V kadencja
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska - z upoważnienia ministra -
na zapytanie nr 282
w sprawie planów wydobywania węgla brunatnego w gminie Wierzbinek w woj. wielkopolskim
Szanowny Panie Marszałku! W związku z zapytaniem posła Andrzeja Walkowiaka z dnia 9 stycznia 2006 r., przesłanym przy piśmie znak: SPS-024-282/06, dotyczącym planów wydobywania węgla brunatnego w gminie Wierzbinek w województwie wielkopolskim, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.
Zapytanie poselskie pana posła Andrzeja Walkowiaka jest kolejnym wystąpieniem w sprawie wydobywania węgla brunatnego na granicy województw wielkopolskiego i kujawsko-pomorskiego.
W celu wyjaśnienia okoliczności sprawy zostało przeprowadzone postępowanie, w którym Minister Środowiska wystąpił o zajęcie stanowiska do Kopalni Węgla Brunatnego ˝Konin˝ w Kleczewie SA oraz organów administracji samorządowej, bezpośrednio związanych z przyszłą inwestycją.
Po analizie dostępnych materiałów należy stwierdzić, iż do dziś nie wpłynął do Ministra Środowiska żaden wniosek o udzielenie koncesji na wydobywanie węgla brunatnego ze złoża Tomisławice i nie jest prowadzone jakiekolwiek postępowanie w sprawie jej udzielenia. Z posiadanych przez organ koncesyjny informacji wynika, iż w planach rozwoju Kopalni Węgla Brunatnego ˝Konin˝ w Kleczewie SA pojawia się temat zagospodarowania przedmiotowego złoża.
Zgodnie z corocznie publikowanym ˝Bilansem zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce˝ wg stanu na 31 grudnia 2004 r. złoże Tomisławice ma udokumentowane geologiczne zasoby bilansowe w ilości 53 559 tys. ton. Niniejsze złoże zostało rozpoznane szczegółowo (wg kategorii rozpoznania A+B+C1) i dotychczas nie było zagospodarowane.
Działalność polegająca na wydobywaniu kopalin ze złóż jest regulowana przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zm.). Zgodnie z prawem geologicznym i górniczym prowadzenie działalności w zakresie wydobywania węgla brunatnego wymaga koncesji, której udziela Minister Środowiska. Z wnioskiem o udzielenie koncesji, sporządzonym zgodnie z przepisami, może się zwrócić każdy przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą na podstawie ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807). Koncesja na wydobywanie węgla brunatnego powinna być uzgodniona z ministrem właściwym do spraw gospodarki, Prezesem Wyższego Urzędu Górniczego oraz właściwym miejscowo wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta. Bez tego uzgodnienia organ koncesyjny (Minister Środowiska) nie może wydać decyzji o udzieleniu koncesji.
Do wniosku o udzielenie koncesji na wydobywanie kopalin należy dołączyć wymagane prawem opracowania i dokumenty, m.in. projekt zagospodarowania złoża oraz dowód istnienia prawa przysługującego wnioskodawcy do wykorzystania dokumentacji geologicznej w celu ubiegania się o koncesję.
Dodatkowo, zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62 poz. 627 ze zm.), przed wydaniem koncesji wymagane jest przeprowadzenie przez odpowiedni organ (wójta, burmistrza lub prezydenta miasta) postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko i umożliwienie społeczeństwu udziału w tym postępowaniu. Postępowanie to jest wszczynane na wniosek podmiotu zamierzającego realizować przedsięwzięcie i kończy się wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573 ze zm.) w przypadku inwestycji takich jak wydobywanie kopalin ze złoża metodą odkrywkową na powierzchni obszaru górniczego nie mniejszej niż 25 ha wymagają sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. W wypadku, gdy wydobywanie kopalin metodą odkrywkową odbywa się w obszarze górniczym mniejszym niż 25 ha, organ prowadzący postępowanie w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko podejmuje decyzję o sporządzeniu raportu lub jego niewykonaniu. Jednak w obu przypadkach przedsiębiorca winien uzyskać decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach. Organem właściwym do wydania ww. decyzji jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Przedmiotowa decyzja musi być również uzgodniona z właściwym organem koncesyjnym, w tym przypadku z Ministrem Środowiska.
Zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko jest określony przez art. 52 prawa ochrony środowiska. Raport ten jest dokumentem, w którym przeprowadza się analizę wpływu planowanej inwestycji na środowisko. W opracowaniu tym powinny być przedstawione w sposób kompleksowy zagadnienia dotyczące wpływu przyszłej eksploatacji na poszczególne komponenty środowiska (w tym na wody podziemne, jezioro Gopło, obszary Natura 2000 itp.). Dopiero analiza niniejszego opracowania da odpowiedź na postawione przez posła Andrzeja Walkowiaka pytanie, czy planowane wydobywanie węgla w okolicach jeziora Gopło jest sprzeczne z programem unijnym Natura 2000.
Jeżeli z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko wynika, że zasadna byłaby realizacja przedsięwzięcia w wariancie innym niż zaproponowany, organ administracji, za zgodą wnioskodawcy, wskazuje w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wariant dopuszczony do realizacji lub, w przypadku braku zgody wnioskodawcy, odmawia w drodze decyzji określenia środowiskowych uwarunkowań zgody na realizację przedsięwzięcia.
Zwracam zatem uwagę, iż już na etapie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko projektowanej inwestycji organy samorządu terytorialnego oraz społeczeństwo uczestniczą w tym postępowaniu. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach stanowi jeden z załączników do wniosku o udzielenie koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż.
Jedynie w przypadku spełnienia wszystkich wymagań określonych prawem Minister Środowiska może udzielić koncesji na wydobywanie węgla brunatnego ze złoża.
Jeżeli wnioskodawca uzyska koncesję, jest on zobowiązany do uzyskania prawa korzystania z nieruchomości gruntowej, w której granicach ma być prowadzona zamierzona działalność. Udzielona koncesja nie narusza praw właścicieli nieruchomości gruntowych i nie zwalnia z obowiązku przestrzegania przepisów dotyczących zagospodarowania przestrzennego, ochrony środowiska, gruntów rolnych i leśnych, wód oraz odpadów.
Ponadto przedsiębiorca musi uzyskać wymagane prawem pozwolenia, niezbędne do rozpoczęcia budowy zakładu górniczego. Oznacza to obowiązek zastosowania się do zasad określonych w przepisach szczególnych, które wymagają, aby działalność gospodarcza, określona w prawie geologicznym i górniczym, poza oczywistym wymogiem uzyskania koncesji, prowadzona była z uwzględnieniem innych warunków. Między innymi zasadą jest, że wykorzystanie terenów powinno być zgodne z ich przeznaczeniem określonym w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Przewidują to przepisy ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zm.), które stanowią, że ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
W związku z powyższym można jednoznacznie stwierdzić, iż bez spełnienia wielu wymagań prawnych planowana inwestycja nie będzie mogła być realizowana. Jeszcze raz podkreślam, że decyzja Ministra Środowiska w sprawie udzielenia koncesji nie jest samodzielnym rozstrzygnięciem, ale zapada w uzgodnieniu z organami współdziałającymi, określonymi w przepisach prawa geologicznego i górniczego.
Jednocześnie chciałbym zaznaczyć, iż organ koncesyjny nie ma obecnie szczegółowych informacji na temat planowanej inwestycji, w tym również jej oddziaływania na środowisko oraz na obszary Natura 2000. Dopiero złożony przez KWB ˝Konin˝ SA wniosek o udzielenie koncesji pozwoli na przeprowadzenie szczegółowej analizy projektowanej inwestycji.
Ustosunkowując się do pytania drugiego, dotyczącego zdegradowania krajobrazu Kujaw przez planowaną inwestycję, wyjaśniam, iż zagrożenia towarzyszące eksploatacji węgla brunatnego związane są głównie z powstawaniem leja depresji. KWB ˝Konin˝ SA w swej dotychczasowej 60-letniej działalności prowadziła eksploatację węgla w bezpośrednim sąsiedztwie jezior rynnowych (podobnych do Gopła), usytuowanych w bliskiej odległości (250-500 m) od odkrywki, i nie spowodowała degradacji tych jezior. Dodatkowo informuję, że już od dwóch lat odkrywka Lubstów kieruje wody o dobrej jakości z bariery studni odwadniających właśnie do Noteci, która zasila jezioro Gopło przez kanał Warta-Gopło.
Pragnę również zapewnić, że przed podjęciem każdej decyzji o udzieleniu koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż uważnie analizuję planowaną inwestycję, dbając o zachowanie równowagi w środowisku oraz zminimalizowanie wpływu przedsięwzięcia na wszystkie składniki środowiska.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Mariusz-Orion Jędrysek
Warszawa, dnia 27 stycznia 2006 r.