V kadencja
Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 7636
w sprawie eksportu mięsa na rynki wschodnie
Szanowny Panie Marszałku! W związku z pismem Pana Marszałka z dnia 20 kwietnia 2007 r., znak SPS-023-7636/07, przekazującym interpelację Pani Sandry Lewandowskiej, Poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w sprawie eksportu mięsa na rynki wschodnie, uprzejmie przekazuję poniższe informacje.
Federacja Rosyjska (FR) wprowadziła zakaz importu produktów pochodzenia zwierzęcego w dniu 10.11.2005 r. i produktów pochodzenia roślinnego w dniu 14.11.2005 r. Strona rosyjska, wprowadzając powyższy zakaz, nie zgłaszała zastrzeżeń do jakości polskich produktów ani do spełniania przez polskich producentów rosyjskich wymagań weterynaryjnych i fitosanitarnych. Jako powód wprowadzenia zakazu Federacja Rosyjska (FR) użyła argumentu o przypadkach fałszowania certyfikatów weterynaryjnych.
Bilateralne spotkania między polskimi i rosyjskimi przedstawicielami służb weterynaryjnych i fitosanitarnych odbyły się kilkakrotnie. Polska spełniła wszystkie rosyjskie postulaty, które możliwe były do spełnienia w ramach obowiązującego prawa UE. Mimo to Federalna Służba ds. Nadzoru Weterynaryjnego i Fitosanitarnego FR nadal utrzymuje niniejszy zakaz. Aktualnie sprawa ta jest prowadzona przez Komisję Europejską w związku z faktem, iż sprawy polityki eksportowej UE, w tym zakresie problemów weterynaryjnych i fitosanitarnych, znajdują się w kompetencji KE.
Odbyło się pięć kontroli przeprowadzonych przez DG SANCO (Biuro ds. Żywności i Weterynarii), tj. cztery kontrole weterynaryjne w czerwcu, wrześniu, listopadzie 2006 roku i styczniu 2007 roku oraz jedna kontrola fitosanitarna w lipcu 2006 roku.
W dniu 17 stycznia 2007 r. odbyły się podczas TM Grüne Woche w Berlinie trójstronne rozmowy między przedstawicielami Federacji Rosyjskiej, Komisji Europejskiej oraz Polski. W rozmowach uczestniczyli także przedstawiciele Prezydencji Niemieckiej. Podczas rozmów w Berlinie Komisja Europejska potwierdziła, że Polska wypełnia wszystkie wymagania weterynaryjne i fitosanitarne określone prawem UE oraz umowami dwustronnymi z krajami trzecimi, w tym z Federacją Rosyjską. Na tej podstawie Komisja Europejska gwarantuje pełne bezpieczeństwo dostaw produktów roślinnych i zwierzęcych z Polski. Gwarancje te zostały przekazane pisemnie wraz z informacją o wynikach kontroli przeprowadzonych w Polsce. Podczas rozmów w Berlinie ustalono, że zostaną przeprowadzone wspólne inspekcje służb weterynaryjnych i fitosanitarnych KE oraz Federalnej Służby Nadzoru Weterynaryjnego i Fitosanitarnego FR. Wspólne inspekcje miały dotyczyć funkcjonowania polskiej kontroli weterynaryjnej i fitosanitarnej oraz kontroli wybranych zakładów. Od wyników tych kontroli FR uzależniała zniesienie zakazu importu mięsa oraz niektórych produktów roślinnych.
Inspekcja weterynaryjna odbyła w dniach 5-16 lutego 2007 roku, a inspekcja fitosanitarna w dniach 19-22 lutego 2007 roku. Obie inspekcje nie zakończyły się podpisaniem protokołów pokontrolnych.
W dniu 9 marca 2007 r. polskie służby weterynaryjne otrzymały od strony rosyjskiej, za pośrednictwem KE, listę 17 pytań i próśb o dostarczenie danych dotyczących importu, eksportu oraz stanów magazynowych produktów pochodzenia zwierzęcego przywożonych i wywożonych do krajów trzecich, a także szereg zapytań do kwestionariusza przekazanego władzom Federacji Rosyjskiej w czasie misji, która odbyła się w dniach 5-16 lutego 2007 r.
W dniach 12-13 marca 2007 r. w Moskwie odbyło się spotkanie przedstawicieli rosyjskich i unijnych służb weterynaryjnych i fitosanitarnych, z udziałem przedstawicieli MRiRW, GIW oraz Państwowego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa, na temat problemu eksportu polskich produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego do Rosji. Strona rosyjska w trakcie spotkania przekazała ustnie KE informację o uchybieniach stwierdzonych, jej zdaniem, podczas misji przeprowadzonej w Polsce. Konkluzja strony rosyjskiej prowadziła do wniosku, że w Polsce brak jest systemu pełnego nadzoru Inspekcji Weterynaryjnej nad przemieszczaniem mięsa, kontroli tranzytu oraz nadzoru nad zakładami zatwierdzonymi do Federacji Rosyjskiej. Strona rosyjska zaproponowała Komisji Europejskiej przeprowadzenie powtórnej kontroli w Polsce, po eliminacji uchybień.
Przedstawiciele KE podkreślili, że jej służby, obecne w czasie kontroli, mają odmienne zdanie na temat dużej części kwestii podniesionych przez inspektorów rosyjskich. Ponadto stwierdzili, że istota zastrzeżeń wysuniętych w trakcie kontroli nie może prowadzić do wniosków przedstawionych przez stronę rosyjską.
W dniu 12 marca 2007 r., pomimo wyjaśnień strony polskiej dotyczących poruszanych kwestii i prób przekazania stosownych dokumentów, nie uzgodniono żadnych wspólnych wniosków. Strona rosyjska zakończyła spotkanie w części weterynaryjnej, uznając za niezasadne dalsze rozmowy z powodu rozbieżności stanowisk.
W dniu 13 marca 2007 r. odbyła się druga tura rozmów na wysokim szczeblu. Stanowisko przedstawicieli służb rosyjskich nie zmieniło się. Ponadto strona rosyjska stwierdziła, iż w dniu poprzednim nie zadała wielu pytań, które są potrzebne do ustalenia ostatecznych wniosków z kontroli. Zarzucono KE, że procedury pokontrolne ze strony UE również trwają kilka miesięcy, podając przykład starań Rosji o dopuszczenie zakładów mleczarskich. KE zażądała zatem ostatecznej listy problemów i wątpliwości, które muszą być wyjaśnione przez stronę polską, gdyż bez tego nie będzie można zakończyć negocjacji. Strona rosyjska zażądała również protokołów kontroli przeprowadzonych od czerwca 2006 r. do stycznia 2007 r. w Polsce oraz protokołu kontroli inspektorów FVO, którzy uczestniczyli w misji, która odbyła się w dniach od 5 do 16 lutego 2007 r. w Rzeczypospolitej Polskiej.
W dniu 15 marca 2007 r. KE przesłała stronie polskiej raport z kontroli weterynaryjnej i fitosanitarnej przeprowadzonej na terenie Polski w lutym 2007 r., sporządzony przez rosyjski nadzór weterynaryjny i fitosanitarny.
W dniu 16 marca 2007 r. GIW przesłał do KE odpowiedź na uwagi zgłoszone przez stronę rosyjską podczas przedmiotowego spotkania w Moskwie, która została następnie przekazana rosyjskiej służbie weterynaryjnej.
W dniu 27 marca 2007 r. strona polska przesłała do KE odpowiedź na kwestie podniesione przez stronę rosyjską w ww. raporcie, którą następnie KE przesłała w dniu 29.03.2007 roku do rosyjskiego nadzoru weterynaryjnego i fitosanitarnego.
Przedstawiciel Rosji przy WE w piśmie z dnia 28 marca 2007 r. zaadresowanym do Pana Markosa Kyprianou, Komisarza DG SANCO, zaproponował przeprowadzenie dodatkowej rosyjskiej kontroli weterynaryjnej w Polsce w celu potwierdzenia wykonania zaleceń po inspekcji przeprowadzonej w lutym 2007 r.
W dniu 11 kwietnia 2007 r. GIW otrzymał uwagi strony rosyjskiej do polskiej odpowiedzi na ww. raport z kontroli weterynaryjnej przeprowadzonej na terenie Polski w okresie od 5 do 16 lutego. Rosyjskie służby weterynaryjne uznały działania naprawcze podjęte przez stronę polską, niemniej jednak zwróciły się o dodatkowe informacje i wyjaśnienia. Ponadto strona rosyjska ponownie zażądała przeprowadzenia przez rosyjskich inspektorów dodatkowej kontroli w Polsce.
W dniu 16 kwietnia 2007 r. GIW przesłał KE odpowiedź na uwagi strony rosyjskiej przedstawione w piśmie z dnia 11 kwietnia 2007 r., która w dniu następnym została przez KE przekazana rosyjskiej służbie weterynaryjnej.
W dniu 21 kwietnia 2007 r. na Cyprze odbyło się spotkanie przedstawicieli rosyjskiego Ministerstwa Rolnictwa i Federalnej Służby Nadzoru Weterynaryjnego i Fitosanitarnego z przedstawicielami DG SANCO. Strona rosyjska ponownie zażądała przeprowadzenia dodatkowej kontroli w Polsce oraz uwarunkowała eksport zwierząt rzeźnych na rynek rosyjski od przeprowadzenia kontroli w polskich gospodarstwach zainteresowanych eksportem zwierząt do Federacji Rosyjskiej.
Jeśli chodzi o zakaz importu z Polski mięsa i produktów mięsnych na Ukrainę, to został on wprowadzony przez stronę ukraińską w dniu 26 marca 2006 r., o czym strona ukraińska poinformowała pismem Państwowego Departamentu Medycyny Weterynaryjnej Ministerstwa Polityki Rolnej Ukrainy z 23 marca 2006 r. Jedynym uzasadnieniem wprowadzonego zakazu importu mięsa i produktów mięsnych z Polski był przemyt tych produktów przez polsko-ukraińską granicę bez wymaganych certyfikatów weterynaryjnych. Mimo że przemyt nie powinien stanowić uzasadnienia dla wprowadzenia zakazu legalnego importu, strona ukraińska uzależniała zniesienie zakazu od przeprowadzenia audytu polskich służb weterynaryjnych i kontroli polskich zakładów mięsnych przez stronę ukraińską. Takie kontrole strona ukraińska przeprowadziła w 2006 r. w 23 zakładach mięsnych. Kontrole te zostały zakończone 6 grudnia 2006 r. Następnie w dniach od 31 stycznia do 3 lutego 2007 r., zgodnie z ustaleniami podjętymi przez Ministrów Rolnictwa Rzeczypospolitej Polskiej i Ukrainy na MT Grüne Woche w Berlinie, odbyła się wizyta ukraińskich ekspertów weterynaryjnych w Polsce. W wyniku spotkania w dniu 3 lutego 2007 r. podpisano protokół, w którym uzgodniono m.in. sposoby współpracy i informowania o wysyłkach mięsa i produktów mięsnych z Polski na Ukrainę oraz o tranzycie tych produktów przez Polskę na Ukrainę. Ponadto ustalono zakres informacji, którymi będą wymieniać się służby weterynaryjne. Jednocześnie strona ukraińska uznała, iż uchybienia stwierdzone podczas audytu polskiej służby weterynaryjnej oraz inspekcji polskich zakładów mięsnych zostały usunięte. Jednocześnie uznano, iż ogłoszenie daty zniesienia zakazu importu mięsa i produktów mięsnych z Rzeczypospolitej Polskiej na Ukrainę pozostaje w kompetencjach ministrów rolnictwa Ukrainy i Rzeczypospolitej Polskiej.
W wyniku uzgodnienia technicznych kwestii weterynaryjnych w dniu 15 lutego 2007 r. Główny Inspektorat Weterynarii otrzymał pismo p. Iwana Bisiuka, Kierownika Państwowego Departamentu Weterynarii w Ministerstwie Polityki Agrarnej Ukrainy, informujące o zniesieniu z dniem 14 lutego 2007 r. embarga na polskie mięso i produkty mięsne eksportowane na Ukrainę oraz stwierdzające, że 23 polskie zakłady zostały zatwierdzone do eksportu.
Jednocześnie, realizując postanowienia protokołu z dnia 3 lutego 2007 r. i ustaleń ze spotkania, Główny Lekarz Weterynarii zwrócił się do Kierownika Państwowego Departamentu Weterynarii w Ministerstwie Polityki Agrarnej Ukrainy z prośbą o przekazanie wymagań ukraińskich dla przywozu do Ukrainy świeżego mięsa nieprzeznaczonego do spożycia dla ludzi oraz adresu e-mail centralnych władz weterynaryjnych, na który przesyłane byłyby notyfikacje transportów mięsa i jego produktów eksportowanych z Rzeczypospolitej Polskiej na Ukrainę. Ponadto przy piśmie przekazano do ponownego zatwierdzenia przez stronę ukraińską wzory świadectw zdrowia z dodaną częścią dotyczącą numeru plomby zakładanej przez urzędowego lekarza weterynarii.
Dodatkowo dnia 1 marca 2007 r. Główny Lekarz Weterynarii zwrócił się z prośbą do strony ukraińskiej o ustalenie najbliższego terminu następnej kontroli mającej na celu zatwierdzenie polskich zakładów do eksportu na rynek Ukrainy. Główny Lekarz Weterynarii ponowił prośbę o ustalenie terminu wspomnianej kontroli w piśmie z dnia 30 marca 2007 r. Do dnia dzisiejszego strona ukraińska nie udzieliła odpowiedzi na ww. pisma.
W dniu 5 kwietnia 2007 r. do Głównego Inspektoratu Weterynarii wpłynęły zatwierdzone przez stronę ukraińską wzory świadectw zdrowia dla produktów pochodzenia zwierzęcego oraz informacje o wymaganiach ukraińskich dla przywozu do Ukrainy świeżego mięsa nieprzeznaczonego do spożycia dla ludzi.
Mając na uwadze wdrożenie jednolitego postępowania przy kontroli eksportu i tranzytu mięsa i produktów mięsnych na Ukrainę, Główny Lekarz Weterynarii wydał instrukcję nr GIWhig-500-6/07 z dnia 4 kwietnia 2007 r. w sprawie postępowania organów Inspekcji Weterynaryjnej przy eksporcie i tranzycie mięsa i produktów mięsnych na Ukrainę oraz ewidencjonowaniu numerów świadectw zdrowia dla mięsa i produktów mięsnych przeznaczonych do eksportu na Ukrainę.
Ponadto, w związku ze zmianą na stanowisku Głównego Lekarza Weterynarii Ukrainy, dr Ewa Lech, Główny Lekarz Weterynarii, zaprosiła p. Grigorija Iwanowa, nowego szefa służb weterynaryjnych Ukrainy, pismem z dnia 20 kwietnia 2007 r., do złożenia wizyty w Polsce, m.in. w celu ustalenia terminu kolejnej kontroli polskich zakładów mięsnych. Zaproponowano wstępnie termin pomiędzy 13 a 19 maja 2007 r. Obecnie GIW oczekuje potwierdzenia terminu przez stronę ukraińską.
Należy dodać, iż mimo formalnego zniesienia zakazu importu mięsa i produktów mięsnych z Polski ze skontrolowanych zakładów mięsnych eksport tych produktów z Polski jest realizowany w niewielkich ilościach. Przyczyną omawianej sytuacji może być niska efektywność eksportu na skutek wysokich ukraińskich stawek celnych, wyparcie polskich eksporterów z rynku ukraińskiego przez eksporterów z innych państw, jak też utrudnienia związane z licencjonowaniem importu.
System licencjonowania importu, wprowadzony przez Ukrainę z dniem 1 stycznia 2007 r., oprócz mięsa i produktów mięsnych dotyczy także bydła i trzody chlewnej, słoniny, tłuszczu wieprzowego i drobiowego, cukru i syropu z cukru, proszku kakaowego. Mimo kilkakrotnego zwracania się do administracji ukraińskiej poprzez Ambasadę RP w Kijowie do dnia dzisiejszego administracja ukraińska nie przekazała na piśmie informacji o zasadach licencjonowania importu ww. produktów.
Odrębną sprawą jest sprawa niewydawania licencji na import trzody chlewnej żywej, co oznacza faktyczny zakaz importu. Administracja ukraińska podaje różne wyjaśnienia odnośnie stosowania faktycznego zakazu importu trzody chlewnej żywej, raz uzasadnia to potrzebą ochrony rynku, innym razem względami weterynaryjnymi. Do dnia dzisiejszego ze strony ukraińskiej nie została jednak przekazana żadna oficjalna informacja ani wyjaśnienie na ten temat. Wstrzymanie importu świń żywych potwierdza Główny Inspektorat Weterynarii na podstawie braku wydawanych świadectw zdrowia dla polskich eksporterów świń na Ukrainę.
Ponadto uprzejmie informuję, iż w dniu 22.03.2007 roku Białoruś zaprzestała wydawania pozwoleń na import mięsa i jego przetworów. Faktyczny zakaz dotyczy importu ze wszystkich kierunków. Strona polska mimo wielokrotnych interwencji, zarówno przez MRiRW, MG, jak i MSZ, nie otrzymała zadawalających wyjaśnień strony białoruskiej. Jedynym wyjaśnieniem jest pismo od Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Republiki Białoruś, w którym mowa jest o wystarczającej ilości produkcji krajowej mięsnej dla zaopatrzenia rynku wewnętrznego RB. Nieoficjalnie strona białoruska informuje, że ograniczenia zostały wprowadzone na wskutek wstrzymania importu białoruskiego mięsa i jego przetworów przez Federację Rosyjską i rozpoczęcia kontroli białoruskich zakładów mięsnych przez rosyjskie służby weterynaryjne.
W celu zniesienia przedmiotowego ograniczenia wielokrotnie MRiRW, MG, jak i MSZ zwracały się do strony białoruskiej. O zaistniałych ograniczeniach została poinformowana także KE.
Ponadto strona polska zaproponowała organizację w trybie pilnym spotkania ekspertów ds. rolnych. Jednakże do chwili obecnej strona białoruska nie ustosunkowała się do polskiej propozycji.
Odnośnie uruchamiania nowych rynków zbytu uprzejmie informuję, iż kwestie eksportu polskich produktów pochodzenia zwierzęcego do krajów trzecich wiążą się przede wszystkim z koniecznością spełnienia określonych wymogów weterynaryjnych. W związku z powyższym, w przypadku pojawienia się zainteresowania ze strony polskich podmiotów wysyłką produktów pochodzenia zwierzęcego do państwa trzeciego, Główny Inspektorat Weterynarii występuje do władz danego państwa przez placówkę dyplomatyczną RP o określenie wymagań weterynaryjnych i wzorów świadectw zdrowia, w oparciu o które będzie mógł być dokonywany eksport polskich produktów pochodzenia zwierzęcego. Otrzymane informacje są tłumaczone na język polski, a następnie, jeżeli nie ma dodatkowych wymogów związanych z zatwierdzeniem kraju do eksportu, umieszczane są na stronie internetowej GIW.
Jednocześnie uprzejmie informuję, iż wysiłki służb weterynaryjnych przyniosły efekt w postaci otwarcia lukratywnego, lecz wymagającego rynku japońskiego. Dnia 16 lutego 2006 r. władze weterynaryjne Cesarstwa Japonii przekazały uzgodnione wymagania eksportowe dla mięsa wieprzowego przeznaczonego na rynek japoński, wraz z weterynaryjnym świadectwem zdrowia na ww. produkty. Oznacza to, że polskie zakłady, po spełnieniu określonych wymagań, mają możliwość eksportu do Japonii mięsa wieprzowego i produktów z niego pochodzących. Wg stanu na 2 kwietnia 2007 r. uprawnienia takie posiadają 42 zakłady.
W chwili obecnej ustalane są wymagania weterynaryjne i wzory świadectw zdrowia dla mięsa wieprzowego i produktów z niego pochodzących wysyłanych m.in. do Chińskiej Republiki Ludowej, Tajwanu, Singapuru, Hongkongu, Brazylii, Chile.
Ponadto uprzejmie informuję, iż w celu umożliwienia eksportu żywych świń do tych krajów Unii Europejskiej, które są wolne od choroby Aujeszky˝ego lub w których prowadzony jest program zwalczania tej choroby, prowadzone są działania zmierzające od uwolnienia Polski od tej jednostki chorobowej. W tym celu od 2006 roku realizowany jest program zwalczania choroby Aujeszky˝ego u świń na obszarze województwa lubuskiego. Program powyższy został przyjęty w drodze rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2006 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania choroby Aujeszky˝ego u świń na obszarze województwa lubuskiego (Dz. U. Nr 109, poz. 751).
Główny Lekarz Weterynarii opracował wieloletni program zwalczania choroby Aujeszky˝ego na terenie Rzeczypospolitej Polskiej na lata 2008-2013, w ramach którego będzie kontynuowany program zwalczania tej choroby na terenie województwa lubuskiego oraz w pozostałych województwach. Program ten został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 30 kwietnia bieżącego roku i został przekazany do Komisji Europejskiej w celu ubiegania się o jego współfinansowanie ze środków Unii Europejskiej.
Z poważaniem
Sekretarz stanu
Marek Zagórski
Warszawa, dnia 9 maja 2007 r.