V kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości

na interpelację nr 4308

w sprawie prowadzenia egzekucji komorniczej w stosunku do obywateli polskich osiągających dochody w krajach Unii Europejskiej

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na pismo z dnia 22 sierpnia 2006 r., nr SPS-023-4308/06, przy którym przedstawiono interpelację Pani poseł Izabeli Katarzyny Mrzygłockiej w sprawie prowadzenia egzekucji komorniczej w stosunku do obywateli polskich osiągających dochody w krajach Unii Europejskiej, uprzejmie przedstawiam, co następuje:

   Zgodnie z art. 797 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 1964 r. Nr 43, poz. 298, z późń. zm.) we wniosku o przeprowadzenie egzekucji wierzyciel obowiązany jest wskazać świadczenie, które ma być spełnione, oraz sposób egzekucji. Od obowiązku wskazania sposobu egzekucji zwolniony jest wierzyciel alimentacyjny. Kodeks postępowania cywilnego wymienia następujące sposoby egzekucji: z ruchomości; z wynagrodzenia za pracę; z rachunków bankowych; z innych wierzytelności; z innych praw majątkowych; z nieruchomości. Wierzyciel jest więc dysponentem postępowania egzekucyjnego w tym znaczeniu, że wyłącznie od niego zależy, czy postępowanie to zostanie wszczęte, jak długo będzie prowadzone i do którego segmentu majątku dłużnika egzekucja zostanie skierowana.

   W Kodeksie postępowania cywilnego przewidziano jednak rozwiązania, które mają na celu odnalezienie majątku dłużnika, do którego wierzyciel mógłby skierować egzekucję. Służą temu instytucje poszukiwania za wynagrodzeniem majątku dłużnika i wyjawienia majątku przez dłużnika. W myśl art. 797¹ Kodeksu postępowania cywilnego wierzyciel może zlecić komornikowi poszukiwanie za wynagrodzeniem majątku dłużnika. Zgodnie zaś z art. 915 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli zajęty w egzekucji majątek dłużnika nie rokuje zaspokojenia egzekwowanych należności lub jeżeli wierzyciel wykaże, że na skutek prowadzonej egzekucji nie uzyskał w pełni zaspokojenia swej należności, może żądać zobowiązania dłużnika do złożenia wykazu majątku oraz do złożenia przyrzeczenia, że złożony wykaz jest prawdziwy i zupełny. Inicjatywa uruchomienia wymienionych procedur należy więc również do wierzyciela.

   Unormowania dotyczące poszukiwania za wynagrodzeniem majątku dłużnika oraz wyjawienia majątku mają zastosowanie również w przypadkach, w których zachodzi przypuszczenie, że dłużnik pracuje lub prowadzi działalność gospodarczą poza granicami kraju.

   Procedura, według której należy przeprowadzić egzekucję komorniczą, w przypadku gdy dłużnik osiąga dochody z pracy lub działalności gospodarczej w innym niż Polska kraju Unii Europejskiej, jest zróżnicowana, zależna od okoliczności takich, jak: obywatelstwo dłużnika, wybrany przez wierzyciela sposób egzekucji i miejsce położenia majątku dłużnika, czy też miejsce zamieszkania dłużnika. Generalnie stwierdzić należy, że wierzyciel w takich przypadkach ma możliwość wyboru dotychczas obowiązującego systemu uznawania i stwierdzania wykonalności orzeczenia w kraju, w którym ma być ono wykonane, lub też skorzystania z możliwości, jakie wynikają z ustanowienia europejskiego tytułu egzekucyjnego.

   W dniu 21 października 2005 r. weszło bowiem w życie Rozporządzenie Rady WE nr 805/2004 o ustanowieniu europejskiego tytułu wykonawczego dla roszczeń bezspornych. Instytucja ta ma zastosowanie we wszystkich sprawach cywilnych i handlowych, jednak jej zakres jest ograniczony. Dotyczy bowiem orzeczeń, na mocy których powództwo wierzyciela zostało uznane przez dłużnika przy braku z jego strony jakiegokolwiek sporu co do charakteru lub zakresu roszczeń pieniężnych, a ponadto ugód zawieranych przed sądem lub zatwierdzanych przez sąd, jak również polskich aktów notarialnych stanowiących tytuły egzekucyjne. Wierzyciel posiadający takie orzeczenie lub autentyczny dokument będzie miał możliwość wyboru drogi egzekucji. Jak już wspomniano, będzie mógł skorzystać z systemu uznania i stwierdzenia wykonalności wyroku w kraju, w którym orzeczenie ma być wykonane, albo też wystąpić do sądu rejonowego, który wydał orzeczenie bądź przed którym została zawarta ugoda, bądź w okręgu którego sporządzono akt notarialny, o wydanie specjalnego zaświadczenia, że dokumenty te stanowią europejski tytuł wykonawczy. Zagadnienia dotyczące wystawiania zaświadczenia uregulowane zostały w przepisach części III Kodeksu postępowania cywilnego przez dodanie z dniem 6 maja 2006 r. Działu II. A, zatytułowanego ˝Zaświadczenie Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego˝. Na podstawie tego zaświadczenia europejski tytuł wykonawczy będzie mógł być wykonany w każdym państwie członkowskim UE (z wyjątkiem Danii) w taki sam sposób, jak wszelkie inne tytuły egzekucyjne wydane w tym państwie, bez żadnych opóźnień i dodatkowych wydatków. Zaświadczenie wydawane będzie przez sąd orzekający w składzie jednoosobowym. W odróżnieniu od wypadków wydawania postanowień o nadaniu wyrokowi klauzuli wykonalności, w przypadku europejskiego tytułu wykonawczego dłużnik zostanie powiadomiony o wszczętym postępowaniu sądowym, wymaganiach aktywnego uczestnictwa w postępowaniu oraz o konsekwencjach niestawiennictwa. Przysługiwać mu będzie również możliwość żądania uchylenia oczywiście bezzasadnego postanowienia o wydaniu europejskiego tytułu wykonawczego, żądanie wydania zaświadczenia o utracie lub ograniczeniu wykonalności europejskiego tytułu wykonawczego w przypadku zawieszenia lub ograniczenia wykonalności samego orzeczenia, jak również żądanie sprostowania europejskiego tytułu wykonawczego w przypadku niezgodności jego treści z treścią orzeczenia.

   Odnosząc się do problemu zmiany przez dłużnika miejsca zamieszkania, stwierdzić należy, że przepis art. 802 Kodeksu postępowania cywilnego przewiduje możliwość ustanowienia kuratora dla dłużnika, którego miejsce pobytu nie jest znane. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli miejsce pobytu dłużnika nie jest znane, sąd ustanowi dla niego kuratora na wniosek wierzyciela.

   Dotychczas do Ministerstwa Sprawiedliwości nie docierały sygnały wskazujące na to, że komornicy nie podejmują czynności w sprawach, w których dłużnik przebywa lub posiada majątek w innym niż Polska kraju Unii Europejskiej. Nadmienić należy, że w przypadku gdy do przeprowadzenia egzekucji właściwy jest komornik z Polski, wierzyciel ma możliwość przeciwdziałania ewentualnym przypadkom odmowy podjęcia czynności egzekucyjnych, motywowanej przez komornika względami technicznymi i trudnościami natury prawnej. Przysługuje mu bowiem prawo wniesienia skargi w trybie art. 767 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego do sądu rejonowego, przy którym komornik działa.

   Pragnę poinformować, że w toku dalszego sprawowania nadzoru administracyjnego nad komornikami wymienione przez Panią Poseł zagadnienia potraktowane zostaną z należytą uwagą i starannością i w miarę napływania sygnałów wskazujących na trudności w prowadzeniu egzekucji w sprawach, o których mowa w interpelacji, podejmowane będą stosowne działania.

   Z wyrazami szacunku

   Sekretarz stanu

   Beata Kempa

   Warszawa, dnia 13 września 2006 r.