V kadencja

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej

na interpelację nr 6157

w sprawie emerytur z II filaru

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację poseł Beaty Doroty Sawickiej oraz grupy posłów, z dnia 19 stycznia 2007 r., znak SPS-023-6157/07, w sprawie emerytur z II filaru, uprzejmie informuję.

   Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr 159, poz. 1667, z późn. zm.) określiła zasady gromadzenia i powiększania środków na przyszłe emerytury z kapitałowej części systemu emerytalnego. W 1999 r. powstały otwarte fundusze emerytalne. Obowiązek przystąpienia do OFE dotyczy wszystkich ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1968 roku. Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 roku a przed 1 stycznia 1969 roku miały w 1999 r. wybór - jeżeli chciały, mogły podpisać umowę członkowską z otwartym funduszem emerytalnym.

   Niezbędnym elementem funkcjonowania II filaru systemu emerytalnego jest wypłata świadczeń ze środków gromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych. Obecnie obowiązujące przepisy są niewystarczające, ograniczają się do wskazania niedookreślonych prawnie i organizacyjnie zakładów emerytalnych jako instytucji wyznaczonej do wypłaty świadczeń z OFE. Konieczność podjęcia prac przez Rząd w omawianym zakresie wynika też z faktu, że w roku 2009 pierwsi członkowie OFE przejdą na nowy typ emerytury pochodzącej z dwóch systemów (filarów): dotychczasowego - repartycyjnego oraz nowego - kapitałowego. Stworzenie odpowiednich regulacji pozwoli zakończyć reformę systemu emerytalnego z roku 1999.

   Projekt ˝Założeń do ustawy o wypłacie świadczeń ze środków gromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych OFE˝ przewiduje wyodrębnienie specjalnego, zarządzanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Funduszu Emerytur Kapitałowych, który wypłacałby emerytury. Dysponentem Funduszu ma być Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Fundusz będzie posiadać osobowość prawną. Jego statut nada minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego. Funduszem Emerytur Kapitałowych zarządzać będzie ZUS. Fundusz Emerytur Kapitałowych przyjmowałby środki gromadzone w OFE i inwestowałby je. Źródłem zasilania FEK byłyby więc również przychody z lokat jego środków. Zasady inwestowania środków Funduszu i normy ostrożnościowe określi ustawa.

   Opisana w projekcie emerytura pozwala całkowicie zindywidualizować świadczenie w duchu rozwiązań reformy emerytalnej. Zaproponowana formuła pozwala zmaksymalizować kwotę wypłacanych świadczeń. Nie bez znaczenia jest również fakt całkowitej eliminacji opisywanego w literaturze przedmiotu zjawiska tzw. negatywnej selekcji.

   Przygotowany w Ministerstwie dokument zostanie skierowany do konsultacji międzyresortowych i z partnerami społecznymi, co powinno pozwolić przygotować stosowny projekt ustawy w bieżącym roku.

   Idea utworzenia w ZUS odrębnego funduszu, który finansowałby wypłatę emerytur kapitałowych, wynika z doświadczeń tej instytucji w zarządzaniu Funduszem Rezerwy Demograficznej (FRD). FRD to fundusz rezerwowy ubezpieczenia emerytalnego, który gromadzi i pomnaża środki finansowe, które mogą zostać wykorzystane na uzupełnienie niedoborów wyodrębnionego w ramach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) funduszu emerytalnego, wynikających wyłącznie z przyczyn demograficznych.

   Jak wynika z przedstawionego dnia 12 października 2006 r. przez Zarząd ZUS Zespołowi Trójstronnej Komisji ds. Ubezpieczeń Społecznych materiału informacyjnego, FRD, ponosząc znacznie niższe koszty funkcjonowania niż OFE, zapewnia porównywalne wyniki finansowe, w tym inwestycyjne.

   Stopy zwrotu osiągnięte przez FRD i otwarte fundusze emerytalne w I półroczu 2006 r.

   Osiągnięte w I półroczu 2006 r. wyniki inwestycyjne pozwoliły FRD uplasować się na siódmym miejscu wśród OFE pod względem rentowności inwestycji. Uzyskana przez FRD stopa zwrotu z inwestycji nieznacznie przekroczyła średnią osiągniętą przez OFE, dzięki czemu FRD okazał się lepszy od dziewięciu OFE.

   W porównaniu z OFE funkcjonowanie Funduszu Rezerwy Demograficznej w strukturze ZUS jest tanie. Ze środków FRD ponoszone są wyłącznie koszty enumeratywnie określone rozporządzeniem ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. Koszty te to w szczególności koszty transakcyjne: prowizji maklerskich od transakcji dokonywanych na Giełdzie Papierów Wartościowych, opłaty za przelewy na rzecz NBP oraz opłaty za przechowywanie papierów wartościowych w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych. Poza kosztami ponoszonymi bezpośrednio ze środków Funduszu część jego kosztów ponosi ZUS. Koszty te obejmują: koszty osobowe, koszty najmu przestrzeni biurowej, inne koszty funkcjonowania biura oraz koszty innych niezbędnych usług (Reuters, System F-K).

   Całkowite koszty zarządzania FRD wykazują tendencję malejącą w stosunku do aktywów Funduszu. W latach 2002-2005 ich udział w wartości średnich aktywów obniżył się z 29 punktów bazowych do 7 punktów bazowych rocznie. Koszty te są kilkukrotnie niższe niż koszty operacyjne OFE.

Tabela 1. Udział całkowitych kosztów działania FRD w średniej wartości aktywów w latach 2002-2005.

Rok	Średnia wartość aktywów (w tys. zł)	Udział kosztów całkowitych w aktywach (w %)
2002	144 096	0,29%
2003	347 228	0,09%
2004	670 944	0,05%
2005	1 216 247	0,07%

Źródło: Centrala ZUS.

   Z powyższego wynika, że osiąganie porównywalnych wyników inwestycyjnych jest możliwe w przypadku instytucji nienastawionej na zysk, taniej, co w konsekwencji pozwala wypłacać wyższe świadczenia emerytalne niż w przypadku prywatnych jednostek organizacyjnych.

   Przygotowany w Ministerstwie dokument został w dniu 22 listopada 2006 r. zaprezentowany Zespołowi Trójstronnej Komisji ds. Ubezpieczeń Społecznych. Prezentacja zapoczątkowała publiczną, szeroko relacjonowaną przez media dyskusję na temat wypłaty emerytur ze środków gromadzonych w OFE. W tej sprawie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej otrzymuje liczną korespondencję obywateli. Uprzejmie informuję, że na początku grudnia projekt został zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronach internetowych MPiPS (pod adresem www.mps.gov.pl/bip/index.php?idkat=740), a w najbliższym czasie zostanie skierowany do konsultacji międzyresortowych i z partnerami społecznymi, co powinno pozwolić przygotować stosowny projekt ustawy w bieżącym roku.

   Odnosząc się zaś do szczegółowych pytań, uprzejmie wyjaśniam.

   Jak wskazano powyżej, za zarządzanie Funduszem Rezerwy Demograficznej ZUS nie pobiera prowizji, a jedynie pokrywa w ciężar funduszu enumeratywnie określone koszty jego funkcjonowania. Taki sam mechanizm powinien dotyczyć zarządzania Funduszem Emerytur Kapitałowych. Ponieważ ZUS jest państwową jednostką organizacyjną o charakterze non profit, wysokość prowizji dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za zarządzanie FEK będzie równa zero.

   Oczywiste jest, że przyjęcie proponowanych rozwiązań systemu wypłaty emerytur ze środków gromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych i nadanie im kształtu ustawy oznaczać będzie konieczność nowelizacji niektórych ustaw, w tym również o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.

   Przygotowane w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej założenia nie przewidują zmiany zasad dziedziczenia środków wynikających z ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Jednocześnie projekt nie przewiduje rozwiązań związanych z dziedziczeniem środków po przejściu na emeryturę. Powodem podjęcia takiej decyzji jest troska o wysokości kwot przyszłych świadczeń.

   Z poważaniem

   Minister

   Anna Kalata

   Warszawa, dnia 7 lutego 2007 r.