VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 5662

w sprawie projektu wydłużenia czasu pracy dla osób pracujących z narażeniem na działanie promieniowania jonizującego

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację pana posła Sławomira Zawiślaka w sprawie projektu wydłużenia czasu pracy dla osób pracujących z narażeniem na działanie promieniowania jonizującego uprzejmie przedkładam następujące wyjaśnienia w przedmiotowym zakresie.

   Ustawa z dnia 21 października 2008 r. o pracownikach zakładów opieki zdrowotnej zawiera m.in. przepisy mające na celu zrównanie wymiaru czasu pracy obowiązującego pracowników zakładów opieki zdrowotnej.

   Przepisy obejmujące normą 7 godzin i 35 minut na dobę oraz przeciętnie 37 godzin i 55 minut na tydzień osoby obecnie pracujące w wymiarze przeciętnie 5 godzin na dobę zgodnie z przepisami ustawy z dnia 21 października 2008 r. Przepisy wprowadzające ustawy z zakresu ochrony zdrowia będą obowiązywać od dnia 1 stycznia 2010 r.

   Na zasadność wprowadzenia przedmiotowych zmian wielokrotnie wskazywali przedstawiciele podmiotów badających skutki pracy w środowisku, gdzie występują źródła promieniowania jonizującego. W szczególności na brak uzasadnienia utrzymywania skróconych norm czasu pracy wskazywali konsultanci krajowi w dziedzinie onkologii klinicznej, medycyny pracy, radioterapii onkologicznej, jak również Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu oraz Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi. Instytut Medycyny Pracy w Łodzi stwierdził m.in., iż skracanie czasu pracy nie jest skuteczną i optymalną metodą zapobiegania negatywnym skutkom wykonywania pracy w szkodliwych warunkach. Najbardziej efektywną i zalecaną metodą przeciwdziałania negatywnym skutkom pracy m.in. przy źródłach promieniowani jest respektowanie przez pracodawców przepisów Kodeksu pracy oraz innych aktów prawnych regulujących kwestię ochrony pracowników narażonych na promieniowanie jonizujące.

   Ponadto należy podkreślić, że polskie przepisy w kwestii ochrony przed promieniowaniem jonizującym są zgodne z prawem unijnym, m.in. dyrektywą Rady 97/43/Euratom z dnia 30 czerwca 1997 r. w sprawie ochrony zdrowia osób fizycznych przed niebezpieczeństwem wynikającym z promieniowania jonizującego związanego z badaniami medycznymi. Wszyscy pracownicy, którzy zatrudnieni są w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące, podlegają ochronie wynikającej z ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe. Należy podkreślić, że ustawa Prawo atomowe nie reguluje zagadnień związanych z czasem pracy. Wynika to bezpośrednio z zaleceń zawartych w ˝Międzynarodowych podstawowych normach ochrony przed promieniowaniem jonizującym i bezpieczeństwa źródeł promieniowania˝ (Państwowa Agencja Atomistyk, ISBN 83-7121-008-6, 1997), które stanowią, iż: ˝warunki zatrudnienia pracowników nie zależą od istnienia lub możliwości pojawienia się narażenia zawodowego. Nie stosuje się żadnych specjalnych systemów rekompensat lub preferencyjnego traktowania narażonych pracowników, takich jak: dodatki płacowe, opłacanie specjalnych ubezpieczeń, skrócony dzień pracy, dłuższy lub dodatkowy urlop, lepsze warunki przejścia na emeryturę. Wymienione środki nie mogą być ani proponowane, ani stosowane zamiast zapewnienia pracownikom takich środków ochrony i bezpieczeństwa, które gwarantują spełnienie wymagań norm˝.

   Należy zaznaczyć, że ocena dawek indywidualnych osób zawodowo narażonych na promieniowanie jonizujące wskazuje, że przeciętna roczna dawka dla tej populacji wynosi mniej niż 1 mSv, co stanowi 1/20 rocznej dawki granicznej wymienionej w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawach dawek granicznych promieniowania jonizującego (Dz. U. Nr 20, poz. 168). Wyższych od przeciętnych dawek można oczekiwać jedynie w radiologii zabiegowej lub wśród pracowników wykonujących niektóre procedury z wykorzystaniem izotopów promieniotwórczych. Niemniej jednak należy podkreślić, że w żadnym z tych przypadków nie może dojść w trakcie rutynowej pracy do przekroczenia odpowiednich dawek granicznych. Należy również pamiętać, że zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy Prawo atomowe obowiązkiem kierownika jednostki organizacyjnej jest zapewnienie wykonywania działalności zgodnie z zasadą optymalizacji, wymagającą, aby - przy rozsądnym uwzględnieniu czynników ekonomicznych i społecznych - liczba narażonych pracowników i osób z ogół ludności była jak najmniejsza, a otrzymywane przez nich dawki promieniowania jonizującego były możliwie małe.

   Odnosząc się do kwestii danych dotyczących liczby zachorowań związanych z pracą w narażeniu na działanie promieniowania jonizującego, uprzejmie wyjaśniam, iż zgodnie z danymi gromadzonymi w Centralnym Rejestrze Chorób Zawodowych w latach 2003-2007 stwierdzono jedynie pojedyncze przypadki występowania chorób zawodowych (w 2003 r. 1 przypadek, w 2004 r. 2 przypadki oraz w latach 2005-2007 po 1 przypadku rocznie).

   Ponadto uprzejmie wyjaśniam, iż w przypadku narażenia na promieniowanie jonizujące prowadzona jest systematyczna kontrola narażenia. W chwili obecnej pomiarami powyższymi objętych jest ponad 30 tys. osób na terenie całego kraju, w tym 28 tys. to pracownicy ochrony zdrowia. Z powyższych pomiarów wynika, że narażenie tych osób jest na bardzo niskim poziomie i średnia dawka nie przekracza 1 mSv. Obowiązujący limit dawki rocznej dla osób zawodowo narażonych na promieniowanie jonizujące wynosi 20 mSv. Należy również dodać, że limit dawki 20 mSv jest obowiązującą wartością wynikającą z przepisów i zaleceń organizacji międzynarodowych takich jak m.in. Międzynarodowa Komisja Ochrony Radiologicznej, Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, Światowa Organizacja Zdrowia, wartości powyższe obowiązują we wszystkich państwach.

   W tym miejscu należy również zaznaczyć, że w państwach członkowskich Unii Europejskiej nie obowiązują na poziomie prawa krajowego regulacje skracające normy czasu pracy do 5 godzin na dobę w stosunku do pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występuje promieniowanie jonizujące. Jedynym krajem, w którym ustawodawstwo krajowe przewiduje zbliżoną do obowiązującej w Polsce normę skróconego czasu pracy, jest Grecja, na terenie której skrócona norma czasu pracy wynosi 5 godzin i 30 minut na dobę. Okres jej obowiązywania ograniczony jest jednak wyłącznie do miesięcy letnich, natomiast w pozostałej części roku normy czasu pracy są dłuższe.

   Odnosząc się do kwestii dotyczącej wzrostu wynagrodzeń w związku z objęciem pracowników normą wynoszącą przeciętnie 7 godzin i 35 minut na dobę, należy wskazać na ogólne uregulowania Kodeksu pracy, w tym przede wszystkim na art. 78 określający przesłanki, którymi pracodawca jest obowiązany kierować się przy ustalaniu wysokości wynagrodzeń poszczególnych pracowników. Jedną z tych przesłanek jest ilość świadczonej pracy, co powoduje, że wzrost nakładu pracy powinien przełożyć się na wysokość wynagrodzeń pracowników.

   W kwestii dotyczącej prac nad opracowaniem wzorcowych procedur radiologicznych uprzejmie informuję, iż w chwili obecnej w Głównym Inspektoracie Sanitarnym trwają prace zmierzające do opracowania stosowanych procedur, które stanowić będą wykonanie obowiązku określonego w ustawie Prawo atomowe.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Marek Twardowski

   Warszawa, dnia 4 listopada 2008 r.