V kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na interpelację nr 3786

w sprawie wymogów ustawowych, które powinien spełniać szef Służby Celnej oraz ważności wydawanych przez niego aktów prawnych

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na pismo Pana Marszałka nr: SPS-023-3786/06 z dnia 21 lipca 2006 r. dotyczące zapytania Posła Zbigniewa Chlebowskiego w sprawie wątpliwości wokół powołania Szefa Służby Celnej oraz spełnienia przez niego wymagań określonych w ustawie o Służbie Celnej, uprzejmie informuję, co następuje.

   Zgodnie z art. 17 ust. 1f ustawy o Służbie Celnej osoby Szefa Służby Celnej i jego zastępcy powinny posiadać:

   1) wyłącznie polskie obywatelstwo;

   2) wyższe wykształcenie magisterskie;

   3) co najmniej czteroletnie doświadczenie w zakresie obejmującym zagadnienia podatkowe lub celne;

   4) co najmniej czteroletnie zatrudnienie w organach administracji publicznej, w tym co najmniej trzyletnie doświadczenie na stanowisku kierowniczym.

   Stanowisko kierownicze związane jest z hierarchiczną strukturą administracji publicznej i zakłada kierowanie, zarządzanie zasobami ludzkimi i innymi środkami w celu realizacji zadań ze sfery administracji publicznej.

   Organizację i funkcjonowanie Najwyższej Izby Kontroli oraz status jej pracowników reguluje ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (tekst jednolity Dz.U. z 2001 r. Nr 85, poz. 937 ze zm.).

   Najwyższa Izba Kontroli działa na zasadzie kolegialności. W skład kolegium wchodzą: Prezes Najwyższej Izby Kontroli jako przewodniczący, wiceprezesi, których w liczbie 2-4 powołuje i odwołuje Prezydium Sejmu na wniosek prezesa, dyrektor generalny Najwyższej Izby Kontroli oraz 7 przedstawicieli nauk prawnych lub ekonomicznych, jak również 7 dyrektorów jednostek organizacyjnych Najwyższej Izby Kontroli lub doradców prezesa (art. 22 ustawy o Najwyższej Izby Kontroli). Osoby te niewątpliwie pełnią w strukturze Najwyższej Izby Kontroli funkcje kierownicze. Należą do nich także doradcy Prezesa Najwyższej Izby Kontroli. Świadczą o tym ponadto przepisy art. 66 i art. 86 ustawy o Najwyższej Izby Kontroli, jak i np. zasady wynagradzania pracowników Najwyższej Izby Kontroli.

   Zgodnie z art. 66 ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli, pracownikami Najwyższej Izby Kontroli są: Prezes, wiceprezesi, dyrektor generalny Najwyższej Izby Kontroli, pracownicy nadzorujący lub wykonujący czynności kontrolne oraz pracownicy zatrudniani na stanowiskach administracyjnych i obsługi. Natomiast pracownikami nadzorującymi czynności kontrolne są pracownicy zatrudnieni na stanowiskach:

   1) dyrektorów jednostek organizacyjnych;

   2) wicedyrektorów jednostek organizacyjnych;

   3) doradców Prezesa Najwyższej Izby Kontroli;

   4) doradców prawnych, ekonomicznych, technicznych.

   Z istoty nadzoru wynika kierowanie zespołami kontrolerów, możliwość wydawania władczych rozstrzygnięć - stąd też funkcje te niewątpliwie zaliczyć trzeba do grupy ˝kierowniczych˝ - w ujęciu charakteru działalności Najwyższej Izby Kontroli i statusu jej pracowników.

   Doradcy Prezesa Najwyższej Izby Kontroli (w tym doradcy prawni, ekonomiczni) są zrównani z dyrektorami jednostek organizacyjnych Najwyższej Izby Kontroli nie tylko w tym przepisie, ale także np. w art. 86 (zakaz zrzeszania w związkach zawodowych) oraz regulacjach dotyczących zasad wynagradzania.

   Jednocześnie należy zauważyć, że użycie we wskazanej normie sformułowania ˝powinny posiadać˝ oznacza, iż ustawodawca wskazuje organowi powołującemu instrukcję postępowania przy wyłanianiu kandydata na Szefa Służby Celnej, której przekroczenie nie powoduje jednak sankcji nieważności powołania osoby nie spełniającej któregoś ze wskazanych wyżej warunków. Ustawa o Służbie Celnej nie zawiera bowiem żadnego postanowienia odnośnie skutków prawnych powołania na przedmiotowe stanowisko osoby, która np. nie posiada zalecanych w przepisie okresów zatrudnienia, ale w ocenie organu powołującego posiada właściwe predyspozycje do pełnienia funkcji, co oznacza, że powołanie takie jest skuteczne w świetle prawa i zależy od oceny spełnienia kwalifikacji przez Kandydata dokonywanej przez organ powołujący.

   Ponadto należy zauważyć, iż przepis art. 17 ust. 1f pkt 4 ustawy o Służbie Celnej nie precyzuje pojęcia ˝doświadczenia na stanowisku kierowniczym˝. W normie tej, która jak zaznaczono wyżej nie ma charakteru imperatywnego, mamy postulat ustawodawcy, aby kandydat na Szefa Służby Celnej posiadał odpowiednie kwalifikacje, doświadczenie w kierowaniu zespołami ludzkimi i w prowadzeniu spraw publicznych.

   Podsumowując, należy przyjąć, że zarówno z literalnie odczytanych przepisów prawa, jak i z faktycznej realizacji stawianych zadań wynika, że doradca prawny, techniczny i ekonomiczny znajduje się w grupie stanowisk kierowniczych w strukturze Najwyższej Izby Kontroli. Jednocześnie należy nadmienić, iż Pan Marian Banaś pracował w NIK na stanowisku doradcy prawnego od roku 2001 do dnia 28 listopada 2005 r. tj. do czasu powołania go na stanowisko Szefa Służby Celnej.

   Z przedstawionej analizy systemowej, celowościowej i funkcjonalnej przepisów dotyczących wymogów stawianych przed osobą kandydującą na stanowisku Szefa Służby Celnej wynika, że powołanie Szefa Służby Celnej przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych powinno czynić zadość m.in. normie art. 17 ust. 1f ustawy o Służbie Celnej, zaś wymóg zdobywania doświadczenia na stanowisku kierowniczym jest spełniony także wtedy, gdy kandydatem na Szefa Służby Celnej jest osoba pełniąca przez odpowiedni czas funkcję doradcy w Najwyższej Izbie Kontroli.

   Należy przy tym brać pod uwagę, że w wieloletniej praktyce funkcjonowania NIK doradcy, o których mowa wyżej, pełnią funkcje koordynatorów kontroli, tzn. kierują wieloosobowymi zespołami, realizującymi zadania planowe i doraźne NIK. Tak więc, włączenie ich przez ustawodawcę do grupy stanowisk mających bezpośredni wpływ na kierowanie pracami NIK, należy uznać za w pełni uzasadnione.

   W świetle przedstawionych argumentów, przy prawidłowym powołaniu Mariana Banasia na stanowisko Szefa Służby Celnej, bezprzedmiotowe jest rozważanie o ważności wydawanych przez niego aktów prawnych i decyzji.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Paweł Banaś

   Warszawa, dnia 16 sierpnia 2006 r.