VI kadencja
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 21097
w sprawie zagrożenia istnienia sanatoriów oraz uzdrowisk dla dzieci i młodzieży, na przykładzie uzdrowiska w Rabce-Zdroju
Szanowny Panie Marszałku! W nawiązaniu do pisma z dnia 11 marca 2011 r., znak: SPS-023-21097/11, dotyczącego interpelacji pana posła Edwarda Siarki dotyczącej zagrożenia likwidacji lecznictwa uzdrowiskowego, w tym sanatoryjnego dla dzieci, uprzejmie proszę o przyjęcie poniższego.
Spośród 44 miejscowości o statucie uzdrowiska 14 z nich udziela świadczeń zdrowotnych dla dzieci we wszystkich kierunkach leczniczych określonych w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. Nr 167, poz. 1399, z 2007 r. Nr 133, poz. 921, z późn. zm.). Działalność ta prowadzona jest w następujących miejscowościach uzdrowiskowych: Busko, Ciechocinek, Cieplice, Czerniawa, Dąbki, Goczałkowice, Kołobrzeg, Krasnobród, Kudowa, Rabka, Rymanów, Szczawnica, Szczawno i Wieliczka.
Aktualnie uzdrowiska polskie dysponują 4201 miejscami dla dzieci, w tym 2000 łóżek w szpitalach uzdrowiskowych i 2201 miejscami w zakładach lecznictwa sanatoryjnego. Potrzeby zdrowotne w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego dla dzieci kształtowane są takimi czynnikami, jak: aktualna sytuacja demograficzna, epidemiologiczna, struktura zakładów lecznictwa uzdrowiskowego, aktualna wiedza medyczna oparta na dowodach naukowych, wiedza pacjentów (rodziców) i personelu medycznego o możliwościach stosowania tego typu leczenia oraz wysokość środków finansowych, jakie Narodowy Fundusz Zdrowia przeznacza na lecznictwo uzdrowiskowe.
Należy zwrócić uwagę, że w Polsce, podobnie jak w większości krajów europejskich, następuje zmiana struktury wiekowej obywateli, związana z wydłużeniem życia i, co za tym idzie, wzrostem liczby osób starszych oraz spadkiem liczby urodzeń. W Polsce od kilku lat notowany jest ujemny przyrost naturalny pogłębiający niż demograficzny. Postępujące zmniejszenie liczby dzieci i młodzieży, a w konsekwencji zmniejszenie całej populacji jest jedną z przyczyn zmiany proporcji osób korzystających z leczenia uzdrowiskowego, tj. zmniejszającej się liczby dzieci i zwiększenia liczby osób starszych.
Stopniowo ulega poprawie stan zdrowotny populacji naszego kraju, na korzyść zmieniają się wskaźniki zdrowotne, np. stale wydłuża się wskaźnik długości życia w zdrowiu, wzrasta także średnia długość życia. Poprawa wskaźników zdrowotnych dotyczy także dzieci i młodzieży. Jest to kolejny powód, który wpływa na zmniejszenie liczby dzieci korzystających z leczenia uzdrowiskowego. Co prawda, rośnie liczba dzieci i młodzieży, u których występują czynniki ryzyka dla chorób serca i cukrzycy, jednakże należy zwrócić uwagę, że lecznictwo uzdrowiskowe powinno być przede wszystkim kontynuacją leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego, a w ograniczonym stopniu wykorzystywane do działań profilaktycznych. Rehabilitacja uzdrowiskowa stosowana po leczeniu szpitalnym stanowi jedną z najważniejszych części leczenia uzdrowiskowego. Należy rozważyć zasadność zmiany postrzegania leczenia uzdrowiskowego i większego wykorzystywania go np. w leczeniu otyłości u dzieci. Minister zdrowia dokona stosowanych analiz w tym zakresie.
Kolejną przyczyną mniejszej ilości pacjentów jest mała liczba skierowań na leczenie uzdrowiskowe wystawianych przez lekarzy (przede wszystkim od lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i pediatrów z ambulatoryjnego lecznictwa specjalistycznego, ale także od lekarzy lecznictwa szpitalnego). Wynika to z wymienionych powyżej przyczyn demograficznych i epidemiologicznych, ale także z niedostatecznej wiedzy o celach i zasadach stosowania lecznictwa uzdrowiskowego. Dlatego też zarówno minister zdrowia, jak i prezes Narodowego Funduszu Zdrowia od wielu lat realizują działania informacyjne wśród świadczeniodawców. Ministerstwo Zdrowia wielokrotnie występowało do Kolegium Lekarzy Rodzinnych, jak również do Związku Pracodawców Ochrony Zdrowia ˝Porozumienie Zielonogórskie˝ o przekazanie swoim członkom stosownych informacji o lecznictwie uzdrowiskowym dla dzieci. Ministerstwo Zdrowia poprzez elektroniczny system ZOZ Mail (elektroniczne adresy przypisane do wszystkich zakładów opieki zdrowotnej) systematycznie przekazuje informacje o celach i zasadach kierowania dzieci na lecznictwo uzdrowiskowe. Informacje skierowane zarówno do personelu medycznego, jak i pacjentów oraz bieżące dane o wolnych miejscach dla dzieci są stale zamieszczane na głównych stronach internetowych Narodowego Funduszu Zdrowia i Ministerstwa Zdrowia.
Jednocześnie na podstawie korespondencji otrzymywanej od rodziców, informacji napływających z NFZ, w tym dotyczących bardzo dużej ilości rezygnacji z turnusów leczniczych w okresach jesienno-zimowych oraz wzrostem zainteresowania pobytami w uzdrowiskach nadmorskich w okresie letnim, należy stwierdzić, że lecznictwo uzdrowiskowe często traktowane jest przez rodziców jako pobyt wypoczynkowy. Zakłady lecznictwa uzdrowiskowego są zakładami opieki zdrowotnej prowadzącymi leczenie uzdrowiskowe przez cały rok, jednocześnie mieszczą się i prowadzą lecznictwo uzdrowiskowe dla dzieci w innych regionach Polski niż w uzdrowiskach nadmorskich.
Należy podkreślić, że zadania z zakresu określania jakości i dostępności oraz analizy kosztów świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie niezbędnym dla prawidłowego zawierania umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (w tym leczenia uzdrowiskowego dzieci), przeprowadzanie konkursów ofert, rokowań i zawieranie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, a także monitorowanie ich realizacji i rozliczanie, zgodnie z przepisem art. 97 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.), należą do kompetencji Narodowego Funduszu Zdrowia. Wysokość środków przeznaczanych na lecznictwo, w tym na lecznictwo uzdrowiskowe dzieci, jest jednym z najważniejszych czynników kształtujących jego strukturę.
Narodowy Fundusz Zdrowia w 2010 r. na lecznictwo uzdrowiskowe przeznaczył 549 875 000 zł, w roku 2011 odpowiednio 564 345 000 zł. Na sanatoryjne leczenie dzieci w wieku od 3. do 6. roku życia pod opieką dorosłych zakontraktowano w roku 2011 7962 skierowań (167 202 osobodni). Odpowiednio na uzdrowiskowe leczenie szpitalne dzieci od 7. do 18. roku życia zakontraktowano 477 skierowań (10 017 osobodni).
Z informacji za 2010 r. z działalności Narodowego Funduszu Zdrowia przyjętej przez radę funduszu (uchwała nr 30/2011 z 10 marca 2011 r.) wynika, że w 2010 r. planowane nakłady na świadczenia opieki zdrowotnej realizowane w rodzaju lecznictwo uzdrowiskowe zostały zmniejszone łącznie o 97,2 mln zł, tj. o 15,03%. Wyznaczony ostatecznie w wysokości 549 875 tys. zł plan 2010 r. w tym rodzaju kosztów świadczeń zdrowotnych, wg wstępnych danych, został zrealizowany w wysokości 539 466,13 tys. zł, co stanowi 98,11% wartości planu. W odniesieniu do 2009 r. poniesione w 2010 r. koszty w tym rodzaju świadczeń zdrowotnych były niższe o 97 006,98 tys. zł (tj. o 15,24%). W 2010 r. z leczenia uzdrowiskowego skorzystało 353 091 osób, które łącznie wykorzystały 7 474 325 osobodni leczenia uzdrowiskowego, za które Narodowy Fundusz Zdrowia zapłacił świadczeniodawcom. W 2009 r. z leczenia uzdrowiskowego skorzystało 415 245 osób, a wykorzystane osobodni to 7 792 501. Zmniejszone wykorzystanie łączy się bezpośrednio ze zmniejszeniem środków finansowych przeznaczonych w 2010 r. w planie finansowym funduszu o 23,45% w porównaniu do 2009 r. na ten rodzaj świadczeń, co miało przełożenie na proporcjonalne zmniejszenie kontraktów ze świadczeniodawcami na świadczenia opieki zdrowotnej w rodzaju lecznictwo uzdrowiskowe.
Jednocześnie w roku 2010, jak i 2009 najwięcej osób dorosłych (powyżej 18. roku życia), które były hospitalizowane w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego, mieściło się w grupie wiekowej 55-59. Na drugim miejscu znajduje się grupa wiekowa osób pomiędzy 60-64 lata, dopiero trzecią co do wielkości grupę osób hospitalizowanych stanowią dzieci z grupy wiekowej 10-14 lat.
Należy zauważyć, że Ministerstwo Zdrowia, Centrala Narodowego Funduszu Zdrowia oraz poszczególne jego oddziały dokładają wszelkich starań, aby zapewnić świadczeniodawcom dojazdy pacjentów na wszystkie turnusy lecznicze. Ponadto uprzejmie informuję, że o ile pacjent dorosły oczekuje na przydział skierowania na lecznictwo sanatoryjne od 18 do 22 miesięcy, to dziecko do szpitala uzdrowiskowego kierowane jest na bieżąco, a do sanatorium maksymalnie do 3 miesięcy i kolejka ta dotyczy przede wszystkim dzieci, które oczekują na pobyty w miesiącach letnich w miejscowościach nadmorskich.
Podsumowując, należy podkreślić, iż główne przyczyny zmniejszającej się liczby dzieci przebywających na leczeniu uzdrowiskowym to:
1) pogłębiający się niż demograficzny,
2) poprawa wskaźników zdrowotnych społeczeństwa polskiego,
3) zmniejszająca się liczba skierowań na leczenie uzdrowiskowe dzieci, wystawianych przez lekarzy ubezpieczenia zdrowotnego,
4) niedostateczna wiedza zarówno wśród lekarzy, jak i rodziców o celach i zasadach funkcjonowania lecznictwa uzdrowiskowego, które jest przede wszystkim kontynuacją leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego.
5) preferowanie przez rodziców turnusów w porze letniej nad morzem w okresach wolnych od nauki.
Część omawianych przyczyn wynika z powodów niezależnych od ministra zdrowia, przekraczających jego właściwość lub możliwości.
Jednak, rozumiejąc wagę problemu poruszanego przez pana posła, należy podkreślić, że minister zdrowia nadal będzie kontynuował powyżej opisane działania oraz dokona dodatkowych analiz w celu zminimalizowania ryzyka ograniczenia dostępności lecznictwa uzdrowiskowego dla dzieci.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Cezary Rzemek
Warszawa, dnia 28 marca 2011 r.