VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 5537

w sprawie sytuacji p.p.u.p. Poczta Polska

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację pana posła Jarosława Wałęsy w sprawie sytuacji p.p.u.p. Poczta Polska, znak: SPS-023-5537/08, i postawione w niej pytania przedstawiam, co poniżej.

   Na wstępie chciałbym odnieść się do przytoczonych przez pana posła w treści interpelacji informacji dotyczących wyników finansowych osiągniętych przez Pocztę Polską w trzech ostatnich latach i wyniku planowanego na koniec 2008 r. Przede wszystkim pragnę poinformować, że wynik finansowy netto za 2007 r. wg zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ten rok wyniósł 61 500 tys. zł, a nie 57 000 tys. zł. Natomiast rok 2008 Poczta Polska szacuje, że zamknie stratą w wysokości ok. 290 000 tys. zł.

   Na sytuację ekonomiczną Poczty Polskiej w ostatnich trzech latach miało wpływ wiele czynników. Z dniem 1 stycznia 2006 r. nastąpił kolejny etap liberalizacji rynku pocztowego. Ograniczony został obszar zastrzeżony dla Poczty Polskiej. Granica wagowa dla usług zastrzeżonych została zmniejszona z 350 g do 50 g, co miało istotny wpływ na przychody Poczty Polskiej i wynik finansowy w 2006 r. oraz w 2007 r., a także przyczyniło się do rozwoju wielu firm konkurencyjnych dla Poczty Polskiej. Firmy te, działając w obszarach rynku, gdzie zapotrzebowanie na usługi jest wysokie, zapewniające im rentowność przy konkurencyjnych cenach, przejęły część tego rynku. Istotne znaczenie i wpływ na kształtowanie się kosztów działalności przedsiębiorstwa i, co za tym idzie, wyniku finansowego miało też porozumienie zawarte w styczniu 2005 r. przez b. dyrektora generalnego Poczty Polskiej ze wspólną reprezentacją związkową, ograniczające możliwość dokonania w przedsiębiorstwie restrukturyzacji zatrudnienia stosownej do potrzeb zmian organizacyjnych wdrażanych w 2005 r. i tym samym racjonalizacji kosztów.

   Ujemny wynik finansowy w 2008 r. pomimo wyższych (o 3% w stosunku do roku 2007) przychodów ze sprzedaży usług jest skutkiem przede wszystkim wzrostu kosztów wynagrodzeń wynikających z porozumienia w sprawie zakończenia sporu zbiorowego, zawartego w dniu 26 maja 2008 r. pomiędzy dyrektorem generalnym Poczty Polskiej a zakładowymi organizacjami związkowymi prowadzącymi spór zbiorowy, oraz skutków porozumienia kończącego spór zbiorowy, z dnia 13 września 2007 r., przechodzących na 2008 rok. Na skutek realizacji tych porozumień przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia osobowego w roku 2008 wyniesie 13,7% w stosunku do roku 2007.

   Pragnę też poinformować, że ˝Strategia rozwoju Poczty Polskiej na lata 2004-2006˝, określająca kierunek rozwoju sieci logistycznej Poczty Polskiej, zakładała istnienie 14 w pełni zmechanizowanych centrów ekspedycyjno-rozdzielczych (CER). W pierwszym etapie zakładano budowę i uruchomienie 4 CER w: Katowicach, Gdańsku, Wrocławiu i Bydgoszczy. Utworzony fundament systemu logistycznego planowano uzupełnić o 6 CER-ów, w tym m.in. CER w Białymstoku. Ten model logistyki pocztowej został w 2005 r. przyjęty jako obowiązujący. Jednak po jego zatwierdzeniu i rozpoczęciu realizacji okazało się, że Poczta Polska nie będzie w stanie udźwignąć ciężaru finansowego tak wielu inwestycji na obszarze całego kraju w tak krótkim czasie. W związku z tym przygotowano nową ˝Koncepcję pocztowego systemu logistycznego na lata 2007-2015˝, która zyskała pozytywną opinię Rady Poczty Polskiej i którą ja podzielam. Według tej koncepcji system logistyczny Poczty Polskiej będzie składał się z 8 w pełni zautomatyzowanych węzłów klasy A zlokalizowanych w Warszawie, Poznaniu, Łodzi, Krakowie, Gdańsku, Wrocławiu, Katowicach i Lublinie oraz z 12 mniejszych węzłów pomocniczych klasy B. Zaproponowane w niej rozwiązanie uwzględnia m.in. możliwości finansowe Poczty Polskiej, wykorzystuje istniejącą lub obecnie budowaną infrastrukturę pocztową, zakłada także poprawę warunków pracy w mniejszych węzłach, racjonalizując tym samym poziom planowanych wydatków inwestycyjnych.

   System ten jest aktualnie realizowany na miarę możliwości finansowych Poczty Polskiej. Pomimo trudnej sytuacji finansowej Poczta Polska w sierpniu 2008 r. rozpoczęła budowę kolejnego węzła - w Lublinie. W dniu 20 października br. odbyło się wmurowanie kamienia węgielnego pod ten obiekt.

   Odnosząc się do kwestii jakości usług świadczonych przez Pocztę Polską, pragnę zwrócić uwagę, że na gorsze wyniki jakości usług, o których pan poseł wspomniał, wpłynęły przyczyny niezwiązane bezpośrednio z procesem technologicznym dotyczącym świadczenia usług. Potwierdza to zdanie zawarte w opracowanej przez UKE ˝Ocenie funkcjonowania rynku usług pocztowych w 2006 r.˝, że przyczyną niskich wskaźników ˝(...) były najprawdopodobniej strajki wśród pracowników ekspedycji i służb doręczeń Poczty Polskiej (związane z tym zaburzenia pracy przedsiębiorstwa trwały około miesiąca w dniach 20.11. 2006-13.12.2006, co pokrywa się w dużej mierze z czasem przeprowadzenia badania), a także okresem zwiększonego ruchu pocztowego przed Świętami Bożego Narodzenia (...)˝.

   Muszę też dokonać sprostowania, że pocztowa dyrektywa 97/67/WE określa tylko normy jakości dla przesyłek w obrocie zagranicznym w ramach Wspólnoty i wskazuje, że w każdym kraju normy te powinny być opracowane na podstawie limitu czasowego dla przebiegu przesyłek, liczonego ˝od końca do końca˝ dla najszybszej kategorii przesyłek pocztowych, zgodnie z wzorem D + n, gdzie D oznacza datę nadania, a n - liczbę dni roboczych pomiędzy ta datą a datą doręczenia do adresata. Dyrektywa określa, że dla 85% przesyłek limit czasowy wynosił D + 3, a dla 97% przesyłek D + 5 i że normy te muszą być osiągnięte nie tylko dla całości ruchu w ramach Wspólnoty, lecz także dla każdego dwustronnego przepływu przesyłek pomiędzy dwoma państwami. Dyrektywa nie przewiduje też żadnych kar za niedotrzymanie określonych w niej wskaźników jakości.

   Jeśli zaś chodzi o kwestię niewykorzystywania przez Pocztę Polską środków na poprawę jakości stawianych do dyspozycji przez Światowy Związek Pocztowy (UPU), to wyjaśniam, że Poczta Polska korzysta z Funduszu Jakości UPU i jest jego beneficjentem od 2001 r. Do tej pory Poczta Polska zgłosiła 9 projektów, z których 8 zostało już sfinansowanych z tych środków na ogólną kwotę ok. 1 691 000 USD. Projekty dotyczyły głównie zakupu sprzętu do badań diagnostycznych poczty listowej (wyposażenie w ten sprzęt 14 głównych węzłów ekspedycyjno-rozdzielczych) oraz do opłacenia badania terminowości ˝od końca do końca˝ w ramach UPU z krajami uprzemysłowionymi, które korzystają na potrzeby tego badania z usług firm zewnętrznych.

   Odpowiadając natomiast na postawione w interpelacji pytania, wyjaśniam, że:

   1. Ministerstwu Infrastruktury znana jest sytuacja ekonomiczna Poczty Polskiej, ponieważ minister właściwy ds. łączności jako organ założycielski i nadzorujący Pocztę Polską corocznie zatwierdza sprawozdanie finansowe tego przedsiębiorstwa za rok obrotowy, zajmuje ostateczne stanowisko wobec rocznych i wieloletnich planów rzeczowo-finansowych przedsiębiorstwa i dokonuje corocznie oceny jego działalności. Ponadto minister właściwy ds. łączności nadzoruje i kontroluje bieżące sprawy Poczty Polskiej w zakresie przewidzianym w ustawie z dnia 30 lipca 1997 r. o p.p.u.p. Poczta Polska, która zarówno reguluje działalność tego przedsiębiorstwa, jak i określa zakres nadzoru założycielskiego sprawowanego przez ministra właściwego ds. łączności.

   2. Działania ministerstwa mające na celu poprawę kondycji finansowej Poczty Polskiej są mocno ograniczone przepisami wspólnotowymi dotyczącymi pomocy publicznej i konkurencji. Z chwilą przystąpienia Polski do Unii Europejskiej krajowe przepisy ustawy o p.p.u.p. Poczta Polska zapewniające Poczcie Polskiej dotację do działalności związanej ze świadczeniem powszechnych usług pocztowych, gdy ta przyniesie jej stratę, a także dotację na inwestycje nie mogą być stosowane bez zgody Komisji Europejskiej. W związku z tym ministerstwo już w 2004 r. notyfikowało opracowane na bazie tych przepisów programy pomocowe dla Poczty Polskiej. Program dotyczący dotacji na inwestycje został przez Komisję Europejską uznany za niezgodny z przepisami wspólnotowymi jako grożący zakłóceniem konkurencji i musiał zostać wycofany. Natomiast program pomocowy dotyczący dotacji na pokrycie straty w związku z realizacją obowiązku świadczenia powszechnych usług pocztowych do dnia dzisiejszego nie doczekał się jeszcze ostatecznej decyzji Komisji Europejskiej.

   Niezależnie od powyższego ministerstwo podejmuje też inne działania, które mają na celu poprawienie sytuacji ekonomicznej i pomoc Poczcie Polskiej w przygotowaniu się do działania w warunkach pełnej konkurencji po otwarciu runku pocztowego.

   Podczas negocjacji nad przygotowaniem trzeciej dyrektywy pocztowej ministerstwo, mając na uwadze nierównomierny rozwój rynku pocztowego w wielu państwach członkowskich UE, a także sytuację na rynku krajowym, zaproponowało możliwość wprowadzenia w niektórych krajach, m.in. w Polsce, liberalizacji rynku pocztowego z opóźnieniem, która to propozycja została w dyrektywie uwzględniona.

   W pozyskanym w wyniku negocjacji czasie ministerstwo planuje:

   - znowelizować przepisy Prawa pocztowego, tak aby stwarzały one warunki do rozwoju konkurencji, ale także chroniły interes operatora publicznego zobowiązanego ustawowo do świadczenia powszechnych usług pocztowych na obszarze całego kraju, także tam, gdzie jest to nierentowne,

   - jak najszybciej skomercjalizować Pocztę Polską (Poczta Polska jeszcze przed pełną liberalizacją rynku powinna funkcjonować w nowej formie prawnej i sprawnie w niej działać, ponieważ taka zmiana wzmocni operatora publicznego w rywalizacji z konkurencją),

   - kontynuować uzgodnienia z Komisją Europejską i uzyskać jej pozytywną decyzję w zakresie notyfikowanego do niej programu pomocowego dla Poczty Polskiej dotyczącego rekompensaty dla Poczty Polskiej strat ponoszonych na realizacji obowiązku świadczenia powszechnych usług pocztowych.

   1. Poczta Polska od 2004 r. prowadzi księgi rachunkowe i rachunek kosztów zgodnie z wymogami określonymi w art. 52 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. Prawo pocztowe (Dz. U. Nr 130, poz. 1188, z późn. zm.), które implementowało dyrektywę pocztową oraz wydane na jego podstawie rozporządzenie ministra finansów z dnia 24 grudnia 2003 r. w sprawie sposobu podziału kosztów operatora świadczącego powszechne usługi pocztowe (Dz. U. Nr 232, poz. 2327), tj. w sposób umożliwiający kalkulacje kosztów:

   1) odrębnie dla każdej z usług z obszaru zastrzeżonego;

   2) zbiorczo dla usług niezastrzeżonych, z rozgraniczeniem na:

   a) powszechne usługi pocztowe,

   b) nienależące do powszechnych usług pocztowych.

   Spełnienie wymagań określonych w ustawie Prawo pocztowe jest potwierdzone informacją niezależnych biegłych rewidentów badających sprawozdania finansowe przedsiębiorstwa za lata 2004, 2005, 2006 i 2007.

   Zgodnie z art. 52 ust 4 ustawy Prawo pocztowe Urząd Komunikacji Elektronicznej (UKE) zobowiązany jest do weryfikacji ksiąg rachunkowych i rachunku kosztów w sposób zgodny z ww. wytycznymi.

   2. Do prowadzenia ksiąg rachunkowych p.p.u.p. Poczta Polska wykorzystywany jest informatyczny system finansowo-księgowy ˝Mrówka˝ pod nazwą własną ˝FinPost˝ firmy Postdata SA. Księgi rachunkowe prowadzone są wyłącznie w centrum rachunkowości w centrali i oddziałach regionalnych. Konsolidacja danych w księgach CCR oraz OR CR odbywa się w trakcie wczytywania danych. Sumy miesięcznych obrotów poszczególnych kont z CCR oraz OR CR przekazywane są w formie eksportu danych do księgi głównej Poczty Polskiej. Dane te są jednym ze źródeł informacji umożliwiających efektywne zarządzanie przedsiębiorstwem.

   3. Wysokość opłat za usługi pocztowe, jak i sposób ich uiszczania są w myśl ustawy Prawo pocztowe ustalane przez operatora, na zasadach określonych w tej ustawie. Oznacza to pewne ograniczenia w swobodzie prowadzenia polityki cenowej przez Pocztę Polską i podejmowania decyzji o poziomie opłat, jak np. w przypadku przesyłek zwolnionych z opłat czy przypadków, gdy jest możliwe pobieranie dodatkowych opłat, czy też ze względu na szczególny tryb ustalania tych opłat. Takie szczególne zasady kształtowania cen dotyczą najpopularniejszych usług - powszechnych. Art. 50 ust. 1 ustawy Prawo pocztowe stanowi, że opłaty za świadczenie powszechnych usług pocztowych powinny być jednolite na terenie całego kraju, przejrzyste i niedyskryminujące.

   Jako jedno z kryteriów zróżnicowania wysokości opłat dla tych usług art. 30 ust. 1 tej ustawy ustala rodzaj, masę i termin doręczenia przesyłki.

   Ponadto ustawa ta w art. 51 zobowiązuje operatora pocztowego do przedkładania prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE) jako regulatorowi rynku pocztowego projektów cenników na usługi powszechne, a prezesa UKE uprawnia do wniesienia sprzeciwu do całości lub części cennika. W skrajnym przypadku uprawnia też prezesa UKE do wystąpienia za pośrednictwem ministra właściwego ds. łączności z wnioskiem do Rady Ministrów o ustalenie cen urzędowych.

   Dokonując oceny, czy obecna polityka cenowa Poczty Polskiej doprowadziła do utraty części rynku usług pocztowych, nie można pominąć również faktu, o którym już wspominałem, że konkurencyjni dla Poczty Polskiej operatorzy nie działają na deficytowych obszarach rynku pocztowego, ale na jego najbardziej dochodowych segmentach, które gwarantują im zyski przy konkurencyjnych dla Poczty Polskiej cenach. Ponadto firmy te, wykorzystując możliwość ominięcia ograniczeń wynikających z przepisów prawa poprzez dociążanie przesyłek listowych blaszkami lub woreczkiem z piaskiem itp., wchodzą ze swoją działalnością w obszar zastrzeżony dla Poczty Polskiej, na co Poczta Polska nie ma wpływu. Aktualnie Ministerstwo Infrastruktury wspólnie z UKE szukają rozwiązań w celu uszczelnienia przepisów ustawy Prawo pocztowe, aby praktyki takie nie były możliwe do czasu całkowitego uwolnienia rynku pocztowego.

   Odpowiedzi na ostatnie pytanie udzieliłem już na wstępie, przy omawianiu wyników finansowych Poczty Polskiej za ostatnie 3 lata.

   Przedstawiając powyższe, wyrażam nadzieję, że w sposób dostateczny wyjaśniłem wszystkie poruszone przez pana posła Jarosława Wałęsę zagadnienia dotyczące sytuacji Poczty Polskiej.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Maciej Jankowski

   Warszawa, dnia 31 października 2008 r.