V kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 4839

w sprawie możliwości korzystania przez zakłady utylizacyjne odpadów poubojowych ze wsparcia finansowego w ramach programów strukturalnych Unii Europejskiej oraz regulacji prawnych dotyczących utylizacji odpadów pochodzenia zwierzęcego

   W odpowiedzi na pismo z dnia 28 września 2006 r., znak: SPS-023-4839/06, w sprawie interpelacji posła Jana Burego dotyczącej możliwości korzystania przez zakłady utylizacyjne odpadów poubojowych ze wsparcia w ramach funduszy strukturalnych, uprzejmie przekazuję poniższe odpowiedzi na pytania zawarte w korespondencji.

   Ad 1. Pragnę poinformować, iż brak możliwości dofinansowania zakładów utylizujących odpady poubojowe w ramach Działania: Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych w Sektorowym Programie Operacyjnym Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich wynikał przede wszystkim z niespełnienia przez tego typu przedsiębiorstwa kryterium dostępu dotyczącego zapewnienia korzyści dla producentów rolnych. Wskazane wymogi zawarte w Uzupełnieniu Sektorowego Programu Operacyjnego wynikają z przepisów art. 26 Rozporządzenia Rady (WE) z dnia 17 maja 1999 r. dotyczącego wsparcia rozwoju wsi przez Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (1257/1999/WE), który stanowi iż ˝inwestycja powinna służyć poprawie sytuacji w sektorze podstawowej produkcji rolnej, którego to dotyczy. Musi ona również gwarantować producentom podstawowych produktów rolnych odpowiedni udział w zyskach ekonomicznych˝. W związku z tym stosowana praktyka pobierania przez zakłady utylizacyjne opłat za odbiór padłych zwierząt od rolników lub za odbiór odpadów zwierzęcych z uboju od zakładów przetwórstwa mięsa stała w sprzeczności ze wskazanym kryterium dostępu odnośnie do korzyści dla producentów rolnych i powodowała niemożność spełnienia wymogów zapisanych w Sektorowym Programie Operacyjnym.

   Ad 2. Uprzejmie informuję, że decyzja w zakresie możliwości wsparcia poszczególnych sektorów przetwórstwa i wprowadzania do obrotu produktów rolnych w ramach Działania: Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, podobnie jak w obecnym okresie programowania, będzie podejmowana przez Kierownictwo Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w czasie prac nad opracowywaniem dokumentów programowych i przepisów wykonawczych dotyczących nowego okresu programowania. W ramach ww. instrumentu wsparcia pomoc będzie dotyczyć projektów skierowanych przede wszystkim na poprawę konkurencyjności uwarunkowaną wzrostem wartości dodanej, jakości produkcji, obniżeniem kosztów oraz rozwojem nowych produktów, procesów i technologii, jak również poprawy warunków produkcji w odniesieniu do obowiązujących lub nowo wprowadzonych standardów. Należy jednakże podkreślić, iż w ramach Działania: Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej utrzymany zostanie warunek zapewnienia korzyści dla producentów rolnych, stąd w przypadku przedsiębiorstw utylizacyjnych mogą wystąpić problemy z wykazaniem korzyści dla producentów rolnych.

   Ad 3. Od 1 maja 2004 obowiązuje rozporządzenie (WE) Nr 1774/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 października 2002 r. ustanawiające przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi (OJ L 273 10.10.2002 p.0001-0095 z późn. zm.). Rozporządzenie powyższe podaje definicję i ograniczenia co do stosowania organicznych nawozów sztucznych i dodatków do wzbogacania gleby, nie precyzuje jednak sposobu dawkowania ani zasad nadzoru, ani też kar za naruszanie przepisów - pozostawiając te kwestie do uregulowania w prawie krajowym. Mając powyższe na uwadze, po przeprowadzeniu konsultacji z Instytutem Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach oraz Głównym Inspektoratem Weterynarii wydane zostało rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 grudnia 2004 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych dla dodatków do wzbogacania gleby (Dz.U. Nr 269, poz. 2676, zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 84, poz.583). Rozporządzenie to wprowadzało obowiązujące na terenie Polski uregulowania w stosowaniu dodatków do wzbogacania gleby pochodzenia zwierzęcego oraz zobowiązywało podmioty do prowadzenia dokumentacji. W lutym 2006 r. ukazało się rozporządzenie Komisji Nr (WE) 181/2006 z dnia 1 lutego 2006 r w sprawie wykonania rozporządzenia (WE) 1774/2002 w odniesieniu do nawozów organicznych i dodatków do wzbogacania gleby innych niż nawóz naturalny oraz zmieniające to rozporządzenie (OJ L 29 z dnia 2.02.2006), które weszło w życie 1 kwietnia 2006 r. Zgodnie z tym rozporządzeniem polepszacze gleby użyte w miejscach, do których mogą mieć dostęp zwierzęta hodowlane, muszą być trwale oznakowane i o ile to technicznie możliwe - za pomocą zapachu. W chwili obecnej brak jest zatwierdzonych przez UE lub IUNG znaczników do polepszaczy gleby. Zgodnie ze wskazanym rozporządzeniem zwierzęta nie mogą być wypasane, a trawa koszona przed upływem 21 dni od zastosowania polepszaczy gleby. Po kontroli FVO przeprowadzonej w zakresie przestrzegania zakazów żywieniowych i BSE w Polsce zaostrzono przepisy dotyczące obrotu polepszaczami gleby, poprzez zobowiązanie powiatowych lekarzy weterynarii do potwierdzania oświadczeń składanych przez nabywcę polepszacza gleby przed ich nabyciem. Na tej podstawie może być zrealizowana sprzedaż mączek zwierzęcych z przeznaczeniem na polepszacz gleby. Przewiduje się dalsze zmiany w przepisach polskich mające na celu zaostrzenie nadzoru nad stosowaniem mączek zwierzęcych jako polepszaczy gleby.

   Warunki działalności spalarni lub współspalarni ubocznych produktów zwierzęcych reguluje rozdział II rozporządzenia (WE) 1774/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 października 2002 r. ustanawiającego przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi (OJ L 273 10.10.2002 p.0001-0095 z późn. zm.). Spalarnie i współspalarnie muszą być zaprojektowane, wyposażone, zbudowane i eksploatowane w taki sposób, aby temperatura gazu powstającego w wyniku przetwarzania podnosiła się w sposób kontrolowany i płynny, nawet w najbardziej niekorzystnych warunkach, do 850°C, mierzona przez dwie sekundy blisko wewnętrznej ściany lub w innym reprezentatywnym punkcie komory spalania, na który zezwoliły właściwe władze. Każda linia w spalarniach o wysokiej zdolności produkcyjnej musi być wyposażona w przynajmniej jeden palnik pomocniczy. Palnik ten musi się włączać automatycznie, kiedy temperatura gazów spalinowych po ostatnim wtrysku powietrza spada poniżej 850°C. Musi on również być użyty podczas rozruchu i zatrzymywania eksploatacji w celu zagwarantowania utrzymania temperatury 850°C przez cały czas wykonywania wspomnianych czynności i tak długo, jak długo niespalony surowiec pozostaje w komorze spalania. Spalarnie lub współspalarnie o wysokiej zdolności produkcyjnej muszą posiadać automatyczne zabezpieczenie w celu uniknięcia wprowadzenia wsadu produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego podczas rozruchu, zanim temperatura 850°C zostanie osiągnięta oraz w każdym przypadku, gdy temperatura 850°C nie zostanie utrzymana.

   Postępowanie z pozostałościami ze spalarni lub współspalarni reguluje rozdział IV rozporządzenia 1774/2002 WE. ˝Pozostałości˝ oznaczają surowiec o konsystencji płynnej lub stałej wytworzony podczas spopielania lub współspopielania, oczyszczania ścieków i innych procesów odbywających się w obrębie spalarni lub współspalarni. Obejmują one popiół denny i żużel, popiół lotny i pył z kotłów. Ilość i szkodliwość pozostałości powstałych w wyniku eksploatacji spalarni lub współspalarni musi być zredukowana do minimum. Pozostałości muszą być poddane ponownemu przetworzeniu, w miarę potrzeb, bezpośrednio w spalarni lub poza nią zgodnie z odpowiednim ustawodawstwem wspólnotowym. Transport i przechowywanie tymczasowe suchych pozostałości w formie pyłu musi odbywać się w taki sposób, aby zapobiec ich rozproszeniu w środowisku naturalnym (np. w zamkniętych pojemnikach).

   Wyniki pomiarów temperatury muszą być rejestrowane, aby umożliwić właściwym władzom sprawdzenie zgodności z dozwolonymi warunkami działalności ustanowionymi w rozporządzeniu zgodnie z procedurami, które ustala wspomniana władza. Spalanie surowców kategorii 1, surowca szczególnego ryzyka oraz całych tusz martwych zwierząt zawierających ten surowiec w spalarni lub współspalarni reguluje rozdział VII rozporządzenia 1774/2002 WE.

   Popiół usuwa się na składowiska odpadów zatwierdzone na mocy dyrektywy 1999/31/WE. Spalarnia o niskiej wydajności produkcyjnej musi być wyposażona w dopalacz. Operator zobowiązany jest rejestrować ilości, kategorie surowców oraz gatunki spalanych zwierząt lub innych ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego i daty spalenia. Zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz.U. z 2004r. Nr 69, poz.625, z późn. zm.) zatwierdzenia spalarni lub wspólspalarni dokonuje, w drodze decyzji, powiatowy lekarz weterynarii na wniosek podmiotu zamierzającego prowadzić taką działalność. Spełnienie ww. warunków, w zakresie wymienionym w rozporządzeniu 1774/2002 WE, jest nadzorowane przez Inspekcję Weterynaryjną.

   Pilnego uregulowania w przepisach z zakresu ochrony środowiska wymaga zagadnienie tzw. surowców wtórnych. Takie uregulowanie pozwoliłoby na logiczne wyłączenie szeregu produktów z konieczności zaszeregowania ich do odpadów, bez uszczerbku dla zagadnień ochrony środowiska. W przypadku ubocznych produktów zwierzęcych, po odwodnieniu i rozdzieleniu na mączkę i tłuszcz, powstały produkt nadal stanowi składnik biomasy. Produkty przetworzone, które zdefiniowano w rozporządzeniu (WE) Nr 1774/2002, jako biomasa, mogłyby służyć do produkcji energii odnawialnej. Stąd też traktowanie w obecnych interpretacjach przepisów ochrony środowiska mączek i tłuszczów zwierzęcych, przeznaczonych do wykorzystania lub spalenia z odzyskiem energii, jako odpadów zaszeregowanych w katalogu odpadów w pozycji 19 02 nie wydaje się w pełni uzasadnione. Aktualna sytuacja prawna w tym zakresie stwarza wiele problemów zarówno dla podmiotów wykorzystujących te produkty, jak i dla instalacji zajmujących się współspalaniem ubocznych produktów zwierzęcych i produktów z nich wytworzonych.

   Sekretarz stanu

   Marek Zagórski

   Warszawa, dnia 23 października 2006 r.