V kadencja

Interpelacja nr 790

do ministra gospodarki oraz ministra środowiska

w sprawie problemów ze sprzedażą energii elektrycznej wytworzonej w skojarzeniu z wytwarzaniem energii cieplnej, które zniechęcają do takich inwestycji, co w konsekwencji niekorzystnie wpływa na ochronę środowiska

   Wytwarzanie energii elektrycznej w skojarzeniu z wytwarzaniem energii cieplnej jest najbardziej efektywnym wykorzystaniem energii chemicznej paliw, zwłaszcza kopalnych, których możliwe do pozyskania zasoby w szybkim tempie ulegają wyczerpaniu (np. węgiel kamienny). Związana z tym jest również mniejsza emisja zanieczyszczeń do powietrza: dwutlenku siarki, pyłów, tlenków azotu. Szczególnie duże ograniczenie emisji zanieczyszczeń ma miejsce w przypadku kogeneracji opartej o paliwa gazowe.

   Parlament Europejski i Rada Europy doceniły znaczenie kogeneracji i przyjęły dyrektywę 2004/8/WE z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na rynku wewnętrznym energii oraz zmieniającą dyrektywę 92/42/EWG. Termin transpozycji postanowień tej dyrektywy do polskiego porządku prawnego minie 21.02.2006 r.

   Wytwarzanie skojarzone z uwagi na swoją specyfikę może funkcjonować tam, gdzie jest odbiór ciepła. Zasadniczo są to ośrodki miejskie, które jednocześnie są konsumentami znacznych ilości energii elektrycznej. Zatem wyprodukowana zarówno energia elektryczna, jak i cieplna znajduje lokalnych odbiorców, tym bardziej że urządzenia wytwórcze najczęściej przyłączone są do sieci dystrybucyjnej. Eliminowany jest przesył, związane z tym straty oraz konieczność rozbudowy infrastruktury przesyłowej i wynikające z tego koszty inwestycyjne i eksploatacyjne. Szersze wprowadzanie kogeneracji oraz dywersyfikacja struktury zużywanych paliw sprzyja poprawie bezpieczeństwa energetycznego państwa.

   Do końca 2004 roku funkcjonowały zasady sprzedaży wynikające z art. 9a Prawa energetycznego jako obowiązek zakupu energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z ciepłem przez spółki dystrybucyjne i rozliczanie kosztów tego zakupu poprzez opłatę rekompensacyjną i tzw. cenę Cor (roczna cena odniesienia). Szczegóły realizacji tego obowiązku określały stosowne rozporządzenia Ministra Gospodarki.

   Prezes Urzędu Regulacji Energetyki swoim komunikatem z 23 września 2004 r. zmienił powyższe zasady poprzez wyeliminowanie składnika rekompensującego z taryfy operatora systemu przesyłowego, odstąpienie od zatwierdzania taryf i zaniechania rozliczania zakupu energii poprzez opłaty rekompensacyjne. Była to bardzo istotna zmiana otoczenia prawnego w stosunku do obowiązującego w momencie podejmowania decyzji inwestycyjnych, a dotyczyła inwestorów prywatnych lub samorządowych, gdyż wszystkie elektrociepłownie gazowe nieobjęte kontraktami długoterminowymi (KDT) zostały wybudowane bez zaangażowania Skarbu Państwa i wynikających z tego zobowiązań.

   Wprowadzone przez Prezesa URE zmiany spowodowały, że w najnowocześniejszych i ekologicznych źródłach, jakimi są elektrociepłownie gazowe, pojawiły się problemy ze sprzedażą wytwarzanej energii elektrycznej, a niektóre z nich zmuszone zostały całkowicie wstrzymać pracę.

   Takie sytuacje miały miejsce w 2005 r. a także wystąpią w 2006 r., gdyż na wysyłane oferty sprzedaży energii elektrycznej z elektrociepłowni gazowych wpływają odpowiedzi negatywne. Sytuacji nie poprawia przywrócenie przez Prezesa URE taryfikowania źródeł gazowych. Również zapowiedzi ekonomicznego wsparcia polegające na wprowadzeniu instrumentów finansowych uwzględniających ekologiczną cechę produkowanej z gazu ziemnego energii elektrycznej, takich jak handel pozwoleniami na emisję CO₂ czy SO₂, nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Przyjęty przez Radę Ministrów Krajowy plan rozdziału uprawnień do emisji CO₂ nie uwzględnia premii za wcześniejsze działania służące ograniczeniu emisji, których przykładem jest konwersja paliwa węglowego na węglowodorowe. Ponadto - wskutek przyjęcia metody rozdziału na bazie emisji historycznej - przedsiębiorstwa, które wybudowały elektrociepłownie gazowe, otrzymały zmniejszone limity, praktycznie na granicy emisji rzeczywistej, a w ich przypadku możliwości ograniczenia tejże emisji zostały już wyczerpane. Uruchomienie EC Siedlce spowodowało redukcję emisji CO₂ o 120 tys. ton rocznie. Podobnie planowany do uruchomienia system handlu emisjami SO₂ z racji wielkości instalacji nie obejmie niezależnych elektrociepłowni gazowych (nieposiadających KDT-ów).

   Eliminowanie z pracy źródeł kogeneracyjnych opartych o paliwa gazowe stoi w sprzeczności z zasadami polityki energetycznej Polski, postanowieniami dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady, ochroną środowiska naturalnego oraz światowymi trendami rozwoju elektroenergetyki.

   Ogłoszone przez Prezesa URE zmiany miały wynikać z przesłanek rynkowych. Jednakże stosowanie zasad rynkowych w odniesieniu do podsektora elektrociepłowni w przypadku uprzywilejowania elektrowni kondensacyjnych posiadających kontrakty długoterminowe oraz sprzedaży produkowanej przez nie energii poprzez tzw. mechanizm MIE (Minimalnych Ilości Energii) oraz system opłat wyrównawczych w stawkach opłaty systemowej płaconych przez wszystkich końcowych odbiorców energii powoduje dyskryminowanie źródeł kogeneracyjnych, szczególnie nowych i opartych o paliwo gazowe, w przypadku których koszty wytwarzania obejmują koszty finansowe związane z realizacją inwestycji.

   Ceny produkowanej w elektrociepłowniach gazowych energii elektrycznej, nawet pomimo ostatnich istotnych podwyżek cen gazu, są niższe niż niektórych wytwórców systemowych, jak to wynika z poniższej tabeli. Dodatkowo w przypadku wielkich wytwórców systemowych należałoby cenę sprzedaży powiększyć o rzeczywiste koszty związane z przesyłem energii.

   Tabela: Średnie ceny energii elektrycznej sprzedawanej przez poszczególnych wytwórców do PSE SA oraz ceny z EC gazowych (w zł/MWh)

Wytwórca	2001	2002	2003	2004
El Połaniec SA	158	234	239	177
El "Kozienice" SA	153	186	195	154
El "Opole" SA	233	314	277	200
PKE SA	189	228	283	249
ZE Dolna Odra SA	173	229	242	265
El "Turów" SA	164	175	203	180

EC gazowa	2004
EC Siedlce	175,00
DZT S.A. (Wałbrzych)	169,70
EC Rzeszów	188,99
EC Lublin-Wrotków	183,50
EC Nowa Sarzyna	240,00

   Źródło: URE (Biuletyn URE Nr 3 z 2005 r. - Sprawozdanie Prezesa URE z działalności w 2004 r.; Biuletyny Branżowe URE Energia elektryczna).

   Można również przypuszczać (na podstawie symulacji), że energia ze źródeł gazowych będzie zdecydowanie tańsza niż z nowych, planowanych do budowy bloków kondensacyjnych (Łagisza 460MW, Bełchatów 833MW), pomimo stosowania w nich wysokosprawnych technologii opartych o parametry nadkrytyczne czynnika termodynamicznego. Natomiast według analiz ekspertów Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie na istniejących systemach ciepłowniczych (bazując tylko na potrzebach letnich) można zabudować źródła kogeneracyjne o łącznej mocy 2000-3000 MW_el.

   W związku z powyższymi aspektami uprzejmie proszę o informację, w jaki sposób Pan Minister zamierza rozwiązać ten problem:

   1) Doraźnie, do czasu pełnej implementacji dyrektywy CHP (2004/8/WE):

   a) Czy poprzez powrót - w stosunku do energii produkowanej z gazu - do rozliczania zakupu energii skojarzonej mechanizmem opłaty rekompensacyjnej (funkcjonującym do końca 2004 r.), notabene w dalszym ciągu opisanym w aktualnym rozporządzeniu taryfowym?

   b) Czy zostanie wydzielona specjalna pula do obowiązkowego zakupu energii skojarzonej wytwarzanej z gazu, wynosząca np. 1% (bez EC objętych KDT-ami) ilości energii sprzedanej odbiorcom zużywającym ją na potrzeby własne?

   2) Docelowo:

   a) Czy będzie to, w przypadku zastosowania rozwiązania opartego o certyfikaty (analogicznie do energii odnawialnej), wartościowanie certyfikatów współczynnikiem wartości ekologicznej (o krotności np. 5 razy - odpowiadającej różnicy jednostkowych kosztów wytwarzania energii skojarzonej z węgla i gazu oraz energii konwencjonalnej)?

   b) Czy przewiduje się ustanowienie stałej ceny obowiązującej dla tej energii (na wzór rozwiązania stosowanego w Niemczech dla energii odnawialnej)?

   c) Czy będzie to wprowadzenie odrębnego obowiązku zakupu energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z ciepłem z paliwa, jakim jest gaz ziemny (równoległego do istniejącego obowiązku zakupu energii skojarzonej, który dotyczyłby tylko elektrociepłowni węglowych), wraz z określeniem ilości tej energii w poszczególnych latach?

   Z wyrazami szacunku

   Poseł Krzysztof Tchórzewski

   Warszawa, dnia 18 stycznia 2006 r.