V kadencja
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 4485
w sprawie możliwości umorzenia trzeciej i czwartej raty podatku rolnego
Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację Pana Andrzeja Pałysa, posła na Sejm RP, przekazaną przy piśmie Marszałka Sejmu RP z dnia 7 września 2006 r., znak: SPS-023-4485/06, w sprawie możliwości zmiany przepisów dotyczących subwencjonowania jednostek samorządu terytorialnego ze względu na umorzenie trzeciej i czwartej raty podatku rolnego, uprzejmie informuję.
Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2006 r. Nr 136, poz. 969) nie zawiera przepisów umożliwiających umorzenie rat podatku rolnego.
Unormowania pozwalające na stosowanie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych zawiera natomiast ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.). Na mocy art. 67a tej ustawy organ podatkowy (wójt burmistrz, prezydent miasta), na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:
1) odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
2) odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki określone w decyzji, o której mowa w art. 53a;
3) umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.
Umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa (art. 67a § 2 ustawy Ordynacja podatkowa).
Decyzje w sprawie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych mają charakter uznaniowy. Organem właściwym do podejmowania decyzji w sprawie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych z tytułu podatków stanowiących dochód budżetu państwa jest, stosownie do § 15 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych (Dz. U. Nr 165, poz. 1371, ze zm.), wójt (burmistrz, prezydent miasta), który na podstawie całokształtu materiału dowodowego ocenia, czy w konkretnej sprawie wystąpiły przesłanki ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego i podejmuje w tym zakresie stosowną decyzję.
Zgodnie z ustawą z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203, poz. 1966, ze zm.) od 2004 r. subwencja ogólna dla gmin składa się z części: wyrównawczej, równoważącej i oświatowej.
Należy zwrócić uwagę, iż z dochodami gmin z podatku rolnego związana jest wyłącznie część wyrównawcza subwencji ogólnej dla gmin, która składa się z kwoty podstawowej i kwoty uzupełniającej.
Wysokość kwoty podstawowej ustalana jest w oparciu o dochody podatkowe.
Zgodnie z art. 20 ust 3 ww. ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego przez dochody podatkowe rozumie się łączne dochody z tytułu: podatku od nieruchomości, podatku rolnego, podatku leśnego, podatku od czynności cywilnoprawnych, podatku od działalności gospodarczej osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej, wpływów z opłaty skarbowej, wpływów z opłaty eksploatacyjnej, udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych.
Odnośnie do możliwości zmiany przepisów dotyczących subwencjonowania jednostek samorządu terytorialnego w taki sposób, aby utrata środków finansowych ze względu na umorzenie rolnikom podatku rolnego nie przyniosła równocześnie utraty środków z budżetu państwa, uprzejmie wyjaśniam, iż w tym zakresie nie przewiduje się zmian stosownych przepisów.
Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego do ustalenia części wyrównawczej subwencji ogólnej i wpłat przyjmuje się dochody, które jednostka samorządu terytorialnego może uzyskać z podatku rolnego, stosując do ich obliczenia średnią cenę skupu żyta, a z podatku leśnego - średnią cenę sprzedaży drewna, ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, a w przypadku innych podatków, stosując do ich obliczenia górne granice stawek podatków obowiązujące w danym roku, bez uwzględnienia przewidzianych w przepisach prawa podatkowego: ulg podatkowych, zaniechań poboru podatków, ulg w spłacie zobowiązań podatkowych.
Tak więc skutki finansowe wynikające z uchwał organów jednostek samorządu terytorialnego, określających niższe stawki podatków oraz skutki finansowe decyzji wydanych przez organy podatkowe, nie stanowią podstawy do zwiększenia części wyrównawczej subwencji ogólnej.
Podstawę do wyliczenia części wyrównawczej subwencji ogólnej stanowi potencjał dochodowy gmin, na który składają się kwoty:
1) wykonanych dochodów podatkowych,
2) skutków uchwał rad gmin o stosowaniu stawek podatkowych niższych od stawek maksymalnych,
3) skutków decyzji o udzieleniu ulg w zakresie podatków i opłat stanowiących dochody gminy,
4) skutków decyzji wydanych przez organ podatkowy na podstawie ustawy Ordynacja podatkowa.
Jeżeli gmina udzieli rolnikom ulg w podatku rolnym, to wówczas kwota ulg zostanie wykazana przez gminę jako skutek decyzji o udzieleniu ulg, odroczeń, umorzeń w zakresie podatków i opłat stanowiących dochody gminy, a nie jako wykonany dochód z tytułu podatku rolnego, zaliczanego do dochodów podatkowych.
Ulga ta będzie miała taki sam wpływ na wielkość wskaźnika dochodów podatkowych na jednego mieszkańca, jak dochody wykonane, bowiem przy ustalaniu części wyrównawczej subwencji ogólnej dla gmin sumowaniu podlegają kwoty wykazywane w stosownych sprawozdaniach z tytułów, o których mowa wyżej w pozycjach 1-4.
To, czy gmina otrzyma w ramach subwencji ogólnej kwotę wyrównawczą, czy też nie, uzależnione będzie jedynie od tego, jak ukształtuje się wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w kraju i w tej gminie.
W związku z powyższym, ponieważ umorzenie rolnikom podatku rolnego nie przynosi utraty środków z budżetu państwa w postaci subwencji ogólnej, nie zachodzi konieczność zmiany przepisów dotyczących subwencjonowania jednostek samorządu terytorialnego.
Jednocześnie informuję, że do końca 2003 r., stosownie do art. 24 pkt 2 lit. a obowiązującej wówczas ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2003 (Dz. U. Nr 150, poz. 983, ze zm.), gminy były uprawnione do otrzymania kwoty rekompensującej utracone dochody z tytułu ustawowych ulg i zwolnień określonych m.in. w art. 12 ust. 1 pkt 4-6, ust. 2 pkt 5 i ust. 6, art. 13 ust. 1, art. 13a ust. 1 i 2, art. 13b ust. 1 oraz art. 13c ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 1993 r. Nr 94, poz. 431, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do końca 2003 r., wchodzącej w skład części rekompensującej subwencji ogólnej.
Zgodnie z art. 13c ww. ustawy o podatku rolnym w razie wystąpienia klęski żywiołowej, która spowodowała istotne szkody w budynkach, ziemiopłodach, inwentarzu żywym lub martwym albo w drzewostanie, przyznaje się podatnikom ulgi w podatku rolnym przez zaniechanie jego ustalania albo poboru w całości lub w części, w wysokości zależnej od rozmiarów strat spowodowanych klęską w gospodarstwie rolnym, z uwzględnieniem wysokości otrzymanego odszkodowania z tytułu ubezpieczenia ustawowego.
Definicję klęski żywiołowej oraz tryb wprowadzenia stanu klęski żywiołowej określa ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558, ze zm.). Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 tej ustawy klęska żywiołowa jest to katastrofa naturalna lub awaria techniczna, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem. Jak stanowi art. 5 ww. ustawy, stan klęski żywiołowej może wprowadzić w drodze rozporządzenia Rada Ministrów z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego wojewody.
Zatem w sytuacji, gdy stan klęski żywiołowej nie został wprowadzony przez właściwe organy, nie ma możliwości zastosowania ulg przewidzianych w art. 13c ustawy o podatku rolnym.
Obecnie obowiązująca ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, regulująca zagadnienia związane z dochodami jednostek samorządu terytorialnego, nie przewiduje rekompensowania z budżetu państwa niepobranych przez gminy dochodów z tytułu zwolnień podatkowych, określonych w odrębnych ustawach, którą to rekompensatę przewidywał art. 24 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, obowiązującej do końca 2003 r.
Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami jedynym tytułem, na podstawie którego gminy są uprawnione do otrzymania - w postaci subwencji ogólnej - rekompensaty ubytku dochodów z tytułu ustawowych zwolnień z podatku od nieruchomości, jest art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw (Dz. U. Nr 188, poz. 1840, ze zm.).
Ponadto informuję, iż stosownie do postanowień zawartych w art. 101 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego Prezes Rady Ministrów przedłożył Sejmowi RP ˝Informację o skutkach obowiązywania ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203, poz. 1966, z późn. zm.)˝. Informacja została przyjęta przez Radę Ministrów i przekazana do Sejmu RP (aktualnie jest przedmiotem prac komisji sejmowej). Informacja uzyskała pozytywną opinię Zespołu ds. Systemu Finansów Publicznych Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego i Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.
Mając na uwadze pozytywne rezultaty obowiązywania ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, nie przewiduje się zmian zapisów zawartych w art. 20-41 (dotyczących zasad ustalania subwencji ogólnej i wpłat dla jednostek samorządu terytorialnego) tej ustawy. Jedynie w przypadku zmian w systemie podatkowym niezbędne będzie skorygowanie źródeł dochodów jednostek samorządu terytorialnego i dostosowanie systemu subwencjonowania jednostek samorządu terytorialnego do nowych rozwiązań podatkowych.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Jarosław Neneman
Warszawa, dnia 22 września 2006 r.