VI kadencja
Odpowiedź ministra nauki i szkolnictwa wyższego
na interpelację nr 20631
w sprawie efektów ratyfikacji porozumienia dotyczącego Środkowoeuropejskiego Programu Wymiany Uniwersyteckiej - CEEPUS III
Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację pana posła Jarosława Żaczka dotyczącą efektów ratyfikacji porozumienia w sprawie Środkowoeuropejskiego Programu Wymiany Uniwersyteckiej (CEEPUS III), pozwalam sobie przesłać poniższe wyjaśnienia.
1. Program CEEPUS III (tak jak i jego poprzednie wersje CEEPUS I i II) realizowany jest w oparciu o umowę zawartą przez uczestniczące w nim kraje. Umowa nie precyzuje, jakie konkretnie projekty naukowo-badawcze będą realizowane. Podstawową strukturą programu realizującą projekty jest sieć, tworzona przez co najmniej 3 uczelnie, z co najmniej 2 krajów członkowskich. W ramach sieci odbywa się wymiana pracowników, studentów i doktorantów prowadzących prace badawcze lub odbywających część procesu kształcenia za granicą (w przypadku studentów i doktorantów). Zasady programu nie przewidują żadnych ograniczeń tematyki poszczególnych sieci.
Proces zgłaszania i kwalifikowania sieci akademickich przebiega całkowicie elektronicznie przy użyciu narzędzi informatycznych. Zgłoszenia poszczególnych jednostek dydaktycznych z krajów sygnatariuszy rejestrowane są elektronicznie wraz z niezbędnymi dokumentami poprzez portal www.ceepus.info całkowicie obsługiwany i utrzymywany finansowo przez Centralne Biuro CEEPUS i Austrię, jako pomysłodawcę programu. Proces aplikacyjny dla sieci przeprowadzany jest corocznie z nieprzekraczalnym terminem do 15 stycznia każdego roku. Całościowe aplikacje elektroniczne składane są przez koordynatora sieci i procedowane wieloetapowo począwszy od weryfikacji formalnej poprzez komisję narodową i komisję międzynarodową, pracujące wg. zatwierdzonego przez Wspólny Komitet Ministrów CEEPUS systemu oceny (scoring system). Zasadą jest, iż proces ten kończy się na przełomie marca i kwietnia, wtedy też publikowane są na stronie www.ceepus.info opisy i wszelkie dane sieci zatwierdzonych na kolejny rok akademicki. Proces rekrutacji dotyczący mobilności akademickich realizowany jest w cyklach semestralnych, z terminami składania aplikacji do 15 czerwca na semestr zimowy i do 31 października na semestr letni roku akademickiego. Proces rekrutacji stażystów prowadzony jest elektronicznie. Dodatkowo do dnia 30 listopada każdego roku prowadzona jest rekrutacja na specjalistyczne staże naukowe w ramach tzw. stypendiów freemover dla aplikantów niezwiązanych ściśle z tematyką realizowanych sieci akademickich.
W roku akademickim 2010/2011 (w ramach CEEPUS II) funkcjonuje ogółem 55 sieci akademickich (lista dostępna na www.ceepus.info) z czego 6 sieci koordynowanych jest przez uczelnie w Polsce. 76 jednostek uczelnianych w Polsce partycypuje w sieciach jako partner. Stawia to Polskę na pozycji lidera pod względem ilości jednostek uczestniczących w programie.
Listę sieci, koordynowanych przez polskie uczelnie, przedstawia tabela 1. Lista wszystkich polskich jednostek uczestniczących w programie w roku 2010/2011 stanowi załącznik nr. 1.
Tabela 1. Koordynatorzy sieci akademickich - Polska 2010/2011.
Kod sieci Temat Uczelnia CII-PL-0004-06-1011 Education in separation and identification of organic
xenobiotics in environmental samples and food productNicolaus Copernicus University in Torun CII-PL-0007-06-1011 Computer-Aided Systems for Manufacture and Measurement
of Machine Elements - stage IIKielce University of Technology CII-PL-0033-06-1011 Development of mechanical engineering (design, technology
and production management) as an essential base for progress in the area
of small and medium companies' logistics - research, preparation
and implementation of joint programs of studyPoznan University of Technology CII-PL-0056-06-1011 Regional Development Network (REDENE) University of Economics in Katowice CII-PL-0114-05-1011 New directions for forestry sciences in Central Europe Agriculture University of Cracow CII-PL-0214-04-1011 Central European Programme in International and Institutional Economics Warsaw University Podział tematyczny pod względem występowania zagadnień merytorycznych przedstawia się następująco:
Tabela 2. Zagadnienia tematycznie wg. indeksu SAIA (występowania w opisie sieci).
Index Count 1. Education 38 2. Humanities and Arts 36 3. Social sciences, Business and Law 35 4. Science 44 5. Engineering, Manufacturing and Construction 55 6. Agriculture 12 7. Health and Welfare 13 8. Services 20 2. W chwili obecnej nie są dostępne statystyki dotyczące mobilności w ramach programu dla bieżącego roku akademickiego 2010/2011 (będą one dostępne po zakończeniu roku akademickiego).
W roku akademickim 2009/10 wyjechało z Polski 397 studentów i 186 pracowników naukowych.
Tabela 3. Wyjazdy CEEPUS 2009/10 - Polska (osoby).
Kraj przyjmujący Studenci Nauczyciele Razem Albania 3 2 5 Austria 67 17 84 Bośnia-Hercegowina 5 1 6 Bułgaria 16 11 27 Chorwacja 33 17 50 Czechy 89 26 115 Węgry 26 15 41 Kosowo 1 1 2 Macedonia 4 2 6 Czarnogóra 3 7 10 Rumunia 47 39 86 Serbia 9 7 16 Słowacja 69 38 107 Słowenia 25 3 28 Suma końcowa 397 186 583 Do Polski przyjechało w tym samym czasie 250 studentów i 124 pracowników naukowych.
Tabela 4. Przyjazdy CEEPUS 2009/10 - Polska (osoby).
Kraj delegujący Studenci Nauczyciele Razem Albania 1 1 2 Austria 23 6 29 Bułgaria 9 9 18 Chorwacja 21 14 35 Czechy 39 27 66 Węgry 30 11 41 Macedonia 1 1 Czarnogóra 2 2 Rumunia 33 19 52 Serbia 8 8 16 Słowacja 66 28 94 Słowenia 17 1 18 Suma końcowa 250 124 374 3. Nie jest prowadzona odrębna statystyka dotycząca limitów stypendialnych dla poszczególnych typów uczelni. Nie ma również ograniczeń w liczbie osobomiesięcy dla uczelni technicznych, ich ilość uzależniona jest od liczby sieci technicznych zakwalifikowanych w danym roku do programu.
4. Aktualna wysokość miesięcznych stawek stypendialnych dla obcokrajowców stażystów CEEPUS to 900 PLN dla studentów 1350 PLN dla doktorantów i młodych naukowców oraz 1600 PLN dla profesorów. W roku akademickim 2009/2010 wypłacono z budżetu BUWiWM stypendia na łączna kwotę 729 570 PLN oraz zrefundowano koszty przejazdów na stypendia zagraniczne na kwotę 188 170,55 PLN.
Monitorowanie funkcjonowania programu CEEPUS I i CEEPUS II odbywa się na podstawie kontroli audytorów zewnętrznych, których wyniki przedstawiane są w formie raportów Wspólnemu Komitetowi Ministrów. Pierwsza ewaluacja generalna przeprowadzona była w fazie końcowej funkcjonowania CEEPUS I przez dr Gisele Baumgratz i dr Gabriele Kittel z ˝InterMed Council for International Educational Exchange˝ z Paryża w roku akademickim 1998/1999, druga w 2008/09 przez Johanna Schecka, Klausa Schucha i Dietmara Lamperta z Centre for Social Innovation z Wiednia i dotyczyła funkcjonowania porozumienia CEEPUS II. Obie te analizy wykazały celowość oraz pozytywne oddziaływanie porozumienia na rozwój wymiany akademickiej, ze szczególnym nastawieniem na realizację współpracy bezpośredniej studentów i młodej kadry naukowej.
Wymiernym aspektem współpracy w ramach CEEPUS jest bardzo duża liczba prac naukowych, artykułów czy projektów artystycznych zrealizowanych dzięki stażom, szkołom letnim i intensywnym kursom specjalistycznym w ramach poszczególnych podprojektów. Raporty cząstkowe składane przez uczestników staży wskazują, iż CEEPUS posiada dodatkowe zalety z punktu widzenia organizacyjnego, takie jak: prostota systemu aplikacyjnego (procedura elektroniczna), szybkie tempo rozpatrywania wniosków na poziomie uczelni i NCO (National CEEPUS Office), elastyczne podejście dotyczące zmian terminów staży (szczególnie dla doktorantów i nauczycieli akademickich), bezpośredni kontakt aplikanta i instytucji przyjmującej.
5. Limit stypendiów zadeklarowanych na rok akademicki 2010/2011 wynosi dla Ministerstwa Zdrowia - 15 osobomiesięcy, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego - 55 osobomiesięcy, a deklarowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego - 600 osobomiesięcy. Łącznie strona Polska zadeklarowała 670 osobomiesięcy na przyjęcia stypendystów (w minionym roku akademickim 2009/2010 odpowiednio: 15 - MZ; 55 - MKiDN; 580 - MNiSW; 650 - łącznie). Motywem wzrostu liczby stypendiów przyznawanych przez Polskę jest wzrost zainteresowania stażami w Polsce oraz rozwój i powiększanie się samego programu o nowych członków. Środki finansowe oferowane przez resort zdrowia oraz kultury i dziedzictwa narodowego są w pełni wykorzystywane. Zwiększenie ich liczby przyczyniłoby się do rozwoju sieci artystycznych i medycznych.
Nadmienić trzeba, iż poza standardowymi stypendiami CEEPUS w Polsce przyznawane są granty stypendialne w ramach CEEPUS dla obywateli państw, które nie są sygnatariuszami porozumienia, jednak osoby te współpracują w ramach sieci akademickich z uczelniami krajowymi (Białoruś, Litwa, Ukraina). Podobne stypendia specjalne przyznaje w ramach CEEPUS tylko Austria. (rys. 1. i 2.)
Rysunek 1. Kwota stypendialna CEEPUS - globalnie.
Rysunek 2. Wykorzystanie kwoty stypendialnej w roku akademickim 2009/2010.
Dotychczasowa współpraca w ramach CEEPUS, duże pozytywne zainteresowanie ze strony uczestników programu, a także rozszerzanie zakresu merytorycznego staży w ramach CEEPUS III wpływać może na dalsze zwiększanie środków przeznaczanych na realizację projektów.
6. W roku 2010 na wynagrodzenia pracowników zajmujących się obsługą programu wydatkowano 87 387,25 PLN. Koszty bezosobowe obsługi programu w 2010 wynosiły ok. 98 384,61 PLN.
7. Rozwój porozumienia CEEPUS oraz nowe możliwości, w szczególności wsparcie mobilności młodych pracowników naukowych do uczelni i jednostek naukowych oraz placówek badawczych w celu realizacji badań naukowych, otwierające się poprzez stosowne zapisy w porozumieniu CEEPUS III wpływać będą pozytywnie na rozszerzanie oferty stypendialnej. Porozumienie CEEPUS III będące obecnie na etapie ratyfikacji przez prezydenta RP posiada zmienioną, bardziej elastyczną formę prawną. Ogólne zasady programu określone zostały w porozumieniu CEEPUS III, natomiast szczegóły współpracy określane będą w 3 letnich programach roboczych (work programme), uchwalanych przez Komitet Ministrów. Na chwilę obecną zapisy zawarte w ˝CEEPUS III Work Programme 2011-2013˝ ukierunkowane są na realizację obecnej oferty stypendialnej poprzez kwalifikację sieci akademickich i realizację mobilności akademickiej z nimi związanej. Rozszerzeniem tej oferty mają być stypendia na staże doktoranckie związane z badaniami naukowymi w jednostkach partnerskich w ramach tzw. joint PhD programs. Nowe oferty, przygotowane w zgodzie z prawodawstwem stron sygnatariuszy, zostaną opracowane w najbliższym czasie podczas roboczych spotkań przedstawicieli państw uczestniczących w programie.
Z wyrazami szacunku
Minister
Barbara Kudrycka
Warszawa, dnia 14 marca 2011 r.