VI kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości - z upoważnienia ministra -

na zapytanie nr 2080

w sprawie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o prokuraturze oraz niektórych innych ustaw

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na zapytanie pana posła Zbigniewa Matuszczaka dotyczące kwalifikacji radcy prawnego i notariusza o 6-letnim stażu pracy w zawodzie do pełnienia funkcji prokuratora, przesłane pismem z dnia 11 lipca 2008 r. nr SPS-024-2080/08, uprzejmie przedstawiam, co następuje.

   Możliwość powoływania na stanowisko prokuratora osoby wykonującej zawód radcy prawnego lub notariusza, jako realizacja zasady równego traktowania osób wykonujących zawody prawnicze, wprowadzona została do polskiego systemu prawnego ustawą z dnia 22 marca 1990 r. o zmianie ustawy o prokuraturze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia oraz ustawy o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 20, poz. 121).

   Zgodnie z aktualnie obowiązującym brzmieniem art. 14 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39, z późn. zm.) na stanowisko prokuratora może być powołany radca prawny o co najmniej 3-letnim stażu pracy, o ile jednocześnie spełnia pozostałe, określone w ustawie kryteria. Analogiczne rozwiązania dotyczące możliwości powołania adwokata, radcy prawnego lub notariusza na stanowisko sędziego przewiduje przepis art. 61 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, z późn. zm.).

   Z kolei prawo ubiegania się o wpis na listę radców prawnych lub notariuszy na podstawie art. 25 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059, z późn. zm.) oraz odpowiednio art. 12 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 369, z późn. zm.) służy również osobom, które zajmowały stanowisko prokuratora. Obowiązujące rozwiązania ustawowe są zgodne ze standardami konstytucyjnymi.

   W projekcie ustawy o zmianie ustawy o prokuraturze i niektórych innych ustaw (druk nr 617 Sejmu RP VI kadencji), określając w art. 14a ustawy zasady dotyczące awansu prokuratora, wprowadzono minimalny staż pracy na bezpośrednio niższym stanowisku prokuratorskim, a także zróżnicowano wymagany okres wykonywania zawodu radcy prawnego i notariusza w zależności od stanowiska prokuratorskiego, o które się ubiega: prokuratora prokuratury okręgowej, prokuratora prokuratury apelacyjnej i prokuratora Prokuratury Generalnej, na odpowiednio: 6, 8 i 12 lat. Projektowane uregulowanie zmierza do wyeliminowania niebezpieczeństwa powoływania na wyższe stanowiska prokuratorskie osób niedostatecznie przygotowanych do pełnienia swoich funkcji, a zatem wydaje się być zbieżne z poglądami zaprezentowanymi w zapytaniu poselskim.

   Jednocześnie zwrócić uwagę należy na fakt, że wymagany okres zatrudnienia na określonym stanowisku jest jednym z warunków formalnych, uprawniającym radcę prawnego lub notariusza do ubiegania się o stanowisko prokuratora. Możliwość przepływu z jednego do innego zawodu prawniczego nie oznacza, że przepływ taki ma następować automatycznie.

   W odniesieniu do kandydatów spełniających wymogi formalne organ rozstrzygający zobowiązany jest do przeprowadzenia odpowiedniego postępowania kwalifikacyjnego, zmierzającego do ustalenia stopnia przygotowania do wykonywania zawodu, przy uwzględnieniu przesłanek, które wynikają z obowiązujących przepisów.

   Każdorazowo dokonywana jest ocena kwalifikacji kandydata i umiejętności wynikających z dotychczasowej praktyki w stosowaniu prawa. W warunkach obowiązywania konstytucyjnej zasady równości i równego traktowania przesłankami oceny winny być m.in. czas trwania aplikacji, zakres przedmiotowy szkolenia oraz praktyczny kontakt z wykonywaniem danego zawodu prawniczego (vide: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 marca 2007 r., sygn. VI S.A./Wa 1826/06, LEX nr 334883).

   Zagadnienie modelu naboru do zawodów prawniczych było również przedmiotem kilku orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. W wyroku z dnia 26 marca 2008 r., sygn. K 4/07/OTK (2008/A/Z/28), trybunał odwołał się do swoich wcześniejszych orzeczeń i podtrzymał wyrażone w nich poglądy, że zadaniem ustawodawcy (i przedmiotem jego odpowiedzialności) jest określenie optymalnego w danej sytuacji modelu przygotowania i wykonywania zawodu prawnika. Przyjęte rozwiązanie ustawodawcze cechować musi koherencja, równe traktowanie osób wykonujących poszczególne zawody prawnicze lub aspirujących do ich wykonania (vide: wyrok z dnia 8 listopada 2006 r., sygn. K 30/06, OTK 2006/A/10/146).

   Jednocześnie, odnosząc się do wątpliwości dotyczących stopnia przygotowania do pełnienia funkcji prokuratora notariuszy i radców prawnych, w zakresie szeroko rozumianej problematyki prawa karnego, zauważyć należy, że określone w art. 2 ustawy o prokuraturze zadanie prokuratury, jakim jest strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw, prokurator generalny i podlegli mu prokuratorzy wykonują również przez wytaczanie powództw w sprawach karnych i cywilnych oraz składanie wniosków i udział w postępowaniu sądowym w sprawach cywilnych, ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych (art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy o prokuraturze), jak również zaskarżanie do sądu niezgodnych z prawem decyzji administracyjnych oraz udział w postępowaniu sądowym w sprawach zgodności z prawem takich decyzji (art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy o prokuraturze). W tym zakresie wiedza oraz doświadczenie radcy prawnego lub notariusza może być w pełni wykorzystana.

   Ponadto wykonywanie zawodu radcy prawnego i notariusza w warunkach rozwiniętej gospodarki rynkowej nie może abstrahować od istniejących uregulowań prawnokarnych, nie tylko w aspekcie materialnym. Znajomość procedury karnej jest istotnym elementem, niezbędnym do wykonywania każdego zawodu prawniczego.

   Na marginesie zaznaczyć należy, że skala zjawiska będącego przedmiotem zapytania pana posła Zbigniewa Matuszczaka w praktyce jest minimalna, o czym świadczą dane liczbowe, przekazane przez Departament Kadr Ministerstwa Sprawiedliwości. W okresie od dnia 1 grudnia 2001 r. do dnia 30 czerwca 2008 r. na stanowisko prokuratora zostały powołane łącznie 4 osoby wykonujące poprzednio inne zawody prawnicze, w tym 1 radca prawny i 3 adwokatów.

   Sekretarz stanu

   Marian Cichosz

   Warszawa, dnia 7 sierpnia 2008 r.