V kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej - z upoważnienia ministra -

na zapytanie nr 1502

w sprawie warunków uzyskania uprawnień emerytalnych

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na pismo z dnia 3 sierpnia br. znak: SPS-024-1502/06, dotyczące zapytania Pani Poseł Małgorzaty Stryjskiej w sprawie warunków uzyskania uprawnień emerytalnych, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

   Reformując w 1999 r. system ubezpieczeń społecznych, a w szczególności jego część emerytalną, kierowano się zasadą równego traktowania wszystkich ubezpieczonych. Respektowanie tej zasady wymagało ujednolicenia warunków ubezpieczenia i nabywania uprawnień emerytalnych. Wprowadzone z dniem 1 stycznia 1999 r. zmiany w systemie ubezpieczeń różnicują jednak zasady ustalania prawa do emerytury w zależności od wieku ubezpieczonych.

   Dotychczasowe zasady nabywania prawa do emerytury zostały zachowane w pełni dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. W odniesieniu do tej grupy ubezpieczonych przepisy wymagają spełnienia łącznie następujących warunków:

   - osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn,

   - posiadania okresu składkowego i nieskładkowego, wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

   Zgodnie z art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz.353 z późn. zm.) ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli wymaganego przepisami wieku emerytalnego mogą, przejść na emeryturę:

   - kobiety po osiągnięciu 55 lat, jeżeli posiadają co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli posiadają co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy,

   - mężczyźni po osiągnięciu 60 lat, jeżeli posiadają co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz zostali uznani za całkowicie niezdolnych do pracy.

   Z możliwości przyznania emerytury na zasadach określonych w tym przepisie mogą skorzystać osoby, które ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę były pracownikiem oraz w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym pozostawały w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy, chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę są uprawnione do renty z tytułu niezdolności do pracy.

   Zgodnie z art. 29 ust. 3 warunek pozostawania ostatnio w stosunku pracy oraz warunek posiadania 6 miesięcy ubezpieczenia pracowniczego w okresie 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu nie jest wymagany od wnioskodawcy, który przez cały okres wymagany do przyznania emerytury podlegał ubezpieczeniu społecznemu z tytułu pozostawania w stosunku pracy. Podane wymagania muszą być spełnione w dniu poprzedzającym dzień zgłoszenia wniosku o emeryturę. Ustawa nie przewiduje odstępstw od ww. przepisów.

   W chwili obecnej wprowadzenie nowych rozwiązań regulujących nabywanie prawa do emerytury nie jest możliwe, z uwagi na fakt, że jednym z podstawowych elementów przeprowadzonej w 1999 r. reformy ubezpieczeń społecznych jest przywrócenie systemowi charakteru ubezpieczeniowego, co oznacza przede wszystkim przyznawanie świadczeń w chwili osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn i uzależnienie wysokości świadczenia od wartości składek wpłaconych do systemu przez ubezpieczonego.

   Biorąc powyższe pod uwagę, uważam, że nie ma podstaw do wprowadzenia rozwiązań uzależniających nabycie prawa do emerytury od uzyskania określonego stażu emerytalnego bez względu na wiek. Rozwiązanie takie spowodowałoby naruszenie spójności systemu ubezpieczeń społecznych. Mogłoby doprowadzić również do zagrożenia stabilności finansowej i konieczności przeprowadzenia zmian systemowych zaostrzających warunki przyznawania świadczeń emerytalnych, a w konsekwencji do podważenia zaufania obywateli do stabilności prawa.

   Należy podkreślić, że gdyby uwzględnić wszystkie postulaty zgłaszane przez osoby zainteresowane złagodzeniem warunków wymaganych do nabycia emerytury, stałaby się ona świadczeniem powszechnym dla ludzi w średnim, a nawet młodym wieku. Celem świadczenia emerytalnego jest zabezpieczenie ubezpieczonych przed ryzykiem starości. Zgłaszane w tym zakresie propozycje nie uwzględniają również ścisłej zależności systemu ubezpieczeń społecznych od ogólnej sytuacji gospodarczej państwa, jak i wielkości Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

   Odpowiadając na pytanie Pani Poseł dotyczące prawa do nabycia świadczenia przedemerytalnego, uprzejmie informuję, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. Nr 120, poz. 1252) prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która:

   - do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta oraz 61 lat - mężczyzna, i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,

   - do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. Nr 99, poz. 1001), w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna, oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn,

   - do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887, z późn. zm.) i za ten okres opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta i 61 lat - mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

   - zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat, i do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna, i osiągnęła okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

   - do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn, lub

   - do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiadała okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn.

   Świadczenie przedemerytalne, o którym mowa, przysługuje po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

   - nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna,

   - w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,

   - złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

   Z powyższego wynika, że przyznanie świadczenia przedemerytalnego uzależnione jest od rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy oraz od osiągnięcia przez pracownika określonego wieku i posiadanego wymaganego przepisami stażu pracy.

   Z nadesłanych przez Panią Poseł dokumentów wynika, że Pan Zygrfryd Trompa nie spełnia w chwili obecnej ustawowo określonych warunków do nabycia uprawnień emerytalnych, jak również świadczenia przedemerytalnego.

   Pragnę jednocześnie podkreślić, że Ministerstwo nie bada i nie ustala uprawnień do indywidualnych świadczeń emerytalnych. Organami wyłącznie uprawnionymi do ustalania prawa do świadczenia, badania i oceniania przedłożonych dokumentów są wyłącznie organy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwe ze względu na miejsce zamieszkania zainteresowanej osoby.

   Zgodnie z art. 82 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Prezes Rady Ministrów w szczególnie uzasadnionych przypadkach może przyznać emeryturę lub rentę na warunkach i w wysokości innej niż określone w ustawie.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Romuald Poliński

   Warszawa, dnia 19 sierpnia 2006 r.