V kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości

na interpelację nr 8362

w sprawie sytuacji dzieci przebywających wraz z matkami w zakładach karnych

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na pismo SPS-023-8362/07 z dnia 11 czerwca 2007 r. uprzejmie przedstawiam odpowiedź na interpelację pani poseł Katarzyny Mrzygłockiej w sprawie sytuacji dzieci przebywających wraz z matkami w zakładach karnych.

   Zasady przyjmowania i pobytu dzieci wraz z matkami w domach dla matki i dziecka oraz zasady organizowania i działania tych placówek określają Kodeks karny wykonawczy (art. 87 § 4 i § 5) oraz rozporządzenie ministra sprawiedliwości z dnia 17 września 2003 r. w sprawie trybu przyjmowania dzieci matek pozbawionych wolności do domów dla matki i dziecka przy wskazanych zakładach karnych oraz szczegółowych zasad organizowania i działania tych placówek (Dz. U. Nr 175, poz. 1709).

   Podstawową przesłanką zorganizowania domów dla matki i dziecka przy zakładach karnych było stworzenie dzieciom, których matki są pozbawione wolności, możliwie prawidłowych warunków rozwoju psychofizycznego. Liczącym się argumentem była też szansa wykorzystania macierzyństwa skazanych kobiet dla celów ich resocjalizacji. Utworzenie tych placówek w Zakładzie Karnym Nr 1 w Grudziądzu w 1976 r. i w Zakładzie Karnym w Krzywańcu w 1979 r. pozwoliło na maksymalne złagodzenie negatywnych skutków indywidualnych, rodzinnych i społecznych izolacji więziennej kobiet mających małoletnie dzieci.

   Określenie granicy wieku (do ukończenia 3 roku życia), do którego dzieci mogą przebywać w domach dla matki i dziecka, znajduje uzasadnienie w prawach psychologii rozwojowej. Jest to bowiem okres w życiu człowieka słabo uświadamiany i z trudem przypominany w późniejszych latach życia. Nie zachodzi więc obawa, że dzieci, które przebywały w domach dla matki i dziecka przy zakładach karnych, będą ten okres pamiętały. Odrębnych badań nad potwierdzeniem tej tezy więziennictwo nie zlecało.

   Istniejące dwa domy dla matki i dziecka dysponują ogółem 50 miejscami. Średnio w placówkach przebywało:

   - w 2005 r. - 35 dzieci,

   - w 2006 r. - 42 dzieci,

   - w 2007 r. - (od stycznia do czerwca) 49 dzieci.

   Okresowe pogorszenie warunków lokalowych w domu dla matki i dziecka w Zakładzie Karnym Nr 1 w Grudziądzu jest wynikiem remontu placówki. Planowane w pierwszym kwartale 2008 r. zakończenie prac remontowych spowoduje pozyskanie minimum 9 dodatkowych miejsc dla dzieci i matek.

   Długoletnie doświadczenia i dane statystyczne wskazują, iż w zdecydowanej większości dzieci opuszczają placówki wraz z matkami, które zakończyły odbywanie kary pozbawienia wolności, skorzystały z warunkowego przedterminowego zwolnienia lub otrzymały przerwę w odbywaniu kary pozbawienia wolności. Ponadto, jeśli zwolnienie matki z zakładu karnego jest możliwe w niedługim czasie po ukończeniu przez dziecko 3 roku życia, za zgodą sądu opiekuńczego okres pobytu dziecka w placówce może być przedłużony. Stanowi o tym art. 87 § 4 K.k.w.

   Liczba dzieci, które w latach od stycznia 2005 r. do czerwca 2007 r. opuściły domy dla matki i dziecka przy Zakładzie Karnym Nr 1 w Grudziądzu i Zakładzie Karnym w Krzywańcu, wynosi 99, w tym:

   - 82 dzieci opuściło placówki wraz z matką,

   - 5 dzieci umieszczono w rodzinie skazanej pod opieką krewnych w linii prostej (ojciec dziecka, babcia, dziadek),

   - 12 dzieci - zgodnie z życzeniem matki (np. zrzeczenie się praw rodzicielskich) - postanowieniem sądu rodzinnego skierowano do adopcji i umieszczono w rodzinach zastępczych.

   Sposób i warunki udzielania widzeń matce przebywającej w zakładzie karnym z dzieckiem, które ukończyło 3 lata i przebywa poza domem dla matki i dziecka, określa Kodeks karny wykonawczy w art. 87 a i art. 105a. W szczególności, skazane sprawujące stałą pieczę nad dziećmi powinny być, w miarę możliwości, osadzane w odpowiednich zakładach karnych położonych najbliżej miejsca pobytu dziecka, a także matki te mają prawo do dodatkowego widzenia z dziećmi.

   Dwa domy dla matki i dziecka obecnie funkcjonujące przy jednostkach penitencjarnych w pełni zabezpieczają aktualne potrzeby. Jak wykazują dane liczbowe, nie zachodzi konieczność uruchamiania następnych takich placówek.

   Podkreślić należy, iż polskie rozwiązania prawne w zakresie wykonywania kary pozbawienia wolności wobec matek z małymi dziećmi realizują przede wszystkim ideę zabezpieczenia dobra dziecka, spełniając wymagane w tym zakresie standardy. Wszelkie działania, jakie mają wpływ na sytuację prawną matek i dzieci, podejmowane i kontrolowane są przez właściwe sądy rodzinne i opiekuńcze. Wieloletnie doświadczenia w funkcjonowaniu tych placówek wykazują, że realizowany model opieki nad dzieckiem sprzyja ich prawidłowemu rozwojowi psychofizycznemu.

   Z poważaniem

   Sekretarz stanu

   Beata Kempa

   Warszawa, dnia 5 lipca 2007 r.