V kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 4811

w sprawie przechodzenia kobiet urodzonych po 1952 r. na wcześniejsze emerytury w wieku 55 lat na dotychczasowych warunkach

   Szanowny Panie Marszałku! W związku z interpelacją Posła Mieczysława Marcina Łuczaka, przesłaną przy piśmie z dnia 29 września 2006 r., znak: SPS-023-4811/06, w sprawie ˝przechodzenia kobiet urodzonych po 1952 r. na wcześniejsze emerytury w wieku 55 lat na dotychczasowych warunkach˝ uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

   Wprowadzając nowy system emerytalny kierowano się zasadą równego traktowania wszystkich ubezpieczonych. W zreformowanym systemie emerytalnym, w którym wszyscy ubezpieczeni płacą jednakową składkę emerytalną nie ma miejsca na wcześniejsze emerytury w dotychczasowej formie. System ten opiera się na zasadzie, iż taka sama składka na ubezpieczenie emerytalne daje wszystkim ubezpieczonym takie same uprawnienia. Dlatego obowiązujące obecnie przepisy, określające warunki wymagane do wcześniejszej emerytury, mogą obowiązywać tylko przez okres przejściowy - aż do całkowitego wygaszenia.

   W nowym systemie emerytalnym, określonym w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zmian.), którym objęto większość osób urodzonych po 1948 r., nie przewiduje się wcześniejszych emerytur, z wyjątkiem emerytur górniczych wprowadzonych ponownie do systemu emerytalnego ustawą zmieniającą z dnia 27 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 167, poz. 1397). Dla osób wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze elementem uzupełniającym system emerytalny będzie system emerytur pomostowych. Warunki wymagane do emerytury pomostowej do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego będą uregulowane odrębną ustawą.

   Reformę systemu emerytalnego przeprowadzono z poszanowaniem praw nabytych. Dlatego prawo do emerytury przyznawanej i obliczanej na dotychczasowych zasadach zachowały osoby urodzone przed 1949 r. Dla nich nie określono żadnej bariery czasowej na spełnienie warunków wymaganych do emerytury. Tak więc osoby urodzone w 1948 r., które wiek emerytalny osiągną w 2008 r. (kobiety) i w 2013 r. (mężczyźni), uzyskają prawo do emerytury obliczonej według tzw. starych zasad wymiaru nawet wówczas, gdy warunki dotyczące wymaganego stażu pracy spełnią odpowiednio po 2008 r. i po 2013 r.

   Reformując system emerytalny zdecydowano, że osoby urodzone po 1948 r. w zasadzie będą objęte nowym systemem, w którym emerytura przysługuje po osiągnięciu wieku emerytalnego 60 lat przez kobietę i 65 lat przez mężczyznę, a wysokość świadczenia jest pochodną składek wpłaconych na ubezpieczenie emerytalne i kapitału początkowego za staż pracy sprzed 1999 r. oraz wieku przejścia na emeryturę. W celu łagodnego przejścia w nowy system wprowadzono przepis, że osoby urodzone po 1948 r., które wiek uprawniający do emerytury osiągną w latach 2009-2013 będą mieć emeryturę częściowo obliczoną według starych a częściowo według nowych zasad wymiaru (art. 183 ustawy).

   Natomiast na wcześniejszą emeryturę w całości obliczoną według tzw. starych zasad mogą przejść tylko te osoby urodzone po 1948 r., które wymagane warunki spełnią do dnia 31 grudnia 2007 r. i nie są członkami otwartego funduszu emerytalnego. Tak więc z prawa do wcześniejszej emerytury na zasadach określonych w art. 29 w związku z art. 46 ustawy mogą skorzystać kobiety urodzone nie później niż w 1952 r., które do dnia 31 grudnia 2007 r. osiągną co najmniej 30-letni staż ubezpieczeniowy albo - jeśli są całkowicie niezdolne do pracy - co najmniej 20-letni staż ubezpieczeniowy.

   Termin na spełnienie warunków uprawniających do wcześniejszej emerytury obliczonej według tzw. starych zasad, który pierwotnie był ustalony na 31 grudnia 2006 r., został przedłużony do 31 grudnia 2007 r. na mocy ww. ustawy zmieniającej z dnia 27 lipca 2005 r. Nowelizacja ustawy w tym zakresie nie była inicjowana przez Rząd, ponieważ przedłużanie okresu przejściowego, w którym możliwe jest przejście na wcześniejszą emeryturę, jest sprzeczne z koncepcją nowego systemu emerytalnego.

   Zmiana przepisów w kierunku umożliwienia skorzystania z wcześniejszej emerytury kobietom, które 55 lat życia osiągną po 2007 r., nie jest uzasadniona, bo może spowodować złamanie reguły nie tworzenia nowych, preferencyjnych uprawnień emerytalnych, nieznajdujących pokrycia w składce na ubezpieczenie emerytalne.

   Przyznaję, że w Polsce jest nadal popularne przekonanie, że w sytuacji wysokiego bezrobocia, czyli dużej nadwyżki podaży pracy nad popytem, najlepszym rozwiązaniem jest wycofanie tej nadwyżki z rynku pracy. Co więcej, to rozwiązanie jest akceptowane społecznie. Jednak w dłuższej perspektywie okazuje się bardzo kosztowne dla finansów publicznych, szczególnie w kontekście starzenia się społeczeństw. Jest również szkodliwe dla rynku pracy, ponieważ w sposób istotny rosną koszty pracy, szczególnie pozapłacowe. W Polsce udział pozapłacowych kosztów pracy w kosztach ogółem jest, w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej, szczególnie wysoki. Dlatego też zasadnym jest obniżanie tych kosztów. Należy jednak być świadomym, że wysokość kosztów pracy jest bardzo mocno uzależniona od liczby osób, których świadczenia trzeba opłacać z bieżących wynagrodzeń osób pracujących.

   Dezaktywizacja zawodowa przy wykorzystaniu systemu zabezpieczenia społecznego nie prowadzi do poprawy sytuacji na rynku pracy. Im więcej osób pobiera świadczenia finansowane z transferów obciążających pozostałą część społeczeństwa, tym więcej miejsc pracy ulega likwidacji i tym trudniej tworzyć nowe miejsca pracy.

   Opuszczanie przez osoby starsze, w tym kobiety, rynku pracy nie stwarza nowych miejsc pracy, a wręcz przeciwnie - powoduje, iż relacja między liczbą pracujących, a liczbą pobierających różnego rodzaju świadczenia pogarsza się, co pociąga za sobą wzrost kosztów pracy i spadek liczby pracujących.

   Należy również pamiętać, że rynek pracy i system emerytalny są ze sobą silnie powiązane. Granica minimalnego ustawowego wieku emerytalnego determinuje w znacznym stopniu wycofywanie się z rynku pracy przed ustawowym wiekiem emerytalnym.

   W związku z powyższym pragnę poinformować, że nie znajduję uzasadnienia do pozytywnego ustosunkowania się do zgłoszonego postulatu o przedłużenie obowiązywania przepisów dotyczących wcześniejszej emerytury dla kobiet.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Romuald Poliński

   Warszawa, dnia 18 października 2006 r.