi wszystkie wyżej wymienione zadania będą wykonywane przez właściwego zarządcę infrastruktury kolejowej. W przypadku budowy lub przebudowy skrzyżowań dwupoziomowych, gdy będzie następować budowa lub przebudowa drogi, wówczas zadanie to zrealizowane zostanie przez zarządcę drogi. W przypadku gdy następuje budowa lub przebudowa linii kolejowej, wówczas zadanie to będzie zadaniem zarządcy linii kolejowej. Natomiast dla obiektów istniejących utrzymanie obiektu będzie uzależnione od infrastruktury znajdującej się na wiadukcie.

   Jednocześnie pragnę zwrócić uwagę na art. 28 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.). Przepis ten, a zwłaszcza ust. 2, nakazuje kierującemu pojazdem drogowym w pobliżu i na przejeździe przez tory zmniejszenie prędkości jazdy oraz zachowanie szczególnej ostrożności, tak aby natychmiast zatrzymać pojazd, gdy nadjeżdża pojazd szynowy. Tak więc o prędkości jazdy pojazdu drogowego nie decyduje stan techniczny przejazdu kolejowego - choć ten powinien być nienaganny, lecz nakaz wynikający z przepisu ustanowionego przez organ ustawodawczy.

   Ponadto informuję, że należący do PLK Zakład Linii Kolejowych w Katowicach zobowiązany został do nawiązania ściślejszej współpracy z władzami miasta Bielsko-Biała i tamtejszym Miejskim Zarządem Dróg. Planowane jest zorganizowanie spotkania dla uregulowania problemów związanych z przejazdami kolejowymi - w tym również zmniejszenie ilości przejazdów kolejowych i skierowanie ruchu samochodowego na wybudowane skrzyżowania dwupoziomowe.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Juliusz Engelhardt

   Warszawa, dnia 26 maja 2008 r.