V kadencja
Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej - z upoważnienia ministra -
na zapytanie nr 2281
w sprawie odwołania przez Ministerstwo Edukacji Narodowej posiedzenia rady organizacji Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży
Odpowiadając na pismo Pana Marszałka dotyczące zapytania posła Sylwestra Pawłowskiego z dnia 22 lutego 2007 r., nr SPS-024-2281/07, uprzejmie informuję, że Ministerstwo Edukacji Narodowej nie odwoływało posiedzenia Rady Organizacji ˝Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży˝ (PNWM).
Zgodnie z Regulaminem Rady PNWM do obowiązków jej Przewodniczących należy poza ustaleniem terminu porozumienie się i uzgodnienie innych kwestii związanych z porządkiem obrad rady. Chcielibyśmy również uzyskać stanowisko strony niemieckiej w kwestii nieuprawnionych działań Zarządu PNWM. W sprawach tych skierowane zostało pismo do niemieckiego zastępcy przewodniczącego rady, na które oczekujemy odpowiedzi.
Ministerstwo Edukacji Narodowej nie prowadziło w minionym roku i w latach poprzednich kontroli w PNWM, ponieważ zgodnie z art. 11 ust. 5 umowy między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Republiki Federalnej Niemiec o polsko-niemieckiej współpracy młodzieży, sporządzonej w Bonn dnia 17 czerwca 1991 r., wykorzystanie środków podlega kontroli przez rewidentów księgowych, którzy są ustanowieni przez radę na wniosek polskiego i niemieckiego organu kontroli finansowej.
Określone w zapytaniu jako ˝zarzuty˝ pod adresem obecnego Zarządu PNWM dotyczą poważnych nieprawidłowości w wydatkowaniu środków ze wspólnego funduszu tej organizacji. Zostały one stwierdzone przez wyżej wymienionych rewidentów księgowych w sprawozdaniach z kontroli budżetu za rok 2004 przedłożonych na XV posiedzeniu rady w Warszawie (7-8 czerwca 2006 r.). Kwestia ta jednakże nie była rozpatrywana na ostatnim posiedzeniu rady na prośbę strony niemieckiej.
Stwierdzone przez rewidentów w trakcie kontroli nieprawidłowości dotyczą między innymi naliczania niezgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami prawnymi zaliczek na podatek dochodowy i składek na ubezpieczenie społeczne od polskich pracowników wysłanych do pracy w biurze PNWM w Poczdamie.
W przypadku składek na ubezpieczenie społeczne pracowników powstały wydatki związane z nadpłaconymi wynagrodzeniami, gdyż nie potrącano od nich składek na ZUS, podlegających opłaceniu z wynagrodzenia pracownika, a jednocześnie cała kwota należnych składek została również wpłacona przez PNWM do ZUS.
Niemiecka rewident zaleciła udzielenie zarządowi absolutorium za rok 2004 warunkowo (m.in. określenie przez zarząd całkowitej kwoty powstałej szkody finansowej z powodu nieprawidłowego naliczania wynagrodzeń oraz - w miarę możliwości - ustalenie osób odpowiedzialnych, aby szkoda została wyrównana).
Polska rewident stwierdziła natomiast, że z uwagi na stwierdzone nieprawidłowości w wydatkowaniu przez organizację środków finansowych w 2004 r. nie może zalecić Radzie PNWM udzielenia Zarządowi absolutorium za 2004 r.
Nieprawidłowości w wydatkowaniu środków świadczą nie tylko o braku odpowiednich do zarządzania kompetencji, ale także negatywnie wpływają na zdolności efektywnego kontrolowania przez zarząd prawidłowego wykorzystania środków PNWM przez jednostki centralne i poszczególne podmioty.
Do innych, znanych obecnie Ministerstwu Edukacji Narodowej, nieprawidłowości polegających na nieuprawnionych działaniach zarządu PNWM należy zaliczyć:
1) Przeprowadzenie korespondencyjnego głosowania wśród członków i zastępców członków rady bez zgody jej przewodniczących oraz wbrew wcześniej wyrażanemu przez stronę polską stanowisku. Zarząd przekroczył w ten sposób posiadane kompetencje i naruszył powierzone mu obowiązki. Jest to działanie wymagające tym bardziej sprzeciwu, że biorąc udział w posiedzeniu rady z głosem doradczym zarząd nie wskazywał na potrzebę głosowania w przedmiotowej sprawie, a ponadto żaden z członków rady nie zgłosił wniosku o przeprowadzenie głosowania. Takie nieuprawnione działanie zarządu, naruszające kompetencje współprzewodniczących rady, powoduje nieważność przeprowadzonego głosowania w świetle postanowień art. 5 i 6 umowy o PNWM oraz regulaminu rady. Strona niemiecka, mimo naszej prośby, nie zajęła - jak dotychczas - stanowiska w tej sprawie, co może wywoływać wrażenie faktycznego przyzwolenia na nieprawidłowości oraz nieuprawnione działania zarządu.
2) Nieuprawnioną dyspozycję finansową dyrektorów zarządzających, podjętą bez wymaganej przepisami zgody obu przewodniczących rady PNWM, polegającą na zawarciu z Mercedes-Benz Warszawa Sp. z o.o. umowy sprzedaży i wpłaceniu na konto tej spółki kwoty 120 000 zł tytułem zaliczki na zakup samochodu.
Uprzejmie informuję, że Ministerstwo Edukacji Narodowej zasilało w 2006 r. wspólny fundusz Organizacji ˝Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży˝ nie naruszając postanowień umowy z dnia 17.06.1991 r. o utworzeniu PNWM oraz przepisów finansowych tej organizacji. W każdym z kwartałów 2006 r. była przekazywana jedna część wkładu rządu RP na kolejne trzy miesiące działalności tej organizacji. Odbywało się to zgodnie z wymaganymi procedurami i jakakolwiek interwencja, również wymieniona w zapytaniu, nie była konieczna.
Ponadto należy zauważyć, że w 2006 r. po raz pierwszy został osiągnięty ustanowiony w art. 11 ust. 1 umowy o PNWM parytet wkładów rządowych.
Jednakże obserwowane skutki stosowanej praktyki informacyjnej - po wskazaniu nieprawidłowości w wykorzystywaniu środków lub nieuprawnionych działań zarządu - o sytuacji budżetowej PNWM i jej przyczynach dezawuują finansowy wysiłek strony polskiej oraz starania do wyjaśniania i eliminowania nieprawidłowości w zarządzaniu organizacją.
Nie dostrzegamy przy tym pozytywnych efektów działań medialnych pracowników na stanowiskach do spraw public realtions zatrudnionych w biurach PNWM w Warszawie i Poczdamie. Stanowiska te zostały utworzone w 2004 r. na wniosek zarządu dla prowadzenia działalności poprzez PNWM na rzecz poprawy stosunków między Polską i Niemcami. Jednakże działalność ta nie zapobiega publikowaniu w mediach, szczególnie niemieckich, wielu nierzetelnych, nieprawdziwych czy wręcz nieprzyjaznych Stronie polskiej doniesień i artykułów.
Z uwagi na powyższe jednoznaczna odpowiedź na pytanie dotyczące oceny dorobku PNWM w minionym piętnastoleciu jest utrudniona. Tym bardziej że jej działalność cechuje brak przejrzystości, a stronie polskiej, mimo próśb, nie udostępnia się szeregu informacji, ogranicza dostęp do nich bądź przekazuje się informacje selektywnie. Przywołana w zapytaniu liczba uczestników nie może być jedynym punktem odniesienia dorobku organizacji (nie wiemy też np. czy i jak często zaliczone zostały te same osoby do 1,5 mln uczestników), szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę bardzo dobre wyposażenie finansowe PNWM i wynagrodzenia personelu.
Ważne zadania postawione przed Organizacją PNWM w umowie z dnia 17 czerwca 1991 r. o jej utworzeniu oraz w art. 30 podpisanego w tym samym dniu Traktatu między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy nie mogą stanowić swoistego usprawiedliwienia dla nieprzestrzegania zasad gospodarności i oszczędności w wydatkowaniu środków ze wspólnego funduszu czy też nieprawidłowości oraz ich skutków w zarządzaniu organizacją.
Im ważniejsze miejsce zajmować będzie PNWM w kształtowaniu polsko-niemieckich stosunków, tym większą uwagę należy zwracać, by jej działalność była coraz bardziej odpowiedzialna, a jej efekty przynosiły owoce dla obu stron.
Należy dążyć do tego, by treści i formy pracy PNWM przyczyniały się do tworzenia prawdziwie partnerskich i przyjaznych stosunków polsko-niemieckich. Nie można przy tym zapominać o historycznych źródłach i powodach utworzenia organizacji - z szacunku dla prawdy historycznej oraz w imię przyszłości i dobrosąsiedzkiej współpracy. Pragniemy, by treści i formy pracy PNWM nadawały procesom porozumienia i współdziałania trwały charakter oraz sprzyjały budowaniu w sposób odpowiedzialny mocnych fundamentów pojednania narodów polskiego i niemieckiego.
Sekretarz stanu
Mirosław Orzechowski
Warszawa, dnia 15 marca 2007 r.