V kadencja

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej

na interpelację nr 689

w sprawie niekonsekwencji i niejasności sformułowań przepisów dotyczących prawa do świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego

   Odpowiadając na pismo z dnia 10 stycznia br., znak: SPS-023-689/06, przekazujące interpelację Poseł Elżbiety Wiśniowskiej w sprawie niekonsekwencji i niejasności przepisów dotyczących prawa do świadczenia przedemerytalnego lub zasiłku przedemerytalnego, uprzejmie informuję:

   Zasady przyznawania świadczeń przedemerytalnych od 1 sierpnia 2004 r. reguluje ustawa z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. Nr 120, poz. 1252). Natomiast sama ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w momencie jej wejścia w życie nie zajmowała się świadczeniami przedemerytalnymi. Wynikało to z przyjętych założeń podczas wprowadzania nowych ustaw: o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o świadczeniach przedemerytalnych. Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ma za zadanie wspieranie aktywności osób bezrobotnych. Wzmocniono w niej istniejące oraz stworzono nowe instrumenty rynku pracy mające charakter aktywizujący i wspierający tworzenie, utrzymanie i rozwój miejsc pracy przez pracodawców. Powstała tym samym okazja efektywniejszego wykorzystania środków finansowych, w porównaniu z wypłacaniem zasiłków. Ustawa wprowadziła także kompleksowe zmiany w funkcjonowaniu instytucji i instrumentów rynku pracy. Natomiast ustawa o świadczeniach przedemerytalnych zajmuje się ludźmi, którzy utracili zatrudnienie, lecz nie nabyli jeszcze uprawnień emerytalnych, a posiadają długoletni staż pracy. Świadczenie jest formą osłony socjalnej dla osób mających niewielkie szanse na uzyskanie nowego zatrudnienia. Przyznawaniem prawa do świadczenia przedemerytalnego i jego wypłacaniem zajmuje się obecnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a nie urzędy pracy.

   Zasiłki przedemerytalne i świadczenia przedemerytalne były cennym narzędziem w okresie restrukturyzacji gospodarki. Obecnie jednak dąży się do wydłużenia okresu aktywności zawodowej, tym bardziej że wcześniejsze odejście z rynku pracy docelowo oznacza niższą emeryturę.

   W dniu 30 marca 2005 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją niektórych zapisów ustawy z 17 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, ustawy o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego oraz ustawy o ułatwieniu zatrudniania absolwentów, która z dniem 1 stycznia 2002 r. zniosła m. innymi możliwość przechodzenia na zasiłki przedemerytalne i wprowadziła pewne zmiany w zakresie nabywania prawa do świadczenia przedemerytalnego.

   Zrealizowanie postanowień tego wyroku wymagało przeprowadzenia zmian w obowiązujących przepisach. Zaskarżona ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu w międzyczasie przestała obowiązywać - od 1 czerwca 2004 r. Dlatego też Sejm zdecydował się wprowadzić odpowiednie zmiany w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

   Zawarte w art. 150a-150d unormowania stanowią realizację postanowień wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 marca 2005 r. Art. 150a ust. 2 ustawy wskazuje, że prawo do zasiłku przedemerytalnego albo świadczenia przedemerytalnego, o którym mowa w ust. 1, przysługuje również osobie, która do dnia 12 stycznia 2002 r. nie spełniła warunku posiadania okresu uprawniającego do zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, jeżeli w dniu 31 grudnia 2001 r. pobierała zasiłek dla bezrobotnych i w wyniku zaliczenia okresu pobierania tego zasiłku do okresu uprawniającego do zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego uzyskałaby prawo do zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego.

   Oznacza to, że osoby, które do dnia 12 stycznia 2002 r. nie spełniły warunku posiadania okresu uprawniającego do zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, ale legitymowały się statusem bezrobotnego oraz faktycznie pobierały w dniu 31.12.2001 r. zasiłek dla bezrobotnych, nabędą w/w prawa po doliczeniu okresu pobieranego zasiłku (zaliczyć można zasiłek, nawet gdy był on przerywany np. krótkotrwałym zatrudnieniem). Przyznanie tego prawa następuje od dnia złożenia wniosku do powiatowego urzędu pracy i udokumentowania swoich praw na mocy art. 104 K.p.a. dla osób, które wcześniej nie ubiegały się o to prawo, lub na podstawie 154 K.p.a. dla tych osób, które ubiegały się, ale prawa tego im odmówiono. Osoba ubiegająca się o zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne nie musi posiadać statusu bezrobotnego w dniu składania wniosku. Oznacza to, iż nawet osoby zatrudnione lub uprawnione do renty mogą złożyć taki wniosek, nie dłużej jednak niż do 28 lutego 2006 r. - zgodnie z art. 150a ust. 5 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

   Do grupy tej nie zaliczają się osoby, które w dniu 31.12.2001 r. nie pobierały faktycznie zasiłku np. z powodu karencji lub oczekiwania na przyznanie zasiłku (7 dni). Trybunał w swoim wyroku nie kwestionował zasady zawartej w art. 71 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy stwierdzającej, iż zasiłek przysługuje po 7 dniach od daty rejestracji osoby bezrobotnej we właściwym urzędzie pracy. Jak wynika z pisma Pani Poseł, byli pracownicy ZNTK w Nowym Sączu nie spełniają warunków do nabycia zasiłku przedemerytalnego z uwagi na to, że do końca 2001 r. nie pobierali faktycznie zasiłku dla bezrobotnych z powodu otrzymania od pracodawcy odszkodowania za listopad i grudzień 2001 r.

   Jednocześnie uprzejmie informuję, że Ministerstwo zorganizowało w dniach 3-10 października 2005 r. cykl szkoleń dla wszystkich urzędów pracy, a następnie przekazało tym urzędom materiały z tego szkolenia.

   Minister

   Krzysztof Michałkiewicz

   Warszawa, dnia 2 lutego 2006 r.