VI kadencja
Odpowiedź ministra obrony narodowej
na interpelację nr 2186
w sprawie dokładniejszej weryfikacji żołnierzy polskich wyjeżdżających na misje zagraniczne
Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację pana posła Tomasza Latosa w sprawie dokładniejszej weryfikacji żołnierzy polskich wyjeżdżających na misje zagraniczne (SPS-023-2186/08), uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.
Na wstępie pragnę wskazać, że aktualnie Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej biorą udział w siedmiu misjach wojskowych, a mianowicie:
1) dwóch pod egidą ONZ: UNDOF - Wzgórza Golan i UNIFIL - Liban;
2) trzech prowadzonych w ramach Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, tj. ISAF w Afganistanie, Misji Szkoleniowej NATO w Iraku oraz KFOR w Kosowie;
3) jednej pod egidą Unii Europejskiej - ALTHEA w Bośni i Hercegowinie;
4) jednej w ramach walki z globalnym terroryzmem, tj. IRAQI FREEDOM w Iraku.
Polscy żołnierze przygotowują się również do operacji wojskowej Unii Europejskiej w Republice Czadu i Republice Środkowoafrykańskiej.
Jednorazowo (łącznie) w każdej zmianie wskazanych misji zaangażowanych jest około trzech tysięcy pięciuset żołnierzy. Skutkuje to potrzebą zweryfikowania przygotowania i uzyskania pozytywnego orzeczenia wojskowych komisji lekarskich dla około siedmiu tysięcy żołnierzy w ciągu roku (dwie zmiany). Przyjmując, iż średnio odrzuconych zostaje około 30% stanu osobowego, weryfikacji poddawanych jest około dziewięciu tysięcy żołnierzy rocznie.
Sztab Generalny Wojska Polskiego na bieżąco reaguje na dynamiczną sytuację w polskich kontyngentach wojskowych przez rutynowe, tygodniowe odprawy poświęcone bieżącej sytuacji, analizie doświadczeń, formułowaniu wniosków i bezpośrednim przekazywaniu ich do implementacji zainteresowanym jednostkom organizacyjnym Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Zasadniczym celem tego monitoringu jest doskonalenie procesu rekrutacji i dowodzenia, w szczególności przez:
1) usuwanie z Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej żołnierzy skazanych za przestępstwa (uwzględnione w Krajowym Rejestrze Karnym);
2) wykluczenie z udziału w misjach żołnierzy mało odpornych na zespół stresu bojowego;
3) doskonalenie procesu szkolenia, zwłaszcza w zakresie prowadzenia ognia, tak aby zminimalizować możliwość przypadkowego ostrzału;
4) doskonalenie znajomości zasad międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych.
Nieszczęśliwe zdarzenie, jakie miało miejsce w Nangar Khel, było m.in. impulsem do sporządzenia stałych procedur operacyjnych w przypadku wyrządzenia szkód ludności miejscowej przez polski personel pełniący służbę w Polskich Kontyngentach Wojskowych poza granicami kraju.
Dowódca Wojsk Lądowych jako tzw. force provider, czyli ˝dostarczyciel sił˝, powołał nieetatowy zespół do spraw zbierania i upowszechniania doświadczeń zdobytych w operacjach poza terytorium kraju. Zespół zajął się także problematyką związaną z rekrutacją kadr.
Dodatkowo dokonałem zmian personalnych na stanowisku dowódcy 18. Batalionu Desantowo-Szturmowego w Bielsku-Białej i nakazałem przegląd kadrowy w celu weryfikacji oraz ewentualnego usunięcia z zawodowej służby wojskowej żołnierzy z kryminalną przeszłością.
Ustosunkowując się do pytania pana posła Tomasza Latosa, dotyczącego wprowadzenia uregulowań prawnych uniemożliwiających wyjazd na zagraniczne misje osobom nieprzygotowanym bądź niewłaściwym, pragnę wskazać, iż polskie prawodawstwo w sposób właściwy reguluje kwestie weryfikacji żołnierzy wyjeżdżających na misje i nie dostrzegam potrzeby wprowadzania dodatkowych uregulowań prawnych w tym zakresie. Kwestie wyznaczania lub kierowania do służby poza granicami państwa reguluje art. 24 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 179, poz. 1750, ze zm.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 maja 2004 r. w sprawie pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa (Dz. U. Nr 140, poz. 1479, ze zm.).
Weryfikacja żołnierzy odbywa się na etapie kwalifikowania w jednostce wojskowej odpowiedzialnej za kompletowanie danego kontyngentu wojskowego. Zgodnie z § 6 ust. 1 wskazanego rozporządzenia wyznaczenie lub skierowanie żołnierza do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa następuje po uzyskaniu orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia tej służby. W przypadku gdy służba wojskowa będzie wiązać się z dostępem do informacji uznanych za niejawne przez państwo, w którym działa polskie przedstawicielstwo, lub przez organizację międzynarodową, przy której takie przedstawicielstwo działa, a z tym państwem lub z taką organizacją została zawarta umowa o wzajemnej ochronie informacji niejawnych, to w takiej sytuacji przepis § 7 tego rozporządzenia wymaga od kandydata uzyskania właściwego poświadczenia bezpieczeństwa, zgodnie z przepisami o ochronie informacji niejawnych. Z kolei na podstawie § 9 ust. 1 rozporządzenia organ uprawniony do wyznaczenia lub skierowania żołnierza uchyla decyzję o wyznaczeniu lub skierowaniu żołnierza do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami kraju albo rozkaz o skierowaniu żołnierza do pełnienia tej służby przed dniem wyjazdu z kraju w razie braku zgody na jego przyjęcie przez państwo lub organizację międzynarodową, a także w razie zmiany orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań zdrowotnych lub poświadczenia bezpieczeństwa. Ponadto przepis § 9 ust. 2 pkt 1 przewiduje, że decyzja oraz rozkaz o wyznaczeniu/skierowaniu do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami kraju może być uchylona przez organ, który ją wydał, przed dniem wyjazdu z kraju w przypadku prawomocnego ukarania żołnierza za przewinienie dyscyplinarne albo wszczęcia postępowania karnego przeciwko żołnierzowi o przestępstwo lub postępowania w sprawie o wykroczenie lub zawieszenia żołnierza w czynnościach służbowych.
Pragnę również zaznaczyć, że udział Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w misjach poza granicami państwa pozwala na zbieranie doświadczeń w zakresie działalności kadrowej i weryfikacyjnej, a ich właściwa implementacja w bezpośredni sposób przyczynia się do rozwoju zdolności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i umacniania narodowego potencjału obronnego.
Reasumując, aktualny stan prawny umożliwia prawidłową selekcję żołnierzy kierowanych na misję i do służby poza granicami państwa. Musi być natomiast doskonalona praktyka w tym względzie, dlatego działania podjęte po incydencie w Nangar Khel powinny przynieść znaczną poprawę sytuacji w zakresie weryfikacji naboru i przygotowania żołnierzy do pełnienia służby w ramach misji poza granicami kraju.
Przedstawiając powyższe wyjaśnienia, pozostaję w przekonaniu, że uzna je Pan Marszałek za wystarczające.
Łączę wyrazy szacunku i poważania
Minister
Bogdan Klich
Warszawa, dnia 23 kwietnia 2008 r.