V kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa - z upoważnienia ministra -

na zapytanie nr 1538

w sprawie zadośćuczynienia materialnego dla Zabużan za mienie pozostawione na obszarach Kresów Wschodnich RP, wchodzących obecnie w skład terytorium Białorusi, Litwy oraz Ukrainy

   Szanowny Panie Marszałku! W związku z zapytaniem Posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Pana Czesława Litwina z dnia 20 lipca 2006 r. w sprawie zadośćuczynienia materialnego dla zabużan za mienie pozostawione na obszarach Kresów Wschodnich RP wchodzących obecnie w skład terytorium państwowego Białorusi, Litwy oraz Ukrainy, przekazanym Ministrowi Skarbu Państwa w dniu 7 sierpnia 2006 r., uprzejmie odpowiadam, co następuje.

   Proces regulowania przez państwo zobowiązań wobec tej grupy obywateli trwa nieprzerwanie od kilkudziesięciu lat. W ramach tego procesu ekwiwalent za mienie pozostawione na byłych kresach wschodnich otrzymało ok. 1,5 mln osób oraz wydzielono ok. 300 tys. gospodarstw rolnych o powierzchni 1,7 mln ha gruntów wraz z zabudowaniami. Podstawowym uprawnieniem, jakie ustawodawca zawsze przyznawał zabużanom za mienie nieruchome, było prawo zaliczania jego wartości na pokrycie opłat za użytkowanie wieczyste bądź ceny sprzedaży nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa. Według posiadanych przez Ministerstwo Skarbu Państwa szacunków do zaspokojenia pozostają jeszcze roszczenia ok. 50 tys. osób.

   Minister Skarbu Państwa jest właściwy w sprawach mienia zabużańskiego od dnia 7 października 2005 r. na mocy ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, która zastąpiła ustawę z dnia 12 grudnia 2003 r. o zaliczaniu na poczet ceny sprzedaży albo opłat z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości Skarbu Państwa wartości nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami państwa polskiego.

   Ustawa z dnia 7 października 2005 r. jest pierwszym aktem prawnym dotyczącym mienia zabużańskiego, który umożliwia osobom uprawnionym realizację rekompensaty w formie świadczenia pieniężnego wypłacanego z Funduszu Rekompensacyjnego. Środki na wypłatę świadczeń pochodzić będą głównie ze sprzedaży gruntów Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Ustawa określa wysokość zaliczenia oraz świadczenia pieniężnego na 20% wartości pozostawionych nieruchomości. Wysokość rekompensaty stanowi kompromis pomiędzy oczekiwaniami zabużan a możliwościami finansowymi państwa.

   W planie finansowym Agencji Nieruchomości Rolnych na rok 2006 przewidziano na cele Funduszu Rekompensacyjnego przychody ze sprzedaży 49 tys. ha gruntów. Wpłaty Agencji do końca roku 2006 na Fundusz Rekompensacyjny wyniosą łącznie 110 mln zł, natomiast planowane wpłaty w latach 2007, 2008 i 2009 odpowiednio: 400 mln zł, 430 mln zł i 470 mln zł. Ministerstwo Skarbu Państwa uważa, że konieczne będzie zasilanie Funduszu Rekompensacyjnego środkami pochodzącymi z pożyczki budżetowej. Szacuje się, że ogólna kwota rekompensat w formie pieniężnej dla osób uprawnionych, realizowanych w latach 2006-2010, osiągnie ok. 2,5 mld zł.

   Najwcześniejszy termin wypłat rekompensat pieniężnych w szerszej skali można określić na pierwszy kwartał roku 2007. Liczba wypłaconych w danym roku rekompensat zależeć będzie od areału sprzedanych przez Agencję Nieruchomości Rolnych gruntów, cen gruntów uzyskanych w sprzedaży oraz wysokości rekompensat wypłacanych poszczególnym osobom uprawnionym. O wypłacie rekompensat w formie świadczeń pieniężnych osoby uprawnione zostaną powiadomione przez Bank Gospodarstwa Krajowego, działający na podstawie umowy z Ministrem Skarbu Państwa.

   Termin uruchomienia wypłat rekompensat byłby zapewne znacznie krótszy, gdyby Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast i wojewodowie w odpowiednim czasie stworzyli wymagane ustawą z dnia 12 grudnia 2003 r. elektroniczne rejestry (centralny i wojewódzkie) na potrzeby przepływu danych i kontroli realizacji praw do zaliczenia wartości nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami państwa polskiego. W związku z tym, że zadania tego nie wykonano, prace w Ministerstwie Skarbu Państwa nad budową systemu rejestrowego rozpoczynane były od podstaw.

   Mając na uwadze znaczną liczbę już wydanych przez wojewodów decyzji uprawniających do otrzymania rekompensat, jak również zobowiązania Polski wynikające z ugody pomiędzy Skarbem Państwa Rzeczypospolitej Polskiej a Panem Jerzym Broniowskim w sprawie Broniowski przeciwko Polsce podpisanej w dniu 6 września 2005 r., a następnie potwierdzonej przez Europejski Trybunał Praw Człowieka, Ministerstwo Skarbu Państwa, nie czekając na wdrożenie docelowego systemu informatycznego, zamierza rozpocząć realizację wypłat rekompensat w systemie elektronicznej ewidencji osób uprawnionych w tzw. wersji uproszczonej.

   Pytanie Pana Posła, czy Skarb Państwa udźwignie ciężar tysięcy spraw o odszkodowania za utracone mienie zabużańskie, należałoby poszerzyć o zagadnienie wypłat przewidzianych w projekcie ustawy o rekompensatach za przejęte przez państwo nieruchomości oraz niektóre inne składniki mienia (druk sejmowy nr 133), przewidującym rekompensaty w wysokości 15% wartości przejętego mienia. Jest to niezbędne, gdyż wielkość roszczeń reprywatyzacyjnych, które muszą zostać zaspokojone przez Skarb Państwa, kilkakrotnie przewyższa roszczenia zabużańskie, a podstawowym źródłem finansowania wypłat, podobnie jak w przypadku ustawy z dnia 8 lipca 2005 r., mają być także przychody ze sprzedaży gruntów wchodzących do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Na tak sformułowane pytanie można udzielić odpowiedzi twierdzącej, z zastrzeżeniem, że o ile zostaną utrzymane dotychczasowe zasady działalności Agencji Nieruchomości Rolnych oraz trend wzrostu cen gruntów rolnych.

   Z wyrazami szacunku

   Podsekretarz stanu

   Paweł Piotrowski

   Warszawa, dnia 17 sierpnia 2006 r.