VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej - z upoważnienia ministra -

na zapytanie nr 3872

w sprawie wsparcia dla uczniów z ograniczeniami wynikającymi z uszkodzeń centralnego układu nerwowego

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na zapytanie pana posła Sławomira Neumanna (SPS-024-3872/09) w sprawie wsparcia dla uczniów z ograniczeniami wynikającymi z uszkodzeń centralnego układu nerwowego, uprzejmie informuję.

   Kształcenie specjalne jest integralną częścią systemu edukacji. Organizację tego systemu określa ustawa o systemie oświaty¹⁾, która w art. 71b stanowi, że kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci i młodzież wymagającą stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy, na każdym etapie edukacyjnym. Kształcenie to może być prowadzone w formie nauki w szkołach ogólnodostępnych, szkołach lub oddziałach integracyjnych, szkołach lub oddziałach specjalnych i w ośrodkach.

   W zależności od rodzaju niepełnosprawności dzieciom i młodzieży, o których mowa powyżej, organizuje się kształcenie i wychowanie, które uwzględnia rodzaj niepełnosprawności tych uczniów i stosownie do potrzeb umożliwia naukę w dostępnym dla nich zakresie, usprawnianie zaburzonych funkcji, rewalidację oraz zapewnia specjalistyczną pomoc i opiekę zgodnie z posiadanym orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego wydanym przez zespół orzekający działający w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej²⁾.

   Warunki organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla tych uczniów, z uwzględnieniem ich szczególnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych, określają dwa rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 18 stycznia 2005 r.:

   1) w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych³⁾,

   2) w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach⁴⁾.

   Ponadto, odpowiadając na szczegółowe pytania postawione przez pana posła, uprzejmie wyjaśniam:

   Ad 1. Kształcenie specjalne przewidziane jest wyłącznie dla uczniów niepełnosprawnych wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego wydanego przez zespół orzekający działający w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, na wniosek rodziców (opiekunów prawnych) ucznia. Zespoły orzekające, wydając powyższe orzeczenia, kierują się przepisami ww. rozporządzeń ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 18 stycznia 2005 r. Również ustawodawca w nowelizacji art. 3 ustawy z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 56, poz. 458), definiując termin ˝niepełnosprawność sprzężona˝, przyjął, iż należy przez to rozumieć występowanie u dziecka niesłyszącego lub słabo słyszącego, niewidomego lub słabo widzącego, z niepełnosprawnością ruchową, z upośledzeniem umysłowym albo z autyzmem, co najmniej jeszcze jednej z ww. niepełnosprawności. Przepis ten zatem również wskazuje na niepełnosprawności, które stanowią podstawę do wydania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.

   Ad 2. Dzieci przewlekle chore, z epilepsją, z uszkodzeniami okołoporodowymi, które mogą uczęszczać do przedszkola lub szkoły, są kształcone na zasadach ogólnych określonych w ustawie o systemie oświaty i przepisach wykonawczych do tej ustawy.

   W stosunku do tych uczniów, mimo iż nie są zaliczani do grupy uczniów niepełnosprawnych, przepisy prawa oświatowego uwzględniają możliwość zapewnienia im w przedszkolu lub szkole różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

   Pomoc ta organizowana jest na podstawie opinii wydanej przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną na wniosek rodziców (opiekunów prawnych) dziecka.

   W opinii powinna być zawarta informacja dla rodziców oraz dla szkoły o zakresie potrzebnej dziecku i możliwej do udzielenia na terenie przedszkola lub szkoły pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wskazanie dyrektorowi przedszkola lub szkoły warunków organizacyjnych ułatwiających naukę uczniowi przewlekle choremu. Ponadto opinia ta może również zawierać wskazanie do uczęszczania dziecka do klasy integracyjnej w grupie dzieci, od których nie jest wymagane orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, lub włączenie go do klasy terapeutycznej, w której na kształcenie uczniów przewidziane są dodatkowe środki finansowe w ramach podziału części oświatowej subwencji ogólnej.

   Ponadto, zgodnie z rozporządzeniem ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 27 lutego 2003 r. w sprawie organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania specjalnych działań opiekuńczo-wychowawczych w szkołach specjalnych zorganizowanych w zakładach opieki zdrowotnej i jednostkach pomocy społecznej (Dz. U. z 2003 r. Nr 51, poz. 446), dzieci przewlekle chore, przebywające na leczeniu w szpitalu, mogą być kształcone w szkołach specjalnych zorganizowanych w zakładach opieki zdrowotnej. Szkoły te zapewniają uczniom realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki. Od uczniów tych nie wymaga się posiadania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.

   Jednocześnie informuję, że dla dzieci z chorobami przewlekłymi (np. z padaczką, w stanach po przeszczepach czy chorobach nowotworowych), zaburzeniami psychicznymi oraz z głębokimi zaburzeniami komunikacji językowej nie organizuje się odrębnych przedszkoli i szkół specjalnych. Natomiast część dzieci chorych na padaczkę otrzymuje orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania, ale tylko wówczas, gdy padaczka wiąże się z częstymi napadami, lub gdy wywołuje wyraźne następstwa psychoneurologiczne, które uniemożliwiają dziecku naukę w warunkach klasowo-lekcyjnych. Dzieci, u których napady padaczkowe występują sporadycznie, nie muszą korzystać ze specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Zdiagnozowanie u dziecka przewlekłej choroby wskazuje głównie na jego specjalne potrzeby medyczne. Stan zdrowia determinuje - w przypadku tej grupy dzieci - organizację ich wychowania i edukacji w przedszkolu, szkole ogólnodostępnej, szkole specjalnej w zakładzie opieki zdrowotnej lub w formie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego bądź indywidualnego nauczania.

   Ad 3. W resorcie edukacji pomoc psychologiczno-pedagogiczną uczniom, rodzicom i nauczycielom udziela 560 poradni psychologiczno-pedagogicznych działających w oparciu o przepisy rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 11 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 5, poz. 46) oraz specjaliści (psycholodzy, pedagodzy, logopedzi oraz doradcy zawodowi) zatrudnieni w przedszkolach, szkołach i placówkach na podstawie rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 11, poz. 114).

   Zasady udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkołach i placówkach, stwarzające warunki dla zaspokajania potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów, w szczególności wspomagające rozwój uczniów i efektywność uczenia się, określają powyższe przepisy.

   Korzystanie z pomocy psychologiczno-pedagogicznej jest dobrowolne i nieodpłatne w odniesieniu do publicznych szkół i poradni psychologiczno-pedagogicznych. Pomoc ta udzielana jest na wniosek rodzica (opiekuna prawnego). Stworzenie możliwości korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej jest jednym z zadań statutowych szkoły, jako jednostki organizacyjnej systemu oświaty. Zapotrzebowanie na określone formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej w poszczególnych szkołach jest różne, zależy bowiem od szeregu uwarunkowań lokalnych i środowiskowych.

   Za organizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole odpowiada dyrektor. Uczniowie potrzebujący pomocy w zakresie ˝wspomagania dydaktycznego˝, niezależnie od przyczyny tych trudności, mają prawo otrzymać w szkole doraźną pomoc w formie zajęć dydaktyczno-wyrównawczych. Dla uczniów wymagających długotrwałej i intensywnej pomocy edukacyjnej oraz wychowawczej mogą być organizowane w szkołach klasy wyrównawcze i terapeutyczne.

   Ponadto uprzejmie informuje, iż w 2008 r. w Ministerstwie Edukacji Narodowej zainicjowane zostały prace mające na celu przygotowanie nauczycieli oraz tworzenie w szkołach i przedszkolach warunków do nauki dla dzieci przewlekle chorych.

   W Centrum Metodycznym Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej od wielu lat podejmowane są działania na rzecz włączenia w nurt powszechnie dostępnej edukacji wszystkich dzieci, również niepełnosprawnych, chorych i z różnego typu specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Jedną z takich inicjatyw jest seria wydawnicza ˝One są wśród nas˝, która ma na celu przygotowanie nauczycieli do pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych. W ubiegłym roku, w ramach rządowego programu ˝Bezpieczna i przyjazna szkoła˝, na zlecenie i ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej, we współpracy z ministrem zdrowia oraz pełnomocnikiem rządu do spraw równego traktowania, przygotowany został zestaw pięciu książeczek z serii ˝One są wśród nas˝, poświęconych problemom dzieci przewlekle chorych. Komplet tych publikacji trafi do każdego przedszkola, szkoły podstawowej i gimnazjum w Polsce.

   Natomiast w celu wypracowania propozycji rozwiązań systemowych w zakresie kształcenia i wychowania uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi minister edukacji narodowej w dniu 8 października 2008 r. powołała Zespół ekspertów ds. specjalnych potrzeb edukacyjnych. W trakcie prac tego zespołu dyskutowane są m.in. kwestie poruszone w zapytaniu pana posła.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Zbigniew Włodkowski

   Warszawa, dnia 8 maja 2009 r.

---

¹⁾ ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.)

²⁾ rozporządzenie ministra edukacji narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 173, poz. 1072)

³⁾ rozporządzenie ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 19, poz. 167)

⁴⁾ rozporządzenie ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. z 2005 r. Nr 19, poz. 166)