V kadencja

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej

na zapytanie nr 2820

w sprawie regulacji prawnych dotyczących oświetlenia miejsc pracy

   Szanowny Panie Marszałku! W związku z otrzymaniem przy piśmie z dnia 12 czerwca 2007 r., znak: SPS-024-2820/07, zapytania pani poseł Aldony Młyńczak w sprawie regulacji prawnych dotyczących oświetlenia miejsc pracy - przedstawiam niżej wyjaśnienie w tej sprawie.

   Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, są określone w rozporządzeniu ministra infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z późn. zm.). Przepisy tego rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu i budowie, w tym także odbudowie, rozbudowie, nadbudowie, przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych.

   Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650) określa wymagania służące zapewnieniu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników podczas organizowania i wykonywania pracy, w tym dotyczące użytkowania budynków i związanych z nimi pomieszczeń pracy. Stąd też w rozporządzeniu tym określono m.in., jakim wymaganiom powinno odpowiadać oświetlenie pomieszczeń pracy światłem dziennym i światłem elektrycznym (sztucznym). Jednocześnie w rozporządzeniu (m.in. w § 3), w odniesieniu do wymagań dla budynków i znajdujących się w nich pomieszczeń pracy, odesłano do przepisów techniczno-budowlanych, tj. do przepisów Prawa budowlanego i przepisów wykonawczych, w szczególności zawartych w ww. rozporządzeniu ministra infrastruktury.

   W odniesieniu do wymagań dotyczących oświetlenia pomieszczeń pracy, zarówno dziennego, jak i elektrycznego, powołano ponadto Polskie Normy zawierające takie wymagania. I tak wymagania dla oświetlenia dziennego zawarte były w normie PN-71/B-02380 Oświetlenie wnętrz światłem dziennym. Warunki ogólne, wycofanej ze zbioru aktualnych Polskich Norm w październiku 2005 r. (bez zastąpienia inną normą); oznacza to, że obecnie oświetlenie dzienne powinno spełniać wymagania określone jedynie w obu ww. rozporządzeniach. Wymagania dla oświetlenia elektrycznego zawiera obecnie norma PN-EN 12464-1:2004. Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy wewnątrz pomieszczeń (która zastąpiła normę PN-EN 12464-1: 2003 (U)) i właśnie ta norma powinna być stosowana w realizacji przepisu § 26 ust. 2 ww. rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej. Norma PN-84/E-02033. Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym została wycofana ze zbioru aktualnych Polskich Norm w 2003 r. z powodu sprzeczności z wprowadzoną do zbioru normą PN-EN 12464-1: 2003 (U).

   Należy zauważyć, że w art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji (Dz.U. Nr 169, poz. 1386, z późn. zm.) ustawodawca, kierując się podstawowymi zasadami stosowanymi przez członków Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (ISO), Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej (IEC) oraz europejskich organizacji normalizacyjnych CEN i CENELEC oraz zgodnie z zaleceniami Grupy Roboczej ds. Harmonizacji Technicznej i Polityki Normalizacyjnej Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych, postanowił, że Polskie Normy mogą być powoływane w przepisach prawnych po ich opublikowaniu w języku polskim. Umożliwia to powoływanie się w przepisach prawnych na Polskie Normy, które to powoływanie zastępuje szczegółowe postanowienia przepisu prawnego.

   Rodzaje (sposoby) powoływania się na normy są określone w Polskiej Normie PN-EN 45020 Normalizacja i dziedziny związane. Terminologia ogólna. Norma ta przewiduje pod względem ˝dokładności powoływania się˝ na normy w przepisach prawa m.in. ogólne powołanie, a także ˝obowiązujące powołanie się na normy˝ z którego wynika, że jedynym sposobem spełnienia odpowiednich wymagań przepisu technicznego jest osiągnięcie zgodności z normą (normami), na którą (na które) się powołano. Przykład takiego właśnie sposobu powołania się na Polskie Normy daje sama ustawa o normalizacji w art. 7 ust. 6.

   Również w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy mamy do czynienia z ogólnym powoływaniem się na Polskie Normy, a jednocześnie wyłącznie z obowiązującym powoływaniem się na takie normy.

   Takie ogólne i obowiązujące powołania się na Polskie Normy zastosowane zostały w przeważającej części aktów prawnych, w tym np. w:

   - ustawie z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji,

   - ustawie Kodeks pracy,

   - rozporządzeniu ministra gospodarki morskiej z dnia 23 października 2006 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania oraz szczegółowego zakresu kontroli morskich budowli hydrotechnicznych,

   - rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów,

   - rozporządzeniu ministra gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie,

   - rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych,

   - rozporządzeniu ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z dnia 1 kwietnia 2003 r. w sprawie przechowywania i używania środków strzałowych i sprzętu strzałowego w zakładach górniczych,

   - rozporządzeniu ministra infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych,

   - rozporządzeniu ministra gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych,

   - rozporządzeniu ministra infrastruktury z dnia 12 marca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w komunikacji miejskiej oraz autobusowej komunikacji międzymiastowej,

   - rozporządzeniu ministra gospodarki z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe.

   Wprowadzenie postulowanego przez panią poseł załącznika do ww. rozporządzenia z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, określającego wykaz norm powoływanych w rozporządzeniu, z podaniem ich numerów, dat ich wydania i tytułów, powodowałoby konieczność niezwłocznej zmiany rozporządzenia, szczególnie w przypadku:

   - wprowadzenia nowej normy (znacznie nowocześniejszej - zapewniającej większy stopień ochrony pracowników), zastępującej normę dotychczasową,

   - wycofania dotychczasowej normy ze zbioru z powodu sprzeczności z nową normą (szczególnie wprowadzającą normę europejską),

   - wycofania normy ze zbioru z innych powodów (np. z powodu sprzeczności z przepisami) - bez zastąpienia.

   W związku z powyższym, biorąc pod uwagę szeroki obecnie dostęp do informacji o aktualnych Polskich Normach (również na stronach internetowych) - podczas przygotowywania projektu ww. rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej (poddanego szerokim konsultacjom z partnerami społecznymi oraz uzgodnieniom międzyresortowym) uznano, iż korzystniejsze jest ogólne powoływanie się na Polskie Normy, z określeniem zakresu tego powołania.

   Z poważaniem

   Minister

   Anna Kalata

   Warszawa, dnia 26 czerwca 2007 r.