VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 13512

w sprawie obowiązkowego umieszczania elementów odblaskowych na plecakach lub torbach szkolnych w celu poprawy bezpieczeństwa pieszych poruszających się po drogach

   Szanowny Panie Marszałku! W nawiązaniu do pisma z dnia 18 grudnia 2009 r. (sygn. SPS-023-13512/09) przekazującego interpelację posła na Sejm RP pana Waldemara Andzela w sprawie obowiązkowego umieszczania elementów odblaskowych na plecakach lub torbach szkolnych w celu poprawy bezpieczeństwa pieszych poruszających się po drogach uprzejmie przedstawiam następujące informacje.

   Na wstępie wskazać należy, iż w resorcie spraw wewnętrznych i administracji problem zidentyfikowanych zagrożeń w ruchu drogowym jest szczególnie dostrzegany. Dotyczy on m.in. niedostatecznej widoczności niechronionych uczestników ruchu drogowego, w tym dzieci i młodzieży (pieszych, rowerzystów, motorowerzystów), korzystających z krajowych dróg publicznych. Na bieżąco prowadzone są analizy wybranych obszarów, na podstawie których proponuje się stosowne rozwiązania, również legislacyjne, mające na celu ograniczenie niekorzystnych zjawisk.

   Odnosząc się do regulacji zawartych w art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.) uprzejmie informuję, iż przepis ten nie jest sankcyjny, ponieważ osoba w wieku do lat 15 nie ponosi odpowiedzialności za wykroczenie. Dlatego też egzekwowanie tego obowiązku winno odbywać się w sferze edukacji, poprzez wskazywanie, jakie zagrożenia czyhają na dziecko poruszające się po drodze po zmierzchu poza obszarem zabudowanym. Oczywiście istotne jest, aby nie tylko uświadamiać dzieci o konieczności stosowania elementów odblasków, ale również wyposażać je w takie elementy.

   W przypadku natomiast zmiany przepisów w przedmiotowym obszarze nie można pominąć projektu ustawy o dopuszczeniu pojazdów do ruchu, przygotowanego przez resort infrastruktury. W części dotyczącej zmiany treści art. 40 ww. ustawy Prawo o ruchu drogowym znalazły się propozycje zobowiązujące kierującego rowerem oraz osobę przewożoną takim pojazdem do używania kamizelki odblaskowej, o ile jazda odbywa się po poboczu lub jezdni poza obszarem zabudowanym (obecnie projekt w trakcie uzgodnień międzyresortowych). Ponadto kolejnym zaproponowanym, aczkolwiek niezaakceptowanym przez Komisję Infrastruktury (po przeprowadzeniu pierwszego czytania oraz rozpatrzeniu ww. projektu ustawy na posiedzeniu w dniu 5 marca 2009 r.), jest poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym wprowadzający obowiązek używania odblasków przez wszystkich pieszych.

   Podkreślić należy, iż problem bezpieczeństwa pieszych i rowerzystów (w tym dzieci i młodzieży) na polskich drogach od wielu lat jest jednym z priorytetowych działań Policji, niejednokrotnie wspomaganych przez inne formacje nadzorowane przez ministra spraw wewnętrznych i administracji. Można tu wyszczególnić inicjowanie i planowane kontynuowanie kampanii, akcji podnoszących świadomość pieszych i rowerzystów (w tym używania elementów poprawiających widoczność), np. ˝Odblaski życia˝, ˝Rowerem bezpiecznie do celu˝ i konkurs ˝Budujemy miasteczka ruchu drogowego˝, ˝Użyj wyobraźni˝ - III odsłona, wspomaganie lokalnych inicjatyw podejmowanych przez jednostki samorządu terytorialnego i organizacje pozarządowe, np. ˝Widoczna gmina˝, ˝Tornister pełen uśmiechów˝, czy też aktywny udział funkcjonariuszy Policji w realizacji zajęć z wychowania komunikacyjnego.

   Jedną z inicjatyw resortu spraw wewnętrznych i administracji, realizowanych od 2008 r. we współpracy z Ministerstwem Infrastruktury oraz Komendą Główną Policji, jest konkurs dla jednostek samorządu terytorialnego na projekt pn. ˝Budujemy miasteczka ruchu drogowego˝ w ramach rządowego programu ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań pn. ˝Razem bezpieczniej˝. Celem ww. konkursu jest uaktywnienie jednostek samorządu terytorialnego w zakresie działań w obszarze bezpieczeństwa ruchu drogowego, wybranie i nagrodzenie projektów w zakresie budowy lub modernizacji miasteczka ruchu drogowego, którego funkcjonowanie powinno przyczynić się do podniesienia bezpieczeństwa w ruchu drogowym poprzez edukację dzieci i młodzieży w zakresie wychowania komunikacyjnego, a w szczególności:

   - popularyzowania zasad i przepisów ruchu drogowego,

   - kształtowania nawyków prawidłowego zachowania się w ruchu drogowym w charakterze rowerzystów, w tym edukacja komunikacyjna,

   - stworzenia warunków dla dzieci i młodzieży do przeprowadzania egzaminów na kartę rowerową i motorowerową,

   - popularyzowania roweru jako środka transportu, rekreacji i sportu.

   Konkurs pn. ˝Budujemy miasteczka ruchu drogowego˝ kierowany jest do jednostek samorządu terytorialnego: gmin i powiatów, a celem jego jest wyłonienie i nagrodzenie projektów modernizacji, doposażenia lub rozbudowy miasteczka ruchu drogowego. Konkurs ten dotychczas spotkał się z dużym zainteresowaniem ze strony jednostek samorządu terytorialnego, do którego przystąpiły 104 podmioty. Laureaci w 2008 r. otrzymali w sumie 50 tys. zł, natomiast już w 2009 r. pula nagród wynosiła 100 tys. zł. Ponadto firma Arkus & Romet (sponsor działań) dla wyróżnionych ufundowała rowery w ramach doposażenia inwestycji lokalnych. Szczególnie wysoko oceniane były przedsięwzięcia cechujące się innowacją i nowoczesnością. Akceptację uzyskały również pomysły angażujące w realizację zadania społeczność lokalną oraz inne podmioty odpowiedzialne za bezpieczeństwo w ruchu drogowym.

   W ramach ww. przedsięwzięć Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wydało również poradnik tematyczny pn. ˝Tworzenie i funkcjonowanie miasteczek ruchu drogowego˝, który rozdystrybuowano na terenie całego kraju. Wydawnictwo to, opracowane przez Biuro Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji we współpracy z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, jest praktyczną pomocą przy budowaniu miasteczek ruchu drogowego, a także stanowi podstawę merytoryczną do podjęcia inicjatyw w tym zakresie, a w szczególności opisuje:

   - zagrożenia w ruchu drogowym dzieci i młodzieży wraz z przyczynami zdarzeń drogowych,

   - podstawowe zasady projektowania miasteczek ruchu drogowego,

   - przykładowe programy szkolenia na kartę rowerową,

   - przykładowe testy do egzaminów na kartę rowerową,

   - informacje nt. turnieju bezpieczeństwa w ruchu drogowym organizowanego dla dzieci ze szkół podstawowych i gimnazjalnych.

   Wychodząc naprzeciw zdiagnozowanym zagrożeniom dotyczącym tej kategorii niechronionych uczestników ruchu drogowego, wraz z ogłoszeniem ww. konkursów realizowana jest corocznie ogólnopolska kampania edukacyjna, połączona z działaniami policyjnymi pn. ˝Rowerem bezpiecznie do celu˝. Wiodącym założeniem kampanii w 2008 r. i 2009 r. było promowanie bezpieczeństwa w ruchu drogowym rowerzystów, a w szczególności dzieci i młodzieży. W perspektywie oddziaływanie edukacyjne kampanii ma przyczynić się do podniesienia świadomości rowerzystów na temat zagrożeń, z którymi spotkają się na drogach oraz wyrobienia nawyku poszanowania przepisów Prawa o ruchu drogowym. Jako priorytet uznano zwrócenie uwagi rowerzystom na fakt, że ich bezpieczeństwo w dużej mierze zależy od nich samych.

   Dotychczas działania policyjne polegały m.in. na nasileniu kontroli kierujących pojazdami silnikowymi, którzy nie przestrzegają przepisów ruchu drogowego w stosunku do rowerzystów, egzekwowaniu przestrzegania przepisów przez osoby kierujące rowerami ze zwróceniem szczególnej uwagi na stan techniczny pojazdów i ich obowiązkowe wyposażenie, używanie elementów fluorescencyjnych, w tym kamizelek odblaskowych. Ponadto zintensyfikowano kontrole drogowe w zakresie posiadania karty rowerowej przez dzieci i młodzież, jak również obowiązku zapewnienia opieki dzieciom poniżej 7 roku życia, które korzystają z drogi publicznej.

   Mając na uwadze bezpieczeństwo najmłodszych uczestników ruchu drogowego, Policja od wielu lat inicjuje, a także uczestniczy w przedsięwzięciach, których celem jest propagowanie używania elementów odblaskowych wśród dzieci i młodzieży (promowane są elementy atrakcyjne i chętnie noszone przez dzieci lub mające zastosowanie praktyczne, np. odblaskowe worki na kapcie).

   Jednym z kluczowych przedsięwzięć podjętych w celu zwiększenia bezpieczeństwa najmłodszych uczestników ruchu drogowego jest organizowana corocznie we wrześniu akcja edukacyjno-profilaktyczna pn. ˝Bezpieczna droga do szkoły˝ (w 2009 r. przeprowadzona została w dniach 1-11 września). Podczas tych działań policjanci nie tylko bezpośrednio czuwają nad bezpieczeństwem dzieci w pobliżu szkół, ale uczestniczą również w spotkaniach z uczniami, nauczycielami i rodzicami, podczas których przekazują informacje, jak bezpiecznie uczestniczyć w ruchu drogowym, ze szczególnym uwzględnieniem stosowania elementów odblaskowych. Akcja ˝Bezpieczna droga do szkoły˝ ma swoje ramy czasowe, jednak wiedza, jaka jest przekazywana uczniom, ma służyć im przez cały rok. W okresie jesienno-zimowym Policja organizuje kampanie społeczne dotyczące bezpieczeństwa niechronionych uczestników ruchu drogowego, w tym dzieci i młodzieży. W 2008 r. przedmiotowa kampania prowadzona była pod hasłem ˝Odblaski życia˝.

   Policja podejmuje również współpracę z instytucjami i organizacjami pozapolicyjnymi, gdzie wymiar edukacyjny kampanii realizowany poprzez pogadanki, książeczki, gry i ulotki, wspierany jest także poprzez przekazywanie dzieciom elementów odblaskowych. Od początku roku szkolnego 2009 Policja podjęła z partnerami pozapolicyjnymi następujące przedsięwzięcia:

   - ˝Bezpieczeństwo dziecka na drodze 2009˝ - konkurs dotyczący bezpiecznego poruszania się dzieci po drogach (skierowany do młodszych dzieci ze 170 szkół podstawowych), realizowany we współpracy z firmą Statoil Polska, prowadzony był już po raz dziesiąty,

   - ˝Klub Bezpiecznego Puchatka˝ - kampania edukacyjna zainaugurowana w październiku 2009 r., realizowana we współpracy z firmą Maspex, adresowana do dzieci klas I szkół podstawowych województw: małopolskiego, podlaskiego, wielkopolskiego i łódzkiego. W ramach działań podjętych na rzecz ww. kampanii pierwszoklasiści poznają podstawowe zasady zachowania bezpieczeństwa, takie jak: rozpoznawanie przedmiotów niebezpiecznych, których używanie wymaga nadzoru osoby dorosłej (np. nóż, lekarstwa, zapałki), zachowanie bezpieczeństwa podczas zabaw w szkole i na podwórku, zapoznanie z numerami alarmowymi i zachowanie w sytuacji zagrożenia, poznanie zasad ruchu drogowego (znaki, sygnalizacja świetlna).

   - ˝Słońce na drodze˝ - kampania ta jest w trakcie przygotowywania, odbędzie się na początku 2010 r. Współorganizatorem kampanii jest firma Data Solutions sp. z o.o. W ramach działań podjętych na rzecz ww. kampanii dzieci klas I-III z 400 wybranych szkół podstawowych otrzymają 40 tys. kamizelek odblaskowych.

   Oprócz ww. inicjatyw we wrześniu i październiku 2009 r. na terenie każdego województwa przeprowadzone zostały akcje o charakterze lokalnym, w ramach których dzieci otrzymywały elementy odblaskowe, a policjanci objaśniali, jak ważną rolę odgrywają one w poprawie ich bezpieczeństwa. Jako przykład akcji promujących bezpieczne zachowanie dzieci i młodzieży w ruchu drogowym stanowić może objęta honorowym patronatem wojewody kujawsko-pomorskiego akcja pn.:,,Widoczna gmina˝. W ramach prowadzonych przez Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy działań na rzecz promowania i propagowania bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w ruchu drogowym wspólnie z Komendą Wojewódzką Policji w Bydgoszczy oraz wojewódzkimi ośrodkami ruchu drogowego zorganizowano akcję promocyjno-edukacyjną na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego. W ramach podjętych działań prelegenci przekazują wiedzę na temat zagrożeń na drogach, udzielania pierwszej pomocy, ale przede wszystkim potrzeby używania elementów odblaskowych, zwłaszcza przez najmłodszych uczestników ruchu drogowego. Pilotażowo w 2009 r. akcja promocyjna została przeprowadzona w powiecie mogileńskim (gmina Jeziora Wielkie), powiecie brodnickim (gmina Świedziebnia) oraz w powiecie radziejowskim (gmina Dobre). Przedmiotowa inicjatywa nawiązuje bezpośrednio do założeń rządowego programu ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań ˝Razem bezpieczniej˝, ma ona na celu zachęcić wszystkie władze samorządowe do przeznaczenia środków finansowych na zakup elementów odblaskowych dla dzieci klas I-III szkół podstawowych, znajdujących się na terenie danej jednostki.

   Każda jednostka samorządowa szczebla gminnego, która wyrazi potrzebę zorganizowania na swoim terenie ww. akcji, otrzyma zapewnienie przeprowadzenia przez funkcjonariuszy Policji zajęć edukacyjnych dla dzieci ww. klas danej gminy, promujących bezpieczne zachowanie dzieci i młodzieży w ruchu drogowym, oraz otrzyma pamiątkowy dyplom wojewody kujawsko-pomorskiego z okazji przystąpienia danej jednostki do tej inicjatywy. Gmina natomiast zapewnia elementy odblaskowe każdemu uczniowi ww. klas oraz zabezpiecza miejsce przeprowadzenia zajęć edukacyjnych.

   Reasumując - w opinii MSWiA - skuteczna poprawa bezpieczeństwa pieszych, w tym dzieci i młodzieży w ruchu drogowym, wymaga podjęcia działań o charakterze wielokierunkowym. Jednym z rozwiązań wspomagających ideę powszechnego stosowania elementów poprawiających widoczność pieszych, w tym elementów odblaskowych przez najmłodszych, winno być - poza organizowaniem przez odpowiednie służby wyżej opisanych kampanii - wprowadzenie stosownych regulacji prawnych w przedmiotowym zakresie.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Adam Rapacki

   Warszawa, dnia 11 stycznia 2010 r.