VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska - z upoważnienia ministra -

na zapytanie nr 9312

w sprawie przyszłości projektu inwestycyjnego ˝Droga wodna górnej Wisły˝

   Szanowny Panie Marszałku! W nawiązaniu do pytań pana posła Stanisława Rydzonia, przekazanych pismem znak: SPS-024-9312/11 z dnia 7 kwietnia 2011 r., dotyczących przyszłości projektu inwestycyjnego ˝Droga wodna górnej Wisły˝, uprzejmie informuję, co następuje.

   Ad 1. Czy Ministerstwo Środowiska podejmie działania w celu likwidacji odsypisk i przywrócenia odpowiedniej głębokości tranzytowej skanalizowanego odcinka drogi wodnej górnej Wisły od Oświęcimia do Krakowa?

   Po powodzi, która miała miejsce w roku ubiegłym, za konieczne uznaje się sfinansowanie realizacji zadań związanych z usuwaniem skutków powodzi na rzekach i potokach oraz z odbudową obiektów i urządzeń wodnych, a szczególnie związanych z ochroną przeciwpowodziową. Zniszczenia powstałe po klęskach żywiołowych z 2010 r. wymagają znaczącego zaangażowania środków finansowych z rezerwy celowej budżetu państwa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych. Dla kontynuacji prac podjętych w ubiegłym roku, 15 lutego 2011 r. wystąpiłem do ministra spraw wewnętrznych i administracji o przyznanie kwoty ponad 132 mln zł na finansowanie tych prac w roku bieżącym. W wykazie przekazanych zadań znalazły się również obiekty hydrotechniczne zlokalizowane na górnej Wiśle, w tym stopnie wodne i przepompownie, wymagające usunięcia licznych awarii i napraw, a także zbiorniki retencyjne i same koryta rzek i potoków w dorzeczu, wymagające ich udrożnienia i ubezpieczenia brzegów. Na powyższy wniosek otrzymałem odpowiedź, że w roku bieżącym możliwe jest przeznaczenie z rezerwy celowej ˝Przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych˝ kwoty 65 mln zł na zadania związane z usuwaniem skutków powodzi na rzekach i potokach w dorzeczach Wisły i Odry. Ten limit wynika z potrzeby jednoczesnego zaangażowania w bieżącym roku odpowiednich środków na odbudowę infrastruktury komunalnej jednostek samorządu terytorialnego oraz na odbudowę lub remont budynków mieszkalnych. To finansowe ograniczenie przyjąłem do akceptującej wiadomości i podzielam jego argumentację.

   W związku z powyższym znaczącemu ograniczeniu musi ulec ilość zadań przewidzianych do realizacji w roku 2011, a zakwalifikowanych do likwidacji skutków powodzi. Ograniczenie to odnieść należy także do zadań wnioskowanych dla obszaru dorzecza górnej Wisły. Do dyspozycji dyrektora RZGW w Krakowie na ograniczone tym samym zestawienie zadań przeznacza się kwotę ok. 11 mln zł. Jest ona ponad 2-krotnie niższa od pierwotnie postulowanej. W związku z tym w pierwszej kolejności będą realizowane zadania związane z bezpieczeństwem funkcjonowania zbiorników retencyjnych i stopni wodnych, remontami pompowni usuwających ujemne skutki piętrzenia wody na stopniach wodnych, remontami przepustów, syfonów i rurociągów uszkodzonych lub niedrożnych w wyniku powodzi. Przedsięwzięcia, inwestycje i zadania mające bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo przeciwpowodziowe lub minimalizację skutków powodzi muszą być traktowane priorytetowo.

   Przedstawione fakty i okoliczności nie pozwolą na podjęcie wszystkich prac związanych z likwidacją skutków powodzi, w tym wnioskowanego przywrócenia głębokości tranzytowych na całym odcinku górnej Wisły skanalizowanej. Tą drogą wodną nie realizuje się przewozów żeglugą śródlądową, poza lokalnymi przewozami kruszywa i krótkimi rejsami pasażerskimi. Od czasu zakończenia budowy stopnia wodnego Smolice (w 2002 r.) i osiągnięcia dobrych warunków nawigacyjnych ten szlak żeglugowy nie budził zainteresowania do jego wykorzystania w celach transportowych. Nadawcy i odbiorcy ładunków masowych w tym rejonie korzystają z przewozów kolejowych. Wyjątkiem tu jest jedynie transport kruszywa, wydobywanego przez samych przewoźników żeglugowych z koryta rzeki, na lokalne potrzeby budownictwa w rejonie Krakowa. Po ubiegłorocznych wezbraniach powodziowych powstałe liczne płycizny i odsypiska materiału dennego będą usuwane przez zainteresowane podmioty gospodarcze prowadzące działalność komercyjną związaną z wydobywaniem kruszywa. Zakłada się, że te prace mogą być realizowane w pierwszej kolejności na odcinkach eksploatowanych przez żeglugę pasażerską oraz w awanportach śluzowych. Niemniej, mając na uwadze potrzebę likwidacji utrudnień w realizacji potencjalnych przewozów drogą wodną, a przede wszystkim zapewnienie warunków do przepływu wezbrań powodziowych, udrożnienie koryta Wisły do wymaganych głębokości uwzględniono w przygotowanym projekcie ˝Program ochrony przed powodzią w dorzeczu górnej Wisły˝. Program ten będzie przedmiotem opiniowania międzyresortowego i stosownych prac rządu w celu jego realizacji. Wyrazić należy przekonanie, że przyniesie on wymierne efekty w zapobieganiu lub minimalizowaniu zagrożeń powodziami, a jednocześnie przywróci wymagane głębokości tranzytowe, niezbędne do prowadzenia żeglugi na górnej Wiśle skanalizowanej.

   Ad 2. Czy Ministerstwo Środowiska zainteresowane jest wdrożeniem programu wsparcia dla budowy portów załadunkowych i rozładunkowych oraz powołaniem konsorcjum, w skład którego wchodziliby armatorzy, kopalnie, samorządy i odbiorcy węgla?

   Pomimo że kwestia infrastruktury śródlądowego transportu wodnego, a szczególnie budowa portów, załadowni lub rozładowni, nie należy do kompetencji ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej, lecz właściwych podmiotów i ministra właściwego do spraw transportu, uważam jednak, że rozwiązanie tych spraw dla górnej Wisły jest ważne również w działaniach resortu właściwego dla ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Wynika to szczególnie z kontekstu właściwego wykorzystania wybudowanej dla transportu drogi wodnej, nakładów poniesionych na inwestycje oraz wydatków aktualnie ponoszonych na jej utrzymanie i obsługę, wraz z obiektami służącymi żegludze. Podjęcie sugerowanego działania powinno wynikać przede wszystkim z przekonania podmiotów prowadzących działalność gospodarczą do ekonomicznych korzyści z transportu wodnego. Do tych podmiotów i innych gremiów zainteresowanych rozwojem transportu wodnego i budową infrastruktury służącej żegludze (a nie do samych lobbystów) powinno należeć wykazanie inicjatywy i podjęcie działań, które w takiej sytuacji mogłyby spotkać się ze stosownym poparciem strony rządowej. W przeciwnym bowiem razie do uzasadnionych należy obawa o daleko idącą zachowawczość i bierne działanie potencjalnych użytkowników transportu wodnego, co miało już miejsce w nieodległej przeszłości. Pragnę nadmienić, że już po zakończeniu budowy stopnia wodnego Smolice, stanowiącego zamknięcie etapu budowy drogi wodnej na odcinku od Oświęcimia do Krakowa, z inicjatywy Ministerstwa Środowiska oraz RZGW w Krakowie zorganizowano dla wszystkich zainteresowanych seminarium nt. ˝Perspektywy transportowego wykorzystania drogi wodnej górnej Wisły na odcinku Oświęcim - Kraków˝. Miało ono miejsce w Krakowie 27 marca 2003 r. Podobnie jak wcześniej realizowany międzyresortowy projekt: ˝Droga wodna Połaniec - Piaseczno dla wywozu popiołów z Elektrociepłowni Połaniec˝ (którego realizację przerwano na wniosek elektrociepłowni, przy zaawansowaniu blisko 50% robót regulacyjnych na rzece) prowadzone działania, zarówno inwestycyjne, jak i marketingowe, nie przełożyły się na efektywne wykorzystanie drogi wodnej przez licznych odbiorców węgla położonych nad górną Wisłą. Mimo świadomości, że w warunkach gospodarki rynkowej przejmowanie ładunków z kolei przez środki transportu wodnego może być ograniczone, to jednak pobudzanie zainteresowania rozwojem żeglugi śródlądowej uważam za właściwe.

   Ad 3. Czy Ministerstwo Środowiska złoży wniosek o wpisanie do ˝Koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju 2030˝ zamierzeń inwestycyjnych obejmujących rozbudowę Kaskady Górnej Wisły z Krakowa do Sandomierza lub co najmniej z Krakowa do ujścia Dunajca (w tym budowę stopni wodnych Niepołomice i Podwale jako inwestycji priorytetowych) oraz budowę Kanału Śląskiego?

   Wymienione zamierzenia inwestycyjne wynikać powinny z konkretnych potrzeb przewozowych, określonych kierunkami rozwoju transportu wodnego, miejscami nadania i odbioru ładunków ciążących do tego transportu oraz zainteresowaniem samych nadawców i odbiorców tych ładunków. Aktualnie w sferze śródlądowych dróg wodnych za priorytetowe przedsięwzięcia i zadania do realizacji, w najbliższej perspektywie czasowej, uznaje się programowe działania dotyczące modernizacji zabudowy i regulacji drogi wodnej Odry. Są one ujęte między innymi w ˝Programie dla Odry 2006˝. Dalsze zamierzenia i działania związane z budową kolejnych stopni na górnej Wiśle (poza budową stopnia Niepołomice, która odrębnie jest umotywowana) są między innymi przedmiotem analizy w wykonywanej na zlecenie Ministerstwa Infrastruktury pracy pt. ˝Program rozwoju infrastruktury transportu wodnego śródlądowego w Polsce˝. Wyniki tej pracy stanowić będą bazę do przygotowania wieloletniego programu rozwoju infrastruktury transportu wodnego, którego pespektywa II etapu realizacyjnego sięga poza 2027 r. Przedmiotowe opracowanie będzie miało też ważne znaczenie dla uszczegółowienia projektu: ˝Strategia rozwoju transportu do 2020 r. (z perspektywą do 2030 r.)˝ przygotowywanego przez ministra infrastruktury. Moim zdaniem w projekcie ˝Koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju 2030˝ powinny zostać ujęte ustalenia i wnioski wynikające z tej strategii. Zamierzenia inwestycyjne wymienione przez pana posła Stanisława Rydzonia oraz pilność i zasadność ich realizacji powinny wynikać ze strategii i polityki transportowej, przygotowywanej przez ministra infrastruktury.

   Jednocześnie w sprawie kontynuacji budowy kaskady górnej Wisły z Krakowa do Sandomierza oraz budowy Kanału Śląskiego, jako łączącego na południu Polski drogi wodne Wisły i Odry podtrzymuję też pogląd, że ich założenia transportowe i realizacyjne uległy daleko idącemu przewartościowaniu, co przedstawione zostało w odpowiedzi na interpelację pana posła Stanisława Rydzonia z dnia 7 stycznia 2011 r., a udzielonej z mojego upoważnienia przez sekretarza stanu pana Stanisława Gawłowskiego.

   Przedstawiając powyższe wyjaśnienia, wyrażam nadzieję, że stanowią one wyczerpującą odpowiedź na pytania zawarte w interpelacji złożonej przez pana posła Stanisława Rydzonia, jako uzupełniającej rozpatrzenie poprzednich zapytań poselskich.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Henryk Jacek Jezierski

   Warszawa, dnia 29 kwietnia 2011 r.