VI kadencja

Interpelacja nr 19423

do ministra sprawiedliwości

w sprawie zamierzonej likwidacji IV Wydziału Pracy Sądu Rejonowego w Chełmie

   Szanowny Panie Ministrze! Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie utworzenia sądów pracy, który zakłada zlikwidowanie wydziałów pracy funkcjonujących obecnie w sądach rejonowych w Chełmie, Białej Podlaskiej i Puławach oraz przekazanie wszystkich spraw z zakresu prawa pracy tylko jednemu sądowi, a mianowicie Sądowi Rejonowemu Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku. Projekt, pozbawiony uzasadnienia proponowanych zmian, został negatywnie zaopiniowany przez Krajową Radę Sądownictwa. Jako poseł oraz mieszkaniec Chełma znający lokalne uwarunkowania i potrzeby jestem głęboko zaniepokojony założeniami przedmiotowego projektu.

   Obecnie na obszarze Sądu Okręgowego w Lublinie funkcjonują cztery sądy rejonowe posiadające wydziały pracy: w Białej Podlaskiej, Chełmie, Lublinie i Puławach, łącznie obejmujące obszar właściwości 11 sądów rejonowych. Wydział Pracy Sądu Rejonowego w Chełmie rozpatruje sprawy z zakresu prawa pracy obszaru tego sądu oraz Sądu Rejonowego we Włodawie.

   Wprawdzie w ostatnim okresie zanotowano spadek liczby wpływających do tego wydziału spraw, jednak nie jest to tendencja trwała, lecz uzależniona od sytuacji gospodarczej regionu niemającej stabilnego charakteru. Planowana przez ministra sprawiedliwości likwidacja wydziałów pracy kilku sądów rejonowych, w tym Sądu Rejonowego w Chełmie, jest zmianą trwałą, co wymaga przy jej planowaniu uwzględnienia długofalowych, a nie tylko czasowych tendencji.

   Wpływające obecnie do Wydziału Pracy Sądu Rejonowego w Chełmie sprawy mają wysoki stopień złożoności prawnej, a nadto wywierają znaczącej wagi skutki w sferze finansowej i osobistej pracowników oraz materialnej i organizacyjnej pracodawców. Ponadto na porządku dziennym jest łączenie przez powodów kilku roszczeń w jednym pozwie, co wymaga znacznego nakładu pracy zarówno sędziów, jak i pracowników tego wydziału, a także zwiększonej ilości czasu na ich wszechstronne rozpoznanie.

   Wymaga podkreślenia, że mimo rozpatrywania w danym postępowaniu kilku żądań jest ono odnotowywane w repertorium jako jedna sprawa, co nie oddaje rzeczywistej ilości rozpoznanych przez ten wydział sporów.

   W przeważającej liczbie do wydziału pracy wpływają sprawy z powództw pracowników. Z uwagi na skomplikowaną materię oraz niską znajomość prawa niejednokrotnie jeszcze przed wniesieniem pozwów do sądu, a także w toku postępowania osobiście zasięgają oni w sekretariacie wydziału pracy informacji o przysługujących im prawach oraz obowiązującej procedurze.

   Istotne znaczenie z punktu widzenia wielkości obszaru oraz populacji obsługiwanej przez Sąd Rejonowy w Chełmie i tym samym potencjalnych sporów z zakresu prawa pracy mają dane dotyczące liczby mieszkańców Chełma oraz Włodawy, wynoszącej odpowiednio: Chełm - 67 000, Włodawa -14 000.

   Mając powyższe na względzie, należy zatem rozważyć zasadność tworzenia jednego sądu, łącznie obejmującego właściwością 12 sądów rejonowych. Tego rodzaju ˝centralizacja˝ będzie godzić przede wszystkim w obywateli mających konstytucyjne prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez uzasadnionej zwłoki przez właściwy, bezstronny i niezawisły sąd (art. 45 Konstytucji RP). W przypadku wprowadzenia planowanych zmian prawo to stanie się iluzoryczne. Kumulacja w jednym sądzie ważkich i zawiłych spraw pracowniczych z całego okręgu już przy obecnej liczbie wnoszonych pozwów niewątpliwie wpłynie na sprawność ich rozpatrywania i doprowadzi do przewlekłości postępowań, a w konsekwencji do pokrzywdzenia stron, a przede wszystkim pracowników często z naruszeniem przepisów prawa pozbawianych zatrudnienia. Ze względu na odległość do nowo utworzonego sądu, która w niektórych przypadkach może wynosić nawet 200 km, dostęp obywateli do sądu będzie radykalnie ograniczony i niewspółmiernie kosztowny, co może prowadzić do rezygnacji przez niezamożnych obywateli z dochodzenia swych słusznych praw. Będzie to prowadziło także do częstszego korzystania z pomocy prawnej sądów rejonowych i wzrostu kosztów Skarbu Państwa związanych ze zwrotem wyższych kosztów przejazdów świadków i biegłych.

   Z uwagi na powyższe, a także plany likwidacji wydziału gospodarczego tego sądu głęboki niepokój budzą potencjalne skutki w postaci likwidacji etatów i związanej z tym utraty pracy przez sześciu doświadczonych i wartościowych pracowników tych wydziałów. Ewentualne oddelegowanie pracowników tych wydziałów do pracy w Sądzie Rejonowym Lublin-Wschód z siedzibą w Świdniku, mając na uwadze odległość i czas dojazdu, znajdzie odzwierciedlenie w wydajności ich pracy, a po stronie Skarbu Państwa spowoduje koszty związane z delegacją. Nie prowadzi do racjonalizacji w wykorzystaniu kadry sądownictwa, a wręcz przeciwnie - jest działaniem na jej niekorzyść.

   Reasumując, projektowana zmiana w szerszej perspektywie nie będzie korzystna dla Skarbu Państwa i nie przyczyni się do racjonalizacji kosztów związanych z organizacją sądownictwa, spowoduje natomiast naruszenie praw obywateli i spowoduje pogłębienie nierówności w rozwoju poszczególnych regionów oraz może się wiązać z utratą pracy przez wartościowych pracowników Sądu Rejonowego w Chełmie. Nie można ze względów oszczędnościowych traktować sądownictwa jako przedsięwzięcia gospodarczego, a prawa obywateli do wymiaru sprawiedliwości uzależniać od źle pojmowanych oszczędności budżetowych.

   W związku z powyższym uprzejmie proszę Pana Ministra o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

   1. Jakie racjonalne i prawne przesłanki przemawiały za przygotowaniem projektu rozporządzenia przewidującego likwidację IV Wydziału Pracy w Sądzie Rejonowym w Chełmie i dlaczego projekt ten został przedstawiony do zaopiniowania bez uzasadnienia?

   2. Czy przygotowując projekt wskazanego rozporządzenia, uwzględniono specyfikę spraw pracowniczych oraz konstytucyjne prawo dostępu obywateli do wymiaru sprawiedliwości i społeczne skutki likwidacji tego wydziału?

   3. Jakie będą skutki rozporządzenia dla pracowników przewidzianych do likwidacji Wydziałów: Pracy i Gospodarczego Sądu Rejonowego w Chełmie?

   Z wyrazami szacunku

   Poseł Zbigniew Matuszczak

   Chełm, dnia 23 listopada 2010 r.