VI kadencja
Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego - z upoważnienia ministra -
na zapytanie nr 7367
w sprawie potrzeby zapewnienia środków na usuwanie skutków powodzi na terenie Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu oraz przeciwdziałania kolejnym powodziom
Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na zapytanie posła Józefa Rojka, przesłane w piśmie nr SPS-024-7367/10, w sprawie potrzeby zapewnienia środków na usuwanie skutków powodzi na terenie Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu oraz przeciwdziałania kolejnym powodziom uprzejmie informuję, że jeszcze w maju bieżącego roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zebrało dane dotyczące rozmiarów i natury strat poniesionych w wyniku powodzi przez instytucje podległe, w tym Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau. Towarzyszyło temu wstępne oszacowanie kosztów likwidacji skutków kataklizmu, w wypadku Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau obliczonych wstępnie na ok. 1 500 000 zł. Na tej podstawie minister spraw wewnętrznych i administracji zwrócił się o przyznanie środków w ramach Funduszu Spójności Unii Europejskiej. W chwili obecnej trwa oczekiwanie na decyzję w tej kwestii. Niezależnie od tego mogę zadeklarować, że w razie zaistnienia takiej potrzeby ministerstwo jest gotowe, po otrzymaniu z Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau stosownego wniosku, zapewnić brakujące środki na naprawę powstałych w wyniku powodzi zniszczeń.
Informuję jednocześnie, że zgodnie z obowiązującym podziałem kompetencji między poszczególnymi organami administracji publicznej oraz organami administracji rządowej i samorządem sprawy ochrony przed powodzią należą przede wszystkim do kompetencji:
a) ministra środowiska, który na podstawie rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania ministra środowiska (zgodnie z ustawą z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów art. 33 ust. 1 pkt 1) kieruje działem administracji rządowej: gospodarka wodna, obejmującym m.in. (zgodnie z ustawą z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej art. 11 ust. 1 pkt 4) sprawy ˝ochrony przeciwpowodziowej, w tym budowy, modernizacji oraz utrzymania urządzeń wodnych zabezpieczających przed powodzią oraz koordynacji przedsięwzięć służących osłonie i ochronie przeciwpowodziowej państwa˝;
b) wojewody małopolskiego, który na podstawie ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie art. 15 ust. 4 i 4a) ˝zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków na zasadach określonych w ustawach˝ oraz ˝dokonuje oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa, opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy˝;
c) właściwych organów samorządu terytorialnego, w tym zwłaszcza: samorządu województwa małopolskiego, któremu podlega Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie, władz gminy miasto Oświęcim, gminy Oświęcim i gminy Brzeszcze, których zadania własne, na podstawie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym art. 7 ust. 1 pkt 1), obejmują m.in. sprawy ˝ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej˝ oraz Starostwa Powiatowego w Oświęcimiu, które wykonuje, na podstawie ustawy z dnia 5 czerwca 1998 o samorządzie powiatowym art. 4 ust. 1 pkt 12), określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie m.in. gospodarki wodnej.
Zważywszy że środki przeznaczone na ochronę przed powodzią kierowane są do budżetów wyżej wymienionych urzędów, a nie do budżetu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, jest naturalne, iż nie mając po temu ani możliwości, ani ustawowych kompetencji, nie włącza się ono z reguły aktywnie w działania na tym polu. Minister kultury i dziedzictwa narodowego jako organizator ma oczywiście obowiązek nieustannego - nawet, jeśli nieujętego w konkretne ramy prawne - monitorowania przez swoich przedstawicieli sytuacji w regionie pod kątem aktualnych i potencjalnych zagrożeń, na jakie narażona jest znajdująca się w jego obrębie państwowa instytucja kultury. W omawianym przypadku minister wywiązuje się z tego obowiązku za pośrednictwem dyrektora Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, który, przebywając na miejscu i orientując się świetnie w lokalnych uwarunkowaniach, na bieżąco informuje ministerstwo o wszystkich istotnych faktach i zdarzeniach mogących wywrzeć wpływ na sytuację muzeum. Ministerstwo stara się interweniować bezpośrednio, ilekroć pojawia się problem lub sytuacja niestandardowa, wykraczająca poza kompetencje innych urzędów, a dotykająca kwestii żywotnych dla terenów byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau, względnie, ilekroć pojawiają się sygnały, że kompetentne urzędy dyskryminują muzeum, nie uwzględniając w dostateczny sposób w swoich poczynaniach specyfiki miejsca, o którym mowa, i jego kolosalnego znaczenia jako integralnego elementu polskiego i światowego dziedzictwa kulturowego.
Majową powódź i jej następstwa zaliczyć można bez wątpienia do sytuacji wyjątkowych. Oprócz wspomnianego na początku wniosku Rzeczpospolitej Polskiej do Funduszu Solidarności Unii Europejskiej Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego podjęło w tym roku następujące działania mające wspierać proces zapewnienia właściwego zabezpieczenia terenów muzeum w Oświęcimiu i Brzezince:
a) na początku 2010 r. wspólnie z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji powołano Zespół ds. poprawy stanu zabezpieczenia muzeów martyrologicznych. W skład zespołu wchodzą m.in. przedstawiciele Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej i Komendy Głównej Policji, a koordynację prac powierzono Ośrodkowi Ochrony Zbiorów Publicznych. W ciągu pierwszych miesięcy 2010 r. przeprowadził m.in. kontrole niektórych muzeów martyrologicznych i sporządził wstępne analizy różnych aspektów problemu bezpieczeństwa ich zbiorów (np. stanu bezpieczeństwa pożarowego, obowiązujących przepisów prawnych, programów szkolenia funkcjonariuszy odpowiednich służb). Prace zespołu mają się zakończyć z końcem października 2010 r. opracowaniem pełnej analizy problemów związanych z ochroną i bezpieczeństwem muzeów martyrologicznych oraz zarekomendowaniem MKiDN i MSWiA długofalowych działań zmierzających do poprawy stanu bezpieczeństwa tych muzeów;
b) po pierwszej fali powodzi zlecono Ośrodkowi Ochrony Zbiorów Publicznych sporządzenie ˝Raportu o zagrożeniu państwowych instytucji kultury powodzią, ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi i innymi zdarzeniami o charakterze szczególnym wraz z propozycjami działań zmierzających do poprawy ich stanu ochrony i zabezpieczenia˝. Raport ukończony został w lipcu i będzie stanowił podstawę merytoryczną do dalszych działań Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinach, których dotyczy;
c) w dniu 17 czerwca wystosowany został apel ministra kultury i dziedzictwa narodowego do właściwych organów administracji publicznej (m.in. do wojewody małopolskiego i marszałka województwa małopolskiego) o jak najszybsze przeprowadzenie na terenie byłego obozu Birkenau stosownych inwestycji, w szczególności remontu, podwyższenia i konsolidacji wałów przeciwpowodziowych;
d) przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego biorą aktywny udział w pracach legislacyjnych związanych z zagrożeniem powodziowym i usprawnieniem likwidacji skutków powodzi, w szczególności w trwających pracach nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu oraz niektórych innych ustaw.
Łączę wyrazy szacunku
Sekretarz stanu
Piotr Żuchowski
Warszawa, dnia 6 sierpnia 2010 r.