VI kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 4782

w sprawie likwidacji bądź ograniczenia obowiązku organizowania palarni przez pracodawców zatrudniających co najmniej 20 osób

   Szanowny Panie Marszałku! W związku z otrzymaniem przy piśmie z dnia 29 sierpnia 2008 r. znak: SPS-023-4782/08 interpelacji posła Łukasza Gibały w sprawie likwidacji bądź ograniczenia obowiązku organizowania palarni przez pracodawców zatrudniających co najmniej 20 osób - przedstawiam niżej stanowisko w tej sprawie.

   Jak stwierdzono w interpelacji, zakaz palenia tytoniu w pomieszczeniach zakładów pracy poza odpowiednio przystosowanymi, wyodrębnionymi pomieszczeniami (palarniami) został wprowadzony przepisami ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55, z późn. zm.). Do wymagań w niej zawartych dostosowano przepisy rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, z późn. zm.), określając w nich warunki, jakie musi spełniać palarnia. Bezwzględny zakaz wynikający z ustawy uniemożliwia dopuszczenie (np. na podstawie porozumienia między pracodawcą a pracownikami) palenia tytoniu w pomieszczeniach zakładów pracy poza palarniami.

   Orzecznictwo sądowe natomiast jest w tej sprawie zróżnicowane; np. w sentencji wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 kwietnia 2007 r. (I OSK 892/06) stwierdzono, że pracodawca, który zatrudnia co najmniej 20 pracowników, musi utworzyć palarnię, nawet jeśli żadna z osób zatrudnionych nie pali. Jest to stwierdzenie co najmniej niezrozumiałe. O tym, że pracodawca, który nie zatrudnia pracowników palących, nie musi tworzyć palarni, świadczy samo przeznaczenie palarni, ale również przepisy § 40 i 41 ww. rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; w § 41 określono minimalną powierzchnię w palarni na każdego pracownika korzystającego z tego pomieszczenia (a więc palącego). Ponadto, jeśli pracodawca zatrudnia osoby palące tytoń, ale ze względu na organizację pracy (np. praca w terenie - poza siedzibą zakładu pracy) osoby te nie przebywają na terenie zakładu pracy - to w tym przypadku również nie ma obowiązku tworzenia palarni, bowiem zapewnione jest przestrzeganie art. 5 ww. ustawy (zakazu palenia w pomieszczeniach zakładu pracy) oraz zgodność z przepisem § 41 omawianego rozporządzenia (brak pracowników, którzy korzystaliby z palarni na terenie zakładu pracy).

   Wypada tu przytoczyć również inne wyroki sądów, które orzekały o obowiązku tworzenia palarni tylko przez pracodawców zatrudniających osoby palące. Takim przykładem może być wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego - Ośrodek Zamiejscowy w Białymstoku z dnia 27 czerwca 2002 r. (sygn. akt S.A./BK 230/02) oddalający skargę pracodawcy na decyzję okręgowego inspektora pracy w Białymstoku, zobowiązującą do urządzenia w zakładzie pracy niezbędnej liczby palarni w sposób nienarażający osób niepalących na wdychanie dymu tytoniowego. W wyroku zobowiązano pracodawcę do zapewnienia pracownikom odpowiednich urządzeń higieniczno-sanitarnych, do których zalicza się też palarnię. Nakaz wyodrębnienia w zakładzie pracy oddzielnych pomieszczeń palarni wynika z gwarantowanej ustawą ochrony prawa niepalących do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego (art. 3 pkt 1 ustawy z 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, Dz. U. z 1996 r., Nr 10, poz. 55, ze zm.). W uzasadnieniu wyroku zwrócono uwagę, iż wprowadzenie zakazu palenia tytoniu na terenie zakładu pracy jest niezgodne z konstytucyjnie gwarantowanym każdemu obywatelowi prawem do decydowania o swoim życiu osobistym (art. 47 Konstytucji RP) oraz konstytucyjnym zakazem zmuszania obywatela do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje (art. 31 pkt 2 Konstytucji RP).

   Z kolei Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 24 stycznia 2003 r. (II S.A./ŁD 1887/99) uznał, że wprowadzenie całkowitego zakazu palenia tytoniu jest dyskryminacją palących pracowników. Palacze powinni mieć specjalnie wyznaczone miejsca, w których mogą palić bez szkodzenia niepalącym współpracownikom.

   Biorąc pod uwagę powyższe wyjaśnienie, nie widzę obecnie uzasadnienia i możliwości zmiany przepisów rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w celu likwidacji lub ograniczenia obowiązku organizowania palarni przez pracodawców zatrudniających powyżej 20 pracowników, w tym pracowników palących. Taka zmiana przepisów byłaby sprzeczna z art. 5 ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Ponadto skutkiem takiej zmiany byłoby palenie przez pracowników tytoniu w miejscach pracy i innych niedozwolonych miejscach (nieprzystosowanych do palenia tytoniu), co poza narażaniem na dym tytoniowy osób niepalących dodatkowo może stwarzać zagrożenia pożarem lub wybuchem.

   Z poważaniem

   Sekretarz stanu

   Jarosław Duda

   Warszawa, dnia 5 września 2008 r.