VI kadencja

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej

na zapytanie nr 1731

w sprawie obowiązujących zasad przyznania wdowom prawa do renty rodzinnej

   W związku z wystąpieniem pana marszałka z dnia 20 maja 2008r., znak SPS-024-1731/08, dotyczącym zapytania pana posła Jarosława Rusieckiego ˝w sprawie obowiązujących zasad przyznawania wdowom prawa do renty rodzinnej˝ uprzejmie wyjaśniam, że uregulowania w tym zakresie zawarte są w ustawie z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2004r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.).

   Przepisy tej ustawy przewidują kilka sytuacji, w których wdowa może uzyskać prawo do renty rodzinnej po zmarłym mężu. Zgodnie z jej art. 70 prawo do tego świadczenia przysługuje wdowie, która:

   - ukończyła 50 lat lub

   - jest niezdolna do pracy albo

   - wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie ukończyły 16 roku życia, a jeżeli uczą się - 18 roku życia lub są całkowicie niezdolne do pracy.

   Warunek dotyczący osiągnięcia przez wdowę wieku 50 lat lub jej niezdolności do pracy powinien być spełniony w okresie nie dłuższym niż 5 lat od chwili śmierci małżonka albo od zaprzestania wychowywania wskazanych wyżej osób.

   Renta rodzinna przyznana wdowie ze względu na osiągnięcie wieku 50 lat przysługuje dożywotnio. W pozostałych przypadkach prawo wdowy do renty rodzinnej ustanie z upływem czasu, na jaki została ona przyznana (np. po ustąpieniu niezdolności do pracy czy też po zaprzestaniu wychowywania dzieci).

   Wdowie, która nie spełnia żadnego z wymienionych wyżej warunków i nie posiada niezbędnych źródeł utrzymania, można przyznać prawo do renty rodzinnej na okres jednego roku od chwili śmierci męża. Ten okres może zostać wydłużony na czas uczestniczenia wdowy w zorganizowanym szkoleniu, mającym na celu uzyskanie przez nią kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, maksymalnie jednak do dnia upływu dwóch lat od chwili śmierci męża.

   Dokonując oceny obowiązującego prawa ubezpieczeń społecznych w aspekcie ochrony interesów rodziny, należy uwzględniać nie tylko rodzaj i zakres potrzeb poszczególnych jej członków, ale także możliwości i zdolność do ich samodzielnego zaspokajania.

   Ubezpieczenia społeczne wiążą się bowiem z ochroną przed następstwami utraty (ograniczenia) zdolności (możliwości) uzyskiwania dochodów z pracy. Zasadniczym celem renty rodzinnej jest więc zapewnienie środków utrzymania tym członkom rodziny pracownika (emeryta, rencisty), którzy z powodu dożycia określonego w przepisach wieku lub niemożności kontynuowania zatrudnienia z powodu niezdolności do pracy spowodowanej stanem zdrowia albo w związku z kształceniem się w szkole nie wykonują pracy stanowiącej źródło utrzymania.

   Istotnym kryterium otrzymania renty po zmarłym małżonku jest zatem wiek drugiego małżonka i jego możliwości zarobkowania. Granica tego wieku, uprawniająca wdowę do renty rodzinnej, określona została wystarczająco liberalnie. Mogłaby bowiem zostać ustalona tak, jak wyznaczony dla kobiet powszechny wiek emerytalny, wynoszący 60 lat, a w każdym razie oscylować wokół niego.

   W świetle powyższego, obecnie obowiązujące rozstrzygnięcia w zakresie nabywania prawa do renty rodzinnej, choć być może nie spełniają oczekiwań wszystkich zainteresowanych, uważam za optymalne. Dokonując oceny obowiązującego prawa ubezpieczeń społecznych w aspekcie ochrony interesów kobiet wdów nie można bowiem pomijać faktu, że naturalne ograniczenie zdolności zarobkowej powoduje podeszły wiek, a zatem wyłącznie osiągnięcie (przekroczenie) pewnej jego granicy może stanowić ryzyko chronione świadczeniem z ubezpieczenia społecznego.

   Odnosząc się do poruszonej w zapytaniu pana posła Rusieckiego sprawy pani M.K., której Inspektorat ZUS w Ostrowcu Świętokrzyskim odmówił prawa do renty rodzinnej, uprzejmie informuję, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany do przyznawania świadczeń wyłącznie tym osobom, które spełniają określone przepisami warunki.

   ZUS ma prawo wydać decyzję odmowną, a osoby zainteresowane mogą dochodzić swoich praw w sądowym postępowaniu odwoławczym (w myśl art. 118 ust. 7 wymienionej na wstępie ustawy o emeryturach i rentach z FUS - zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz.U. z 2007r. Nr 11, poz. 74 z późn. zm. - według zasad określonych w art. 477^9-477^14a ustawy z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego - Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.).

   Stosownie do art. 365 § 1 K.p.c. prawomocny wyrok sądu - niezależnie od uzasadnienia tego rozstrzygnięcia - wiąże nie tylko strony i sąd, który go wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe, w tym Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

   Minister

   Jolanta Fedak

   Warszawa, dnia 12 czerwca 2008 r.