VI kadencja
Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości - z upoważnienia ministra -
na zapytanie nr 5074
w sprawie stosowania przepisów regulujących przekazanie nieruchomości
Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na zapytanie pana posła Kazimierza Gwiazdowskiego przekazane przy piśmie Pana Marszałka z dnia 28 października 2009 r., nr SPS-024-5074/09, w sprawie stosowania przepisów regulujących nieodpłatne przeniesienie na gminę albo Skarb Państwa własności nieruchomości, uprzejmie przedstawiam, co następuje.
I. Przepis art. 9021 K.c. wprowadzony został do Kodeksu cywilnego ustawą z dnia 23 lipca 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz ustawy Prawo o notariacie (Dz. U. Nr 163, poz. 1012).
Zgodnie z brzmieniem art. 9021 § l i § 2 K.c. przez umowę przekazania nieruchomości jej właściciel zobowiązuje się nieodpłatnie przenieść na gminę albo na Skarb Państwa własność nieruchomości. Skarb Państwa może zawrzeć umowę przekazania nieruchomości, gdy gmina miejsca położenia całej albo części nieruchomości nie skorzystała z zaproszenia do jej zawarcia w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zaproszenia przez właściciela nieruchomości.
II. Odnosząc się do pierwszej kwestii poruszonej w zapytaniu poselskim, wskazać trzeba, że stosownie do brzmienia art. 198 K.c. każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli. Oznacza to, że rozporządzenie udziałem we współwłasności realizowane może być m.in. przez jego przeniesienie. Przepis art. 9021 K.c. wprowadza nowy rodzaj umowy nazwanej, a więc określonej przepisem Kodeksu cywilnego, który nie wprowadza ograniczeń w rozporządzaniu udziałem we współwłasności. Żadnych wyłączeń w tym zakresie nie zawierają również przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, z późn. zm.). W związku z powyższym przyjąć należy, że w trybie art. 9021 K.c. można przenieść na gminę lub Skarb Państwa zarówno prawo własności całej nieruchomości, jak również przysługujący właścicielowi udział w tym prawie.
III. Odnośnie do drugiej kwestii poruszonej w zapytaniu poselskim wskazać należy, że możliwość zrzeczenia się użytkowania wieczystego wynika wprost jedynie z art. 16 ust. l ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz z art. 17b ust. l pkt 3 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarce nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1700).
Zgodnie z art. 16 ust. l ustawy o gospodarce nieruchomościami państwowa lub samorządowa osoba prawna może zrzec się własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości odpowiednio na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
Podkreślić należy zatem, że podmioty objęte wskazanym powyżej przepisem mogą zrzec się nieruchomości w drodze jednostronnej czynności prawnej, nie czekając na zawarcie umowy z beneficjentem.
Na podstawie art. 17b ust. 3 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa użytkownik wieczysty nieruchomości może zrzec się swego prawa przez złożenie Agencji Nieruchomości Rolnych oświadczenia w formie aktu notarialnego. W takim przypadku użytkowanie wieczyste wygasa. Oświadczenie stanowi podstawę do wykreślenia w księdze wieczystej prawa wieczystego użytkowania.
Przepisy o przeniesieniu własności znajdują zastosowanie również do przeniesienia użytkowania wieczystego. Jeżeli chodzi o zastosowanie art. 9021 K.c. do przeniesienia użytkowania wieczystego, to byłoby to możliwe jedynie wówczas, gdy beneficjentem miałby być podmiot inny niż właściciel. Wówczas użytkowanie wieczyste może istnieć nadal, a zmieni się jedynie uprawniony podmiot. W przypadku natomiast gdy beneficjentem przekazania prawa użytkowania wieczystego jest właściciel, użytkowanie wygasa.
Z poważaniem
Sekretarz stanu
Stanisław Chmielewski
Warszawa, dnia 26 listopada 2009 r.