VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 12337

w sprawie jednoznacznej i obowiązującej wykładni prawa w zakresie rozliczania i organizacji pracy nauczyciela w godzinach nadliczbowych

   Szanowny Panie Marszałku! W związku z interpelacją pana posła Piotra Stanke z dnia 29 października 2009 r. nr SPS-023-12337/09 w sprawie jednoznacznej i obowiązującej wykładni prawa w zakresie rozliczania i organizacji pracy nauczyciela w godzinach nadliczbowych uprzejmie przekazuję następujące wyjaśnienia.

   W myśl art. 35 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.), w szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania lub zapewnienia opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, nauczyciel może być obowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością, których liczba nie może przekroczyć 1/4 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin ponadwymiarowych może nastąpić wyłącznie za jego zgodą, jednak w wymiarze nieprzekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Przez godzinę ponadwymiarową rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych. Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe wypłaca się według stawki osobistego zaszeregowania nauczyciela, z uwzględnieniem dodatku za warunki pracy.

   Na podstawie art. 30 ust. 6 pkt 2 ww. ustawy organ prowadzący będący jednostką samorządu terytorialnego, uwzględniając przewidywaną strukturę zatrudnienia, określa dla nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego, w drodze regulaminu m.in. szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw. W myśl art. 30 ust. 6a ustawy Karta Nauczyciela powyższy regulamin podlega uzgodnieniu ze związkami zawodowymi zrzeszającymi nauczycieli.

   Zgodnie z ww. przepisami organ prowadzący szkołę w ramach regulaminu ustala jedynie szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe. Definicja godzin ponadwymiarowych została ustalona ustawą. Przyznawanie wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe następuje na podstawie zasad określonych w ustawie Karta Nauczyciela i Kodeksie pracy, do którego odsyła art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela. W normie kompetencyjnej, upoważniającej do wydania regulaminu, nie mieści się upoważnienie do decydowania, w jakich przypadkach nauczyciel zachowuje lub traci prawo do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe niezrealizowane.

   Uchwalony regulamin nie może być przepisem szczególnym w rozumieniu art. 80 Kodeksu pracy co do określania warunków zachowania lub utraty prawa do wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe. Ustalanie przez organ prowadzący, za jakie godziny ponadwymiarowe nauczycielowi nie przysługuje prawo do wynagrodzenia, jest zatem przekroczeniem uprawnień ustawowych.

   Powyższe potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 21 sierpnia 2008 r. IV SA/Wr 294/08 (OwSS 2009/1/7).

   Kodeks pracy w art. 80 wskazuje, iż wynagrodzenie przysługuje za okres faktycznie wykonywanej pracy oraz za okres, kiedy pracownik nie świadczy pracy, lecz przepisy przyznają mu prawo do wynagrodzenia. Art. 81 Kodeksu pracy stanowi, że pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie (...). W świetle ww. przepisów przez pojęcie gotowości do pracy należy rozumieć sytuacje, gdy nauczyciel jest do dyspozycji dyrektora szkoły, lecz wykonuje zadania w zmniejszonym wymiarze, np. w związku z: rekolekcjami wielkopostnymi, obchodami Dnia Edukacji Narodowej, egzaminami, początkiem i końcem roku szkolnego. Kwestię sposobu rozliczania godzin ponadwymiarowych reguluje art. 42 ust. 7a pkt 1 ustawy Karta Nauczyciela, który stanowi, iż zajęcia i czynności realizowane w ramach czasu pracy nauczyciela są rejestrowane i rozliczane w okresach tygodniowych odpowiednio w dziennikach lekcyjnych lub dziennikach zajęć. Zgodnie z art. 7 ustawy Karta Nauczyciela oraz art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) szkołą kieruje dyrektor szkoły, który jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole nauczycieli i pracowników niebędacych nauczycielami. W świetle ww. przepisów wszystkich czynności z zakresu prawa pracy w szkole dokonuje dyrektor, który m.in. ma obowiązek rozliczania czasu pracy pracowników zatrudnionych w szkole.

   Zgodnie z art. 91c ustawy Karta Nauczyciela, w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy nieuregulowanych przepisami ustawy, mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy. Spory o roszczenia ze stosunku pracy nauczycieli, niezależnie od formy nawiązania stosunku pracy, rozpatrywane są przez sądy pracy.

   Jednocześnie uprzejmie informuję, że minister edukacji narodowej nie ma kompetencji do ustalania obowiązującej wykładni prawa.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Lilla Jaroń

   Warszawa, dnia 10 listopada 2009 r.