VI kadencja
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 4229
w sprawie wykonywania funkcji prewencyjnych przez dzielnicowych Policji
Szanowny Panie Marszałku! W nawiązaniu do pisma z dnia 21 lipca 2008 r. (sygn. SPS-023-4229/08), przekazującego interpelację posła na Sejm RP pana Mirosława Pawlaka z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie wykonywania działań prewencyjnych przez dzielnicowych w Policji, uprzejmie przedstawiam następujące informacje.
Na wstępie pragnę wskazać, że pierwszy zastępca komendanta głównego Policji w dniach 24 grudnia 2007 r. oraz 26 marca 2008 r. przekazał do Najwyższej Izby Kontroli szczegółowe informacje dotyczące podejmowanych w Komendzie Głównej Policji inicjatyw i działań przyczyniających się do wzrostu poziomu realizacji zadań przez dzielnicowych.
Wprowadzone zarządzeniem nr 528 komendanta głównego Policji z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie form i metod wykonywania zadań przez dzielnicowego i kierownika rewiru dzielnicowych (Dz. Urz. KGP Nr 12, poz. 95) nowe unormowania prawne zakładają poprawę i usprawnienie funkcjonowania dzielnicowych w Policji. Do głównych zmian, które wprowadziło wyżej wymienione zarządzenie, należy zaliczyć:
1) zniesienie obowiązku przebywania dzielnicowego przez co najmniej 60% czasu służby w obchodzie. Zrezygnowanie z powyższego zapisu umożliwia dzielnicowemu planowanie służby z uwzględnieniem potrzeb i aktualnego stanu zagrożenia w rejonie służbowym. Takie rozwiązanie skutkuje zwiększeniem efektywności realizowanych zadań i racjonalnym wykorzystaniem czasu pracy;
2) wprowadzenie wyraźnego zakazu kierowania dzielnicowych pełniących służbę na terenach miejskich do takich form służby, jak: konwojowa, ochronna, dyżurna, dochodzeniowo -śledcza w dyspozycji dyżurnego jednostki organizacyjnej Policji;
3) rozszerzenie zakresu zadań dzielnicowych pełniących służbę na terenach pozamiejskich, poprzez dopuszczenie możliwości prowadzenia przez nich postępowań sprawdzających i przygotowawczych w sprawach o przestępstwa zaistniałe w ich rejonie służbowym oraz realizowania innych form pełnienia służby prewencyjnej. Jest to rozwiązanie mające na celu poprawę organizacji służby, szczególnie w mniejszych jednostkach organizacyjnych Policji, oraz urealnienie obecnie istniejącej sytuacji. Dzielnicowy pełniący służbę na terenach pozamiejskich będzie mógł realizować swoje zadania w stosunku do zdarzeń zaistniałych na jego terenie w sposób kompleksowy;
4) zmodyfikowanie i znaczne ograniczenie zakresu prowadzonej dokumentacji oraz gromadzonych informacji w teczce rejonu. Możliwość prowadzenia teczki rejonu w formie elektronicznej może przyczynić się do ograniczenia biurokracji oraz ułatwienia dostępu do informacji w niej zawartych, potrzebnych policjantom innych komórek organizacyjnych, np. policjantom służby kryminalnej.
Odnosząc się do kwestii stopnia realizacji wytycznych zawartych w zarządzeniu nr 528 komendanta głównego Policji, należy wskazać, że funkcjonariusze KGP w 2007 r. przeprowadzili systematyczne czynności badawcze w zakresie realizacji przez kierowników rewirów dzielnicowych i dzielnicowych postanowień wymienionego zarządzenia. W toku prowadzonych badań ocenie podlegały m.in. sposób realizacji zadań wykonywanych przez dzielnicowych oraz sposób sprawowania nad nimi nadzoru. Wnioski formułowane podczas prowadzonych czynności badawczych stanowiły następnie przedmiot wystąpień adresowanych do właściwych miejscowo komendantów wojewódzkich i komendanta stołecznego Policji.
W związku z powyższym w ramach planu czynności badawczych w zakresie realizacji postanowień zarządzenia nr 528, zatwierdzonego w dniu 29 kwietnia 2008 r., zwrócono szczególną uwagę na:
- wykorzystanie dzielnicowych do realizacji zadań na rzecz innych komórek organizacyjnych jednostki oraz wykraczających poza postanowienia powyższego zarządzenia;
- katalog oraz przyczyny przydzielania dzielnicowych do prowadzenia postępowań przygotowawczych i ich liczby;
- sposób przeprowadzania odpraw do służby i zasad rozliczania policjantów dzielnicowych po służbie.
Uprzejmie informuję, że według danych z dnia 1 lipca 2008 r. stan zatrudnienia funkcjonariuszy wykonujących funkcje dzielnicowego wynosił 8167, przy czym obecnie na terenie całego kraju pozostają nieobsadzone 384 stanowiska dzielnicowych.
Za nadzór merytoryczny nad służbą dzielnicowych w Policji odpowiada Wydział do spraw Zabezpieczenia Prewencyjnego Biura Prewencji Komendy Głównej Policji.
Odnosząc się do problematyki optymalizacji wielkości rejonów służbowych dzielnicowego, należy zaznaczyć, że decyzję w tej kwestii pozostawiono kierownikom jednostek organizacyjnych Policji. Przy wyznaczaniu rejonów służbowych komendanci kierują się w szczególności następującymi kryteriami:
- ogólną liczbą i strukturą demograficzną ludności, gęstością zaludnienia oraz stopniem koncentracji zabudowy o przeznaczeniu mieszkalnym;
- poziomem bezpieczeństwa oraz ogólną liczbą zdarzeń wymagających interwencji Policji;
- lokalizacją miejsc zagrożonych, obiektów użyteczności publicznej oraz innych miejsc gromadzenia się osób.
Kierownicy, określając granice rejonów służbowych dzielnicowych, zobligowani są przede wszystkim do zapewnienia równomiernego obciążenia realizacją zadań dzielnicowych w danej jednostce organizacyjnej Policji. Natomiast ze względu na uwarunkowania geograficzno-historyczne Komenda Główna Policji za niewłaściwe uważa rozwiązanie, w którym narzuca się ścisłe proporcje stanowisk dzielnicowych do ogólnego stanu etatowego jednostek.
Należy podkreślić, że wzmocnienie służby patrolowej i obchodowej Policji przez żołnierzy Żandarmerii Wojskowej, strażników gminnych (miejskich) oraz funkcjonariuszy Straży Granicznej i Straż Ochrony Kolei stanowi cenne wsparcie w działaniach na rzecz porządku i bezpieczeństwa publicznego. W 2007 r. funkcjonariusze wraz z żołnierzami Żandarmerii Wojskowej odbyli 13 858 służb.
Pragnę poinformować, iż zadania dzielnicowych w zakresie zapobiegania demoralizacji i przestępczości nieletnich określone zostały m.in. w zarządzeniu nr 590 komendanta głównego Policji z dnia 24 października 2003 r. w sprawie metod i form wykonywania zadań przez policjantów w zakresie przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich (Dz. Urz. KGP Nr 20, poz. 107, z późn. zm).
Zgodnie z § 10 przedmiotowego zarządzenia dzielnicowy w zakresie przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich w wyznaczonym rewirze obowiązany jest do:
1) uzyskiwania wiedzy o nieletnich sprawcach czynów karalnych, zagrożonych demoralizacją, oraz o rodzinach dysfunkcyjnych;
2) obejmowania szczególnym zainteresowaniem nieletnich:
a) sprawców czynów karalnych, którzy: są organizatorami oraz przywódcami grup przestępczych lub nieformalnych, popełnili wcześniej czyn karalny, oczekują na umieszczenie w schronisku dla nieletnich lub zakładzie poprawczym albo wobec których sąd orzekł umieszczenie w ośrodku resocjalizacyjnym z warunkowym zawieszeniem na okres próby, przebywają na przepustkach ze schronisk dla nieletnich i zakładów poprawczych,
b) zdemoralizowanych, stwarzających trudności wychowawcze przejawiające się zwłaszcza ucieczkami z domu, notorycznym wagarowaniem, używaniem alkoholu, zażywaniem środków odurzających, uprawianiem prostytucji,
c) którzy ze względu na środowisko rodzinne są szczególnie predestynowani do popełniania czynów karalnych;
1) prowadzenia imiennych wykazów nieletnich zagrożonych demoralizacją oraz sprawców czynów karalnych i ich aktualizowanie;
2) przeprowadzania rozmów z nieletnimi zagrożonymi demoralizacją oraz ich rodzicami, opiekunami, rodzeństwem, rówieśnikami lub osobami dorosłymi utrzymującymi z nimi kontakty;
3) przekazywania komórce do spraw nieletnich i patologii informacji dotyczących sytuacji nieletnich z rodzin, w których występuje przemoc domowa;
4) inspirowania i współuczestniczenia w działaniach i przedsięwzięciach prewencyjnych realizowanych przez komórkę do spraw nieletnich i patologii.
Odnosząc się do kwestii uposażenia dzielnicowych, wskazać należy, że w 2007 r. na mocy rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 21 września 2007 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad otrzymywania i wysokości uposażenia zasadniczego policjantów, dodatków do uposażenia oraz ustalania wysługi lat, od której jest uzależniony wzrost uposażenia zasadniczego (Dz. U. Nr 187, poz. 1337), zostały podniesione grupy zaszeregowania zarówno kierownika rewiru dzielnicowych, jak i dzielnicowego. Kolejna zmiana powyższego rozporządzenia, dokonana w dniu 8 lutego 2008 r., wpłynęła na wzrost uposażenia zasadniczego dzielnicowych i kierownika rewiru dzielnicowych, jak również na zrównanie ich uposażenia w skali kraju poprzez likwidację tzw. systemu widełkowego płac. Rozwiązanie to ma przyczynić się w znacznej mierze do pełniejszego wykorzystania etatów dzielnicowych i ograniczenia zmian na tych stanowiskach.
Mając na uwadze problematykę doręczania przez Policję pism organów ścigania, należy wskazać, że w 2007 r. w Biurze Prewencji i Ruchu Drogowego KGP, dostrzegając potrzebę podniesienia poziomu efektywności służby dzielnicowych, przeprowadzono badania mające na celu ograniczenie zgłaszanej przez jednostki Policji powszechnie stosowanej praktyki realizacji przez dzielnicowych zadań będących w zakresie kompetencyjnym innych komórek organizacyjnych Policji oraz wykonywania przez nich czynności zlecanych przez podmioty pozapolicyjne, w tym sądy i prokuratury. W tym celu w I kwartale 2007 r. pozyskano z poszczególnych komend wojewódzkich Policji i komendy stołecznej Policji szacunkowe dane za okres dwóch miesięcy, tj. styczeń-luty, w zakresie m.in. liczby doręczonych przez dzielnicowych wezwań wystawionych przez sąd lub prokuraturę. Na podstawie przekazanych danych z KWP/KSP wyliczono, że we wskazanym terminie każdy dzielnicowy doręczył ok. 6 wezwań. Należy również wskazać, iż przeważającą liczbę doręczeń stanowi korespondencja przekazywana przez sądy (ok. 85, 2%).
Ponadto uprzejmie informuję, że w marcu 2008 r. została opracowana w Biurze Prewencji i Ruchu Drogowego KGP informacja dotycząca obciążenia dzielnicowych realizacją wybranych czynności prewencyjnych w 2007 r., która po akceptacji przez pierwszego zastępcę komendanta głównego Policji została przekazana do stosownego wykorzystania komendantom wojewódzkim/stołecznemu Policji. Obecnie, zgodnie z planem pracy Biura Prewencji KGP na rok 2008, trwają czynności badawcze, mające na celu m.in. określenie rodzajów podmiotów innych niż sądy i prokuratury, na rzecz których jednostki Policji realizują wywiady i ustalenia, a także zbadanie, czy są one zlecane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
Zwracając uwagę na nadmierne obciążenie dzielnicowych doręczaniem wezwań i wykonywaniem wywiadów oraz ustaleń na rzecz sądu i prokuratury, a także innych podmiotów, w styczniu 2008 r. w Komendzie Głównej Policji podjęto prace w celu opracowania zestawienia aktów prawnych, na mocy których dzielnicowi obciążani są wskazanymi obowiązkami, oraz propozycji zmian w tych przepisach, zmierzających do ograniczenia liczby ciążących na nich zadań.
W odniesieniu do problemu sytuacji mieszkaniowej dzielnicowych pragnę zauważyć, iż zgodnie z art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j.: Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277, z późn. zm.) policjantowi w służbie stałej przysługuje prawo do lokalu mieszkalnego w miejscowości, w której pełni służbę, lub w miejscowości pobliskiej, z uwzględnieniem liczby członków rodziny oraz ich uprawnień wynikających z przepisów odrębnych. Prawo to jest realizowane przez jednostki organizacyjne Policji:
- w formie rzeczowej - przez przydział lokalu mieszkalnego na podstawie decyzji administracyjnej;
- w formie finansowej - przez przyznanie środków finansowych na uzyskanie lokalu we własnym zakresie.
W myśl § 1 ust. 1 rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 18 maja 2005 r. w sprawie szczegółowych zasad przydziału, opróżniania i norm zaludnienia lokali mieszkalnych oraz przydziału i opróżniania tymczasowych kwater przeznaczonych dla policjantów (Dz. U. Nr 105, poz. 884, z późn. zm.) lokal mieszkalny (...) przydziela się policjantowi w razie braku mieszkania albo zajmowania lokalu niezgodnego z przysługującymi policjantowi oraz członkom jego rodziny (...) normami zaludnienia, z uwzględnieniem kolejności wynikającej z czasu oczekiwania na przydział lokalu mieszkalnego. Natomiast zgodnie z § 14 ust. 1 pkt 4 i 6-7 ww. rozporządzenia decyzje w sprawach przydziału i opróżniania lokali mieszkalnych i tymczasowych kwater wydają, będący dysponentami lokali, komendanci powiatowi i miejscy, a na obszarze m.st. Warszawy komendanci rejonowi oraz komendant stołeczny Policji.
Wyjaśnić należy, że realizacja przedmiotowych uprawnień przez właściwych kierowników jednostek może następować wyłącznie w ramach posiadanych zasobów mieszkaniowych w danym garnizonie. Zgodnie natomiast z art. 90 ust. 1 ustawy o Policji na lokale mieszkalne dla policjantów przeznacza się lokale będące w dyspozycji ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub podległych mu organów, uzyskane w wyniku ich działalności inwestycyjnej albo od terenowych organów rządowej administracji ogólnej, stanowiące własność gminy lub zakładów pracy, a także zwolnione przez osoby, które decyzje o przydziale uzyskały z jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Adam Rapacki
Warszawa, dnia 11 sierpnia 2008 r.