V kadencja

Odpowiedź ministra obrony narodowej

na interpelację nr 187

w sprawie celowości, legalności i potrzeb funkcjonowania oddziałów specjalnych Żandarmerii Wojskowej

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację Pana Posła Zbigniewa Sosnowskiego w sprawie celowości, legalności i potrzeb funkcjonowania oddziałów specjalnych Żandarmerii Wojskowej (SPS-023-187/05), uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.

   Na wstępie chciałbym zaznaczyć, iż obecne przemiany organizacyjno-strukturalne Żandarmerii Wojskowej związane są ściśle z transformacją Sił Zbrojnych RP i mają na celu przystosowanie do nowego katalogu zadań wynikających ze współczesnych zagrożeń. Międzynarodowy terroryzm oraz przestępczość zorganizowana wymuszają konieczność nowego spojrzenia na problematykę bezpieczeństwa oraz konieczność wypracowania efektywniejszych form działania organów prawa i porządku. Ponadto, coraz większe zaangażowanie Sił Zbrojnych RP w realizację misji i operacji pokojowych, stabilizacyjnych i antyterrorystycznych, włączenie ich w narodowy system reagowania kryzysowego warunkują potrzebę posiadania sił i środków o charakterze policyjnym zdolnych do natychmiastowego udziału w tego typu działaniach.

   Koncepcja utworzenia Oddziałów Specjalnych Żandarmerii Wojskowej jako wyspecjalizowanych jednostek policji wojskowej powstała w 2002 roku w wyniku analizy stawianych przed tą formacją zadań. Biorąc pod uwagę bieżące cele określone w ustawie oraz zaangażowanie Żandarmerii w misjach poza granicami kraju, a także zadania wynikające z realizacji Celów Sił Zbrojnych NATO i Wymagań Długoterminowych dla RP oraz Zobowiązań Praskich, koniecznym stało się utworzenie takich oddziałów.

   Podstawowym założeniem powstania Oddziałów Specjalnych była konieczność sformowania mobilnych, dobrze wyposażonych i wyszkolonych zgodnie ze standardami NATO jednostek, które będą mogły być użyte w ramach wsparcia policyjnego działań jednostek operacyjnych SZ RP na terenie kraju oraz poza jego granicami, a także będą przeznaczone do udzielenia bezpośredniego wsparcia działań Policji w sytuacjach reagowania kryzysowego.

   Odpowiadając na pytanie dotyczące legalizmu i umocowania ustawowego powoływania i funkcjonowania oddziałów specjalnych Żandarmerii Wojskowej informuję, iż Minister Obrony Narodowej powołał je na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy z 21 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz.U. Nr 123, poz. 1353, z późn. zm.) w związku z § 2 pkt 4 i 14 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 lipca 1996 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Obrony Narodowej (Dz. U. Nr 94, poz. 426). Wydał w tym celu zarządzenie nr Pf-167/Org/P1 z dnia 28 października 2004 r. w sprawie utworzenia oddziałów Specjalnych Żandarmerii Wojskowej oraz zmian w jednostkach Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych i Wojskowych Służb Informacyjnych.

   Na podstawie tego zarządzenia rozpoczęto formowanie Oddziałów Specjalnych dyslokowanych w Mińsku Mazowieckim i w Gliwicach. W 2004 roku sformowano Oddział Specjalny w Warszawie przeznaczony do działań antyterrorystycznych oraz do realizacji zadań ochronnych VIP. Docelowo, zgodnie z ˝Programem rozwoju Sił Zbrojnych RP w latach 2005 - 2010˝, planuje się sformowanie kolejnego. Nowe oddziały mają liczyć łącznie ok. 2000 żołnierzy i stanowić będą blisko 45% całego potencjału osobowego Żandarmerii Wojskowej.

   Odnosząc się do pytania drugiego, informuję, że postępowania w stosunku do żołnierzy Żandarmerii Wojskowej w przypadku popełnienia przez nich czynów przestępczych prowadzi prokuratura wojskowa.

   Udział Oddziałów Specjalnych Żandarmerii Wojskowej w przypadkach akcji z ludnością cywilną jest przewidziany w sytuacjach kryzysowych. Oddziały Specjalne ŻW będą wykonywały zadania określone w ustawie o Żandarmerii Wojskowej oraz znowelizowanej ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2002 r. Nr 7, poz. 58, z późn. zm.), która w art. 18a ust. 1 stanowi, że w razie zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego, gdy siły Policji są niewystarczające do wykonania ich zadań w zakresie ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych uzgodniony z Ministrem Obrony Narodowej, może zarządzić użycie żołnierzy Żandarmerii Wojskowej do udzielenia pomocy Policji.

   Żandarmom kierowanym do pomocy Policji przysługują zgodnie z art. 18a ust. 2 ustawy o Policji, w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań, uprawnienia policjantów określone w art. 15-17. Korzystanie z tych uprawnień następuje na zasadach i w trybie określonych dla policjantów.

   Oddziały Specjalne ŻW będą stanowiły także istotny element narodowego pogotowia reagowania kryzysowego. W tym zakresie zadania Żandarmerii Wojskowej określone zostały w ˝Planie działania ŻW w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych˝, który jest pochodną ˝Planu użycia oddziałów i pododdziałów SZ RP w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych˝. W tym zakresie zadania dzielą się na dwie grupy - wynikające z zagrożeń terrorystycznych oraz z likwidacji skutków klęsk żywiołowych. W wymienionych sytuacjach Żandarmeria Wojskowa będzie realizować między innymi takie działania, jak: fizyczne zwalczanie terroryzmu, ochrona specjalna osób, czynności poszukiwawcze osób, mienia i przedmiotów.

   Koncepcja funkcjonowania Oddziałów Specjalnych Żandarmerii Wojskowej zakłada ponadto ich wykorzystanie poza granicami kraju w operacjach stabilizacyjnych i pokojowych jako jednostek wyspecjalizowanych do udzielenia wsparcia policyjnego dowódcy sił w rejonie prowadzonej operacji. Struktura organizacyjna, wyszkolenie i przygotowanie Oddziałów Specjalnych Żandarmerii Wojskowej oraz zdolności operacyjne są zgodne z doktryną Policji Wojskowej NATO.

   Wyznaczeni do udziału w misjach żołnierze Żandarmerii Wojskowej pełnią służbę poza granicami kraju przez okres 6 miesięcy i w tym czasie są podporządkowani dowódcy polskiego kontyngentu wojskowego. Aktualnie biorą udział w misjach pokojowych i stabilizacyjnych w Iraku, Afganistanie, Bośni i Hercegowinie, Kosowie, Pakistanie, Syrii i Libanie. W 2006 roku planowane jest zwiększenie zaangażowania ŻW w misji Unii Europejskiej w Bośni i Hercegowinie (EUFOR).

   Przeznaczenie Oddziałów Specjalnych ŻW i ich ściśle określone zakresy działania nie są zbieżne ani też nie ˝konkurują˝ z zadaniami wojskowych jednostek specjalnych, w tym 1. pułku specjalnego w Lublińcu. Oddziały Specjalne ŻW mają charakter wyłącznie jednostek policji wojskowej i zostały utworzone jako specjalistyczne jednostki organizacyjne Żandarmerii Wojskowej.

   Przedstawione kierunki rozwoju Żandarmerii Wojskowej wychodzą naprzeciw potrzebom i oczekiwaniom Sił Zbrojnych RP w zakresie zapewnienia dowódcom efektywnego wsparcia policyjnego, którego naczelnym celem jest zapewnienie przestrzegania prawa, porządku i dyscypliny oraz bezpieczeństwa wojsk i prowadzonych operacji militarnych.

   W dobie zachodzących zmian w Siłach Zbrojnych RP utworzenie Oddziałów Specjalnych ŻW - jako jednostek wysoce wyspecjalizowanych, w pełni zawodowych, których wyposażenie i przygotowanie jest relatywnie tanie, mobilnych i zdolnych do natychmiastowego przerzutu do rejonu planowanych działań, a także przygotowanych do udzielenia bezpośredniego wsparcia jednostkom Policji w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego - jest jak najbardziej zasadne.

   Przedstawiając powyższe wyjaśnienia, żywię nadzieję, że uzna je Pan Marszałek za wystarczające.

   Łączę wyrazy szacunku

   Minister

   Radosław Sikorski

   Warszawa, dnia 23 grudnia 2005 r.