VI kadencja

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej

na interpelację nr 7917

w sprawie unormowań prawnych regulujących kwestię wydawania przez ZUS interpretacji przepisów dotyczących składek na ubezpieczenia społeczne

   W odpowiedzi na wystąpienie Pana Marszałka z dnia 17 lutego 2009 r., znak: SPS-023-7917/09, dotyczące interpelacji posła Witolda Kochana oraz grupy posłów (PO) w sprawie unormowań prawnych regulujących kwestię wydawania przez ZUS interpretacji przepisów dotyczących składek na ubezpieczenia społeczne, uprzejmie wyjaśniam, co następuje, w oparciu o stanowiska ministra gospodarki i prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych:

   Ustawa z dnia 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 141, poz. 888) rozszerzyła i uszczegółowiła przepisy dotyczące wydawania pisemnych interpretacji przez organy administracji publicznej w indywidualnych sprawach przedsiębiorców. Powyższa ustawa została opracowana przez Ministerstwo Gospodarki jako resort właściwy do wprowadzania regulacji dotyczących wykonywania działalności gospodarczej.

   Aktualnie, zgodnie z art. 10 ustawy SDG, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Wprowadzona zmiana art. 10 ustawy SDG spełniła zatem postulowane od dawna oczekiwania przedsiębiorców.

   Obowiązująca dotychczas norma art. 10 ustawy SDG odnosiła się tylko i wyłącznie do interpretacji uzyskiwanych w odniesieniu do przepisów prawa podatkowego.

   Nowelizacja przepisów w zakresie wydawania pisemnych interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej, umożliwiła przedsiębiorcom występowanie o interpretację przepisów prawa, z których wynika obowiązek ponoszenia innych opłat i należności publicznoprawnych, a także składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne.

   Natomiast uzyskanie interpretacji przepisów aktów normatywnych, w zakresie niezwiązanym z obowiązkiem świadczenia daniny publicznej, nie wymaga składania wniosku, o którym mowa w art. 10 ustawy SDG. O taką interpretację do organu administracji publicznej może zwrócić się każdy obywatel, także ten niebędący przedsiębiorcą. Organ administracji publicznej - w zakresie własnych kompetencji - obowiązany jest do udzielania interpretacji bezpłatnie, w terminach określonych w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego.

   Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.) jest aktem prawnym kierowanym przede wszystkim do przedsiębiorców, a także organów administracji publicznej, które wykonują zadania związane z podejmowaniem i wykonywaniem działalności gospodarczej przez przedsiębiorców.

   Akt ten reguluje kwestie podejmowania działalności gospodarczej, zawiera także przepisy dotyczące działalności koncesjonowanej, działalności regulowanej oraz kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy. Ustawa zawiera jednak wyłącznie przepisy o charakterze ogólnym. Kwestie szczegółowe, dotyczące np. wykonywania poszczególnych rodzajów działalności gospodarczej czy wykonywania kontroli, regulują przepisy ustaw szczegółowych pozostających we właściwości różnych organów administracji rządowej.

   Z uwagi na precyzyjnie określony zakres podmiotowy oraz przedmiotowy ustawy SDG nie jest możliwe tworzenie w ramach tego aktu regulacji dotyczących innych podmiotów niż przedsiębiorcy.

   Należy podkreślić, że uzyskanie interpretacji w trybie art. 10 i 10a ustawy o swobodzie działalności gospodarczej to nie jedyna możliwość uzyskania stanowiska ZUS w danej sprawie. Nie tylko przedsiębiorcy, ale także inne podmioty mające prawa bądź obowiązki związane z ubezpieczeniami społecznymi mogą uzyskać nieodpłatne pisemne wyjaśnienia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na zasadach ogólnych, określonych przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego.

   W każdej sprawie spornej, gdy płatnik nie zgadza się ze stanowiskiem zakładu, po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, wydawana jest decyzja rozstrzygająca sporną kwestię, od której to decyzji płatnik może wnieść odwołanie do właściwego sądu (zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, z późn.zm.). Podkreślenia wymaga fakt, iż mimo wprowadzenia możliwości uzyskania interpretacji w trybie art. 10 i 10a ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wielu przedsiębiorców nie korzysta z tej instytucji, ale nadal występuje o udzielenie pisemnych wyjaśnień lub o wydanie decyzji rozstrzygającej co do meritum sprawy. Także treść nielicznych wniosków o wydanie interpretacji, wpływających od płatników niebędących przedsiębiorcami, wskazuje, że chodzi de facto o rozstrzygnięcie sprawy jednostkowej co do meritum.

   W związku z wątpliwościami dotyczącymi wąskiego zakresu spraw o interpretacje, w których można występować do zakładu w trybie określonym ustawą o swobodzie działalności gospodarczej, uprzejmie informuję, iż nie widzę potrzeby rozszerzania zakresu podmiotowego wydawanych interpretacji. Zakład Ubezpieczeń Społecznych udziela wyjaśnień, a także na podstawie np. art. 63 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267, z późn. zm.) wydaje decyzje w indywidualnych sprawach płatników składek i ubezpieczonych bez konieczności ponoszenia przez nich jakichkolwiek obciążeń finansowych. Nie znajduje więc uzasadnienia wprowadzenie w tych zakresach odrębnego, płatnego trybu wydawania interpretacji.

   Odnosząc się do poruszonej w interpelacji kwestii utworzenia bazy wydanych interpretacji, uprzejmie informuję, iż brak jest uzasadnienia dla utworzenia takiej bazy. Zgodnie z art. 10 ust. 1 w związku z art. 10a ust. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wydana interpretacja wiąże zakład wyłącznie w indywidualnej sprawie wnioskodawcy i odnosi się wyłącznie do opisanego we wniosku o jej wydanie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Istnieje więc zagrożenie, iż dana osoba, dokonując rekonstrukcji stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego opisanego we wniosku wyłącznie w oparciu o uzasadnienie decyzji zakładu, błędnie odniesie wydane w sprawie rozstrzygnięcie także do swojej sytuacji prawnej. Możliwa jest również sytuacja, iż osoba zastosuje interpretację odnoszącą się do nieco innego stanu faktycznego bądź prawnego.

   Warto nadmienić, iż na stronie internetowej www. zus.pl zamieszczone są poradniki szczegółowo i kompleksowo wyjaśniające zagadnienia merytoryczne z zakresu działalności zakładu. Poradniki te są na bieżąco aktualizowane w przypadku zmian przepisów prawnych oraz uzupełniane w oparciu o problemy najczęściej zgłaszane przez płatników i ubezpieczonych.

   Minister

   Jolanta Fedak

   Warszawa, dnia 26 marca 2009 r.