VI kadencja

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej

na zapytanie nr 2064

w sprawie naprawy krzywdzącej decyzji dotyczącej zmniejszenia świadczeń emerytalnych w oparciu o ustawę o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw dla emeryta zatrudnionego w szczególnych warunkach

   W związku z przekazanym przez Pana Marszałka przy piśmie z 9 lipca 2008r., znak: SPS-024-2064/08, zapytaniem pana posła Czesława Hoca w sprawie naprawy krzywdzącej decyzji dotyczącej zmniejszenia świadczeń emerytalnych w oparciu o ustawę o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw dla emeryta zatrudnionego w szczególnych warunkach pozwolę sobie przedstawić, co następuje:

   Dodatki do emerytur i rent oraz wzrosty z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zostały zniesione z dniem 15 listopada 1991 r. na mocy ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 21 ust. 4 powołanej ustawy, do emerytur i rent z ubezpieczenia społecznego nie przysługują od tej daty żadne inne dodatki, poza dodatkiem pielęgnacyjnym i dla sieroty zupełnej, a także dodatkiem za tajne nauczanie oraz dodatkiem określonym w przepisach o kombatantach oraz niektórych innych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego.

   Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia 11 lutego 1992r. uznał niezgodność tego przepisu z art. 1 Konstytucji RP w części, w jakiej pogarsza warunki uzyskania prawa do emerytur i rent osób, które nabyły prawa do tych świadczeń na podstawie dotychczasowych przepisów.

   Sejm RP uznał orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w tej części za zasadne i zobowiązał rząd do przedłożenia stosownych projektów ustaw określających sposób zrekompensowania emerytom i rencistom straty wynikającej ze stosowania przepisów uznanych za sprzeczne z konstytucją. Jednocześnie Sejm RP zastrzegł, że z uwagi na stan finansów państwa rekompensaty te nie mogą bezpośrednio obciążać budżetu państwa. Realizując orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego Sejm przyjął ustawę z dnia 6 marca 1997r. o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent (Dz. U. Nr 30, poz. 164 ze zm.), na mocy której wydano(w charakterze jednorazowej rekompensaty) świadectwa rekompensacyjne.

   Uprawnienia do świadectw rekompensacyjnych nabyły osoby, które przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991r. o rewaloryzacji (tj. przed 15 listopada 1991r.) były emerytami lub rencistami uprawnionymi do wzrostów i dodatków z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Emeryci, którym prawo do emerytury lub renty ustalono począwszy od dnia 15 listopada 1991r., nie byli uprawnieni do nieodpłatnego nabycia świadectw rekompensacyjnych.

   Jeżeli zatem pan W. K., którego wystąpienia dotyczy zapytanie, miał ustalone prawo do emerytury od dnia 1 marca 1986r., wraz z dodatkiem z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, to nabył uprawnienie do rekompensaty i, jak wynika z załączonej korespondencji, taką rekompensatę w swoim czasie otrzymał.

   Jeżeli chodzi o ogólną wysokość emerytur, które zostały zrewaloryzowane na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 października 1991r. o rewaloryzacji emerytur i rent...(Dz. U. Nr 104, poz.450), to, w efekcie rewaloryzacji, na ogólną liczbę ponad 6 mln świadczeń objętych rewaloryzacją ponad 4 miliony osób otrzymało podwyżki świadczeń, zaś z pozostałych dla około 1,2 mln osób zachowano wypłatę świadczeń na dotychczasowym poziomie. Jedynie dla około 800 tys. osób rewaloryzacja oznaczała obniżenie świadczeń od 1 stycznia 1992r.

   Podstawowym celem rewaloryzacji nie była powszechna podwyżka świadczeń, lecz zlikwidowanie nieuzasadnionych dysproporcji w wysokości świadczeń, likwidacja, jak to powszechnie wówczas określano, zjawiska ˝starych portfeli˝ świadczeń.

   W praktyce oznaczało to przyjęcie takiej formuły ich wymiaru, aby wszyscy emeryci, niezależnie od daty przejścia na emeryturę lub rentę, otrzymali świadczenie zależne wyłącznie od wysokości wynagrodzeń, jakie uzyskiwali w okresie czynnego życia zawodowego oraz od długości okresów ubezpieczenia (stażu pracy).

   Nadmieniam, że od daty przeprowadzenia rewaloryzacji bieżące podwyżki emerytur i rent odbywają się na drodze waloryzacji emerytur i rent, co dotyczy również emerytury otrzymywanej przez pana K.

   Jeżeli chodzi o przytoczoną przez pana posła Czesława Hoca ustawę z dnia 16 lipca 2004r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 191, poz.1954 r.), która wprowadziła przeliczenie emerytur i rent obliczonych od zaniżonej kwoty bazowej, od 100% kwoty bazowej, to ustawa ta nie ma zastosowania w przypadku pana K., którego emerytura została ustalona w roku 1986, a więc jeszcze przed wprowadzeniem kwoty bazowej dla celów ustalenia wymiaru emerytury.

   Jednocześnie pragnę wyjaśnić, że w świetle obowiązujących przepisów minister pracy i polityki społecznej nie ma uprawnień do podejmowania wyjątkowych decyzji w indywidualnych sprawach emerytalno - rentowych, tym samym nie jest możliwe podwyższenie emerytury pana K. w drodze wyjątku.

   Minister

   Jolanta Fedak

   Warszawa, dnia 17 lipca 2008 r.