V kadencja

Odpowiedź ministra obrony narodowej

na interpelację nr 6565

w sprawie sytuacji pilotów wojskowych oraz braków kadrowych pilotów w Siłach Powietrznych spowodowanych normami zdrowotnymi oraz innymi uwarunkowaniami

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację posłów Henryka Młynarczyka i Mirosława Pawlaka w sprawie sytuacji pilotów wojskowych oraz braków kadrowych pilotów w Siłach Powietrznych spowodowanych normami zdrowotnymi oraz innymi uwarunkowaniami (SPS-023-6565/07), uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.

   Pragnę poinformować, że aktualnie w Siłach Powietrznych RP służy 548 czynnych pilotów, przy 649 stanowiskach etatowych. W ostatnim czasie powróciło do kraju 6 pilotów przeszkolonych w Stanach Zjednoczonych Ameryki na samolocie F-16. W ośrodkach szkolenia w tym państwie przebywa aktualnie 33 pilotów, a dalszych 9 wyjedzie do końca 2007 r. W najbliższym czasie zakończy szkolenie i powróci do kraju 2 pilotów - do dnia 30 marca br., oraz 4 pilotów - do dnia 25 kwietnia br. Powrót do kraju pozostałych pilotów nastąpi do dnia 3 lutego 2009 r. Z tej grupy - 36 pilotów zostanie objętych szkoleniem na odrzutowym samolocie szkolenia zaawansowanego T-38C i następnie na F-16. Pozostałych 12 pilotów zostanie przeszkolonych w USA na T-38C, ich przeszkolenie na F-16 nastąpi w kraju. Łącznie planowane jest przeszkolenie w USA 72 pilotów Sił Powietrznych RP.

   Odnosząc się do pytań dotyczących badań medycznych kandydatów na pilotów oraz pilotów, informuję, że problematykę tę regulują następujące akty prawne:

   - rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 maja 2004 r. w sprawie orzekania o zdolności do zawodowej służby wojskowej oraz właściwości i trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach (Dz.U. Nr 133, poz. 1422, ze zm.);

   - regulamin lotów lotnictwa Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzony w życie decyzją Nr 412/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 13 października 2006 r. w sprawie wprowadzenia do użytku w lotnictwie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej ˝Regulaminu lotów lotnictwa Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej˝ (Dz.Urz. MON Nr 19, poz. 252).

   Kandydaci na pilotów i piloci są badani zgodnie z kryteriami zawartymi w załączniku Nr 3 przywołanego rozporządzenia - Wykaz chorób i ułomności przy ocenie zdolności fizycznej i psychicznej do służby w powietrzu i do służby naziemnego zabezpieczenia lotów oraz do służby inżynieryjno-lotniczej. Zostali oni w nim zaliczeni do grupy I i dodatkowo podzieleni są na trzy podgrupy: IA (kandydaci oraz piloci samolotów bojowych naddźwiękowych, piloci doświadczalni samolotów naddźwiękowych), IB (kandydaci i piloci samolotów bojowych poddźwiękowych, piloci doświadczalni samolotów poddźwiękowych), IC (kandydaci i piloci samolotów transportowych, łącznikowych i śmigłowców, piloci doświadczalni samolotów transportowych, łącznikowych i śmigłowców, skoczkowie spadochronowi zawodowi).

   Kandydaci na pilotów i piloci mają zaostrzone wymagania zdrowotne w stosunku do żołnierzy innych specjalności i co za tym idzie - są poddawani bardziej szczegółowym badaniom podczas orzekania o ich zdolności do służby w powietrzu, czy też podczas przewidzianych w wymienionym regulaminie lotów okresowych i okolicznościowych badań personelu lotniczego. Najwyższe wymagania zdrowotne są stawiane kandydatom na pilotów i pilotom samolotów bojowych naddźwiękowych i pilotów doświadczalnych samolotów naddźwiękowych (podgrupa IA).

   Kandydaci do Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych (WSOSP) w Dęblinie obowiązani są do poddania się szczegółowym badaniom lekarskim w Wojskowej Komisji Lotniczo-Lekarskiej (WKLL) w Dęblinie. Po uzyskaniu pozytywnego orzeczenia komisji mogą przystąpić do egzaminów. Część badań specjalistycznych dla potrzeb orzeczniczych WKLL wykonywana jest w Wojskowym Instytucie Medycyny Lotniczej.

   Personel latający jest poddawany badaniom okresowym i okolicznościowym. Badanie okresowe personelu latającego wykonywane jest raz w roku i ma ważność 12 miesięcy od daty wydania orzeczenia. Personel latający, który nie ma ważnego orzeczenia wojskowej komisji lotniczo-lekarskiej o zdolności do służby w powietrzu nie może wykonywać lotów (§ 43 ust. 3 regulaminu lotów).

   Badaniom okolicznościowym członkowie personelu lotniczego podlegają:

   - bezpośrednio po wypadku lotniczym, w którym uczestniczyli, jeśli odnieśli lub mogli odnieść obrażenia;

   - po leczeniu szpitalnym;

   - w przypadkach określonych w wymaganiach dotyczących służby w powietrzu kobiet;

   - na wniosek dowódcy jednostki lub lekarza lotniczego;

   - na zarządzenie wojskowej komisji lotniczo-lekarskiej (§ 43 ust. 5 regulaminu lotów).

   Personel latający obowiązuje wykonanie w roku kalendarzowym jednego badania w komorze niskich ciśnień (§ 43 ust. 6 zd. l regulaminu lotów).

   Ponadto absolwenci wspomnianej szkoły oficerskiej są kierowani do komisji lekarskiej w celu określenia ich zdolności do służby w powietrzu. Po przeprowadzeniu tych badań są oni kwalifikowani do jednej z wyżej wymienionych podgrup (IA, IB lub IC) w zależności od ich stanu zdrowia.

   Każde badanie kończy się orzeczeniem wojskowej komisji lekarskiej, które jest decyzją administracyjną, a członkowie komisji ponoszą odpowiedzialność za jego treść.

   Zgodnie z postanowieniami dokumentów standaryzacyjnych NATO, personel latający obcego państwa jest obowiązany poddać się badaniom medycznym zgodnym z przepisami państwa gospodarza w przypadku, gdy okres szkolenia (wykonywania lotów) przekracza 30 dni. Jeżeli wystąpią rozbieżności w ocenie stanu zdrowia osoby badanej, decyzję o jej dopuszczeniu do wykonywania lotów na terytorium państwa gospodarza podejmują jego organy orzekające, po konsultacji z właściwą komisją lotniczo-lekarską państwa wysyłającego na szkolenie.

   W odniesieniu do pilotów kierowanych w celu przeszkolenia na samolocie F-16 w USA badania kwalifikacyjne prowadzi Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej (WIML). Są one traktowane przez stronę amerykańską jako równoważne badaniom prowadzonym w specjalistycznych ośrodkach Sił Powietrznych USA. Decyzja o certyfikacji procedur i zakresu badań kwalifikacyjnych realizowanych przez Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej oraz orzeczeń wydawanych na ich podstawie przez Wojskową Komisję Lotniczo-Lekarską w Warszawie została podjęta przez stronę amerykańską, na podstawie wyników audytu WIML przeprowadzonego w 2004 r. przez zespół specjalistów medycyny lotniczej Sił Powietrznych USA. Podczas pobytu w USA polscy piloci są objęci bieżącym specjalistycznym nadzorem służb medycznych na zasadach obowiązujących w Siłach Powietrznych USA.

   Jak już wspomniałem, kandydatom na pilotów i pilotom są stawiane najwyższe wymagania zdrowotne spośród wszystkich specjalności wojskowych. Może się jednak zdarzyć, że w trakcie trwania służby ujawnią się schorzenia, które nie mogły być wykryte podczas wcześniejszych badań okresowych czy okolicznościowych, szczególnie w czasie służby pełnionej w tak ekstremalnych warunkach, jak w lotnictwie wojskowym.

   Odnosząc się do pytania dotyczącego potrzeb Sił Powietrznych RP, z przykrością informuję, że podobnie jak pozostałe rodzaje Sił Zbrojnych RP, zaczynają one odczuwać poważne braki personelu latającego. Jedną z przyczyn jest spadek atrakcyjności zawodu pilota wojskowego i jego konkurencyjności (zwłaszcza finansowej) na rynku pracy. Zmniejszająca się liczba zgłoszeń absolwentów szkół średnich na studia w WSOSP utrudnia pozyskanie odpowiedniej liczby kandydatów spełniających wymagania dla personelu latającego, w tym zwłaszcza bardzo wysokie wymagania zdrowotne stawiane kandydatom na pilotów samolotów odrzutowych.

   Obowiązująca obecnie ustawa z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz.U. Nr 179, poz. 1750, ze zm.) umożliwia zdobycie stopnia oficerskiego i zawodu pilota wojskowego także absolwentom szkół wyższych posiadających tytuł zawodowy magistra. W związku z tym prowadzona jest akcja rekrutacyjna do WSOS także w tej grupie potencjalnych kandydatów.

   Ustosunkowując się do pytań dotyczących Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej, informuję, że jest on jednostką badawczo-rozwojową podległą Inspektoratowi Wojskowej Służby Zdrowia, a w stosunku do Sił Powietrznych RP pełni rolę zleceniobiorcy zadań zleconych przez Dowódcę Sił Powietrznych. Wykonuje on na rzecz Sił Powietrznych RP zadania na podstawie uaktualnianych corocznie umów. W przeszłości instytut był jednostką budżetową stanowiącą element składowy struktury organizacyjnej Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej (aktualna nazwa Siły Powietrzne). Obecnie WIML jest samodzielną jednostką badawczo-rozwojową, dla której organem założycielskim jest Minister Obrony Narodowej.

   Jeżeli chodzi o badania o charakterze komercyjnym wykonywane w WIML, to dotyczą one badań medycznych i psychologicznych pracowników ubiegających się o wydanie licencji oraz posiadających licencję pracownika ochrony fizycznej. Ich realizacja jest zgodna z rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 marca 1999 r. w sprawie badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się o wydanie licencji oraz posiadających licencję pracownika ochrony fizycznej (Dz.U. Nr 30, poz. 299, ze zm.). Obejmują również badania osób ubiegających się o pozwolenie na broń - zgodnie z ustawą z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz.U. z 2004 r. Nr 52, poz. 525, ze zm.) oraz badania medyczne i psychologiczne cywilnego personelu lotniczego - zgodnie z ustawą z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (Dz.U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, ze zm.).

   Nadmieniam, że Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej jest wpisany na listę centrów w zakresie wykonywanych badań i wydawania orzeczeń lotniczo-lekarskich (kolejny wpis: Decyzja Nr 68 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 16 listopada 2006 r.).

   Wszelkie wykroczenia dyscyplinarne i prawne na terenie Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej są na bieżąco monitorowane w ścisłej współpracy z właściwymi organami. Nie było na jego terenie zajść o charakterze kryminalnym i nie interweniowała w nim Żandarmeria Wojskowa. Medialne doniesienia o nieprawidłowościach dotyczyły natomiast Wojskowego Instytutu Medycznego.

   Pragnę zapewnić, że współpraca między Dyrektorem WIML a Dowództwem Sił Powietrznych RP przebiega prawidłowo. Zgodnie z planem realizowane są badania okresowe i szkolenia, na które delegowany jest personel latający, techniczny i zabezpieczający loty, w ramach podpisanych umów. Nic mi nie jest również wiadomo o rzekomym pisaniu prac doktorskich przez Dyrektora WIML dla generałów z Sił Powietrznych RP. W okresie trwania kadencji obecnego Dyrektora Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej, Rada Naukowa tej jednostki badawczo-rozwojowej nie doktoryzowała żadnej osoby w stopniu wojskowym generała.

   Przedstawiając powyższe wyjaśnienia, mam nadzieję, iż uzna je Pan Marszałek za wystarczające.

   Łączę wyrazy szacunku i poważania

   Minister

   Aleksander Szczygło

   Warszawa, dnia 16 marca 2007 r.