VI kadencja

Odpowiedź ministra skarbu państwa - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na interpelację nr 14748

w sprawie prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych bez pakietów socjalnych i celów rozwojowych

   Szanowny Panie Marszałku! W nawiązaniu do interpelacji pana posła Krzysztofa Jurgiela w sprawie prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych bez pakietów socjalnych i celów rozwojowych przekazuję odpowiedzi na przedstawione przez pana posła pytania:

   1. Czy rząd zamierza prywatyzować wszystkie przedsiębiorstwa objęte planem prywatyzacji poprzez giełdę oraz aukcje publiczne?

   Zgodnie z przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 22 kwietnia 2008 r. i zaktualizowanym 10 lutego 2009 r. oraz 11 sierpnia 2009 r. ˝Planem prywatyzacji na lata 2008-2011˝, zaplanowano prywatyzację spółek zgodnie z trybami, które w danym momencie uznano za najbardziej odpowiednie. Pragnę jednocześnie zapewnić pana posła Krzysztofa Jurgiela, że każdorazowo wybór ˝narzędzia prywatyzacji˝ poprzedzany jest analizami przedprywatyzacyjnymi. W przypadku każdego projektu prywatyzacyjnego minister skarbu państwa ma możliwość zastosowania każdego trybu prywatyzacji określonego w ustawie z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397, z późn. zm.). Zgodnie z art. 33 tej ustawy są to:

   1) oferta ogłoszona publicznie,

   2) przetarg publiczny,

   3) negocjacje podjęte na podstawie publicznego zaproszenia,

   4) przyjęcie oferty w odpowiedzi na wezwanie ogłoszone na podstawie art. 72-74 lub art. 91 ust. 6 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych,

   5) aukcja ogłoszona publicznie,

   6) sprzedaż akcji na rynku regulowanym.

   Rada Ministrów może wyrazić zgodę na inny niż przewidziany w ust. 1 tryb zbywania akcji. Ponadto akcje należące do Skarbu Państwa mogą być zbywane w trybie innym niż określony w ust. 1, bez obowiązku występowania o zgodę Rady Ministrów, jeżeli:

   1) nabywca i cena są wskazane w umowie prywatyzacyjnej, a zbycie dotyczy akcji spółek, w których Skarb Państwa posiada mniej niż 50% kapitału zakładowego, lub

   2) zbycie dotyczy akcji spółek, w których Skarb Państwa posiada nie więcej niż 25% kapitału zakładowego.

   Należy podkreślić, że w każdym przypadku wybór ścieżki prywatyzacji rekomenduje doradca po przeprowadzeniu analiz przedprywatyzacyjnych, w szczególności obejmujących wycenę oraz ustalenie sytuacji prawnej majątku spółki. Doradca przedstawia wady i zalety proponowanych scenariuszy prywatyzacji spółki oraz proponuje najkorzystniejszy wariant z uwzględnieniem m.in. sytuacji panującej na rynkach finansowych. W związku z powyższym prywatyzacja nie będzie prowadzona wyłącznie poprzez giełdę i aukcje ogłoszone publicznie.

   2. Czy pan premier widzi potrzebę wynegocjowania z nabywcami spółek państwowych jak najlepszych pakietów socjalnych dla ich pracowników w celu uniknięcia zwolnień?

   Minister skarbu państwa podejmuje starania, aby w ramach istniejących możliwości prawnych zabezpieczyć interesy prywatyzowanych firm i ich pracowników. Należy zwrócić jednak uwagę na przepisy Unii Europejskiej dotyczące pomocy publicznej udzielanej w procesie sprzedaży przez Skarb Państwa akcji lub udziałów. Zgodnie z zasadami oceny transakcji prywatyzacyjnych przedstawionymi przez Komisję Europejską w ˝Raporcie XXIII w sprawie polityki konkurencji w 1993 r.˝ (European Commission: XXIIIrd Raport on Competition Policy, Brussels-Luxembourg 1994, s. 255-256) przetarg powinien być bezwarunkowy. Za wolną od pomocy publicznej Komisja Europejska uznaje przede wszystkim prywatyzację przez wprowadzenie akcji należących do Skarbu Państwa do obrotu giełdowego. W innych przypadkach uznaje się, że brak przesłanek udzielenia pomocy publicznej występuje, jeśli łącznie spełnione zostały następujące warunki:

   a) sprzedaż nastąpi w formie nieograniczonego przetargu, otwartego dla wszystkich uczestników, bezwarunkowego, przejrzystego i niedyskryminującego,

   b) w umowie prywatyzacyjnej nie wystąpią żadne warunki, które mogą prowadzić do obniżenia ceny sprzedaży,

   c) dojdzie do sprzedaży na rzecz oferenta, który zaproponuje najwyższą cenę,

   d) oferentom zapewni się wystarczającą ilość czasu i informacji do przeprowadzenia własnej wyceny aktywów, których nabyciem są zainteresowani.

   Prywatyzacja przeprowadzona na ww. warunkach nie wymaga procedury notyfikacji Komisji Europejskiej, chyba że pożądane jest uzyskanie dodatkowej pewności formalnoprawnej. Gdy ww. przesłanki nie zostaną spełnione, przedmiotowa prywatyzacja wymaga przeprowadzenia przez niezależnego konsultanta testu prywatnego inwestora i notyfikacji Komisji Europejskiej celem zbadania, czy planowana transakcja nosi znamiona udzielenia pomocy publicznej.

   MSP dysponuje ekspertyzami prawnymi dotyczącymi przedmiotowego tematu, które potwierdzają konieczność przestrzegania zasad oceny transakcji prywatyzacyjnych przedstawionych przez Komisję Europejską w ww. raporcie z uwagi na ryzyko zwrotu pomocy publicznej. Z treści ekspertyz wynika m.in., że szczególnej analizy w zakresie zgodności ze wspólnotowymi przepisami regulującymi zasady udzielania pomocy publicznej wymagają procesy prywatyzacyjne, które przewidują zaciągnięcie przez inwestora ˝zobowiązań pozacenowych˝, w tym dotyczących ochrony interesów pracowników i innych osób związanych z prywatyzowanym przedsiębiorstwem.

   Wszelkie kwestie związane z zabezpieczeniem interesów pracowników stanowią ważny czynnik w prowadzonych procesach prywatyzacyjnych. W przypadku prywatyzacji w trybie negocjacji podjętych na podstawie publicznego zaproszenia czynnik ten brany jest pod uwagę już na etapie składania przez potencjalnych inwestorów ofert wstępnych i odgrywa istotną rolę na etapie rozpatrywania ofert wiążących. Natomiast w przypadku przetargu publicznego zabezpieczenie interesów pracowników następuje poprzez zamieszczenie we wzorcu umowy, stanowiącej integralną część zaproszenia do przetargu, postanowień dotyczących gwarantowanego okresu zatrudnienia oraz liczby etatów. Postanowienia te nie podlegają negocjacjom.

   Pakiety socjalne, jako porozumienie pomiędzy inwestorem i załogą prywatyzowanej spółki, nie stanowią źródła zobowiązań dla Skarbu Państwa, który nie jest ich stroną. Minister skarbu państwa stara się jednak zabezpieczać interesy pracowników prywatyzowanych firm, mając jednak na uwadze, iż wystąpienie warunków, które prowadzą do obniżenia ceny sprzedaży, może zostać uznane przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości za pomoc publiczną.

   3. Czy rząd przewiduje jakiekolwiek działania pomocowe dla zwalnianych pracowników byłych spółek państwowych?

   Odpowiadając na to pytanie, chciałbym zwrócić uwagę pana posła Krzysztofa Jurgiela na dwa rodzaje instrumentów wchodzących w skład pakietu działań antykryzysowych uzgodnionego przez rząd z partnerami społecznymi i przyjętego w dniu 13 marca 2009 r. Są to: ustawa z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz. U. Nr 125, poz. 1035), a także działania w ramach Programu Operacyjnego ˝Kapitał ludzki˝ polegające na wykorzystaniu funduszy europejskich.

   Wyżej wymieniona ustawa, która weszła w życie w dniu 22 sierpnia 2009 r., swoim zakresem objęła m.in.: racjonalizację przepisów dotyczących doby pracowniczej, ruchomy czas pracy, stabilizację zatrudnienia poprzez ograniczenie stosowania umów na czas określony, uruchomienie zakładowego funduszu szkoleniowego, subsydiowane zatrudnienie jako alternatywę wobec zwolnień grupowych (jest to forma wsparcia polegająca na refundowaniu przedsiębiorcy części kosztów nowo powstałych miejsc pracy).

   Natomiast najważniejsze mechanizmy antykryzysowe zawarte w programie ˝Kapitał ludzki˝ (weszły w życie w dniu 1 czerwca 2009 r.) to m.in.: specjalne jednorazowe dodatki dla osób, które znalazły pracę w odległości powyżej 50 km od dotychczasowego miejsca zamieszkania - na pokrycie kosztów dojazdu lub osiedlenia się w nowym miejscu (dostępne dla osób uczestniczących w realizacji projektów w poddziałaniu 6.1.1 oraz 8.1.2); sfinansowanie specjalistycznych szkoleń lub studiów podyplomowych dla wysoko wykwalifikowanych pracowników zwolnionych z przyczyn zakładu pracy (np. pracowników zwolnionych w sektorze usługowym, w tym branży finansowej); środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej dla pracowników objętych programem zwolnień monitorowanych (zwolnienia te polegają na oferowaniu pracownikom zwalnianym z pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy specjalnego programu pomocy).

   4. Jaki jest cel prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych prowadzonej poprzez giełdę oraz aukcje publiczne?

   Najistotniejsze pozytywne aspekty prywatyzacji prowadzonej z użyciem metod, o które pyta pan poseł Krzysztof Jurgiel,przedstawiają się następująco.

   Sprzedaż akcji na giełdzie to korzystna metoda prywatyzacji spółek Skarbu Państwa zarówno w okresie szybkiego rozwoju gospodarczego, jak i w dobie kryzysu. Prywatyzacja przez giełdę ma istotne znaczenie dla rozwoju rynku kapitałowego, debiuty, uruchamiając nowe źródła kapitału, przyczyniają się do ożywienia na Giełdzie Papierów Wartościowych. Ponadto prywatyzacja przez giełdę umożliwia spółkom pozyskanie kapitału niezbędnego do realizowania strategii rozwoju, a obecność na giełdzie podnosi wiarygodność spółki i zwiększa zaufanie inwestorów. Wyżej wymieniony sposób prywatyzacji cieszy się największym zaufaniem obywateli i pozwala na udział wielu Polakom, ponieważ niemal każdy może zostać inwestorem giełdowym. Bez giełdy niemożliwe byłoby przeprowadzenie wielu prywatyzacji, szczególnie największych spółek, jak np. Enea SA, PGE SA, czy Lubelski Węgiel Bogdanka SA.

   Prywatyzację w trybie aukcji ogłoszonej publicznie umożliwiła nowelizacja ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji z 19 grudnia 2008 r., dzięki której inwestorzy mogą kupować całe spółki, a nie, jak to miało miejsce wcześniej, do 10% udziałów. Ta zmiana pozwala ministrowi skarbu państwa na prowadzenie skuteczniejszej polityki prywatyzacyjnej. Jednocześnie wprowadzenie aukcji elektronicznej i wykorzystanie ogólnodostępnej sieci internetowej, z której korzysta coraz większy procent społeczeństwa, zwiększa zainteresowanie prowadzonymi postępowaniami, a z drugiej strony zwiększa ich jawność i przejrzystość. Wprowadzenie tego trybu, a zwłaszcza aukcji elektronicznej, wpisuje się w kierunek zmian prawa mających na celu uelastycznienie i unowocześnienie procesów prywatyzacji oraz zwiększenie poziomu ich społecznej akceptacji. Jednocześnie przyczynia się do wykonania założeń przyjętych w ˝Planie prywatyzacji na lata 2008-2011˝ w zakresie dopuszczenia do udziału w procesie prywatyzacji jak najszerszego kręgu potencjalnych inwestorów.

   Z poważaniem

   Minister

   Aleksander Grad

   Warszawa, dnia 17 marca 2010 r.