V kadencja

Odpowiedź ministra środowiska

na interpelację nr 1757

w sprawie ponoszenia podwyższonych opłat za korzystanie ze środowiska na mocy ustawy Prawo ochrony środowiska

   Szanowny Panie Marszałku! W związku z pismem z dnia 20 marca 2006 r., znak SPS-023-1757/06, przekazującym interpelację pani poseł Grażyny Tyszko w sprawie ponoszenia podwyższonych opłat za korzystanie ze środowiska, uprzejmie informuję Pana Marszałka, co następuje.

   Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm.), której jednym z celów jest przeciwdziałanie zanieczyszczeniu środowiska, przewiduje zasadę, że eksploatacja instalacji powodująca emisję jest dozwolona po uzyskaniu pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii. Wydając pozwolenie, organ administracji określa w nim warunki korzystania ze środowiska. Intencją ustawodawcy jest, żeby instalacje nie były eksploatowane bez zgody właściwego organu i bez żadnych ograniczeń co do rodzaju i ilości substancji lub energii wprowadzanych do środowiska. Pozwolenia należą do kategorii decyzji administracyjnych wydawanych na wniosek podmiotu, a nie z urzędu. Z kwestią pozwoleń wiąże się sprawa ponoszenia opłat za korzystanie ze środowiska oraz administracyjnych kar pieniężnych. Korzystanie ze środowiska bez uzyskania wymaganego pozwolenia skutkuje koniecznością ponoszenia opłat podwyższonych, zaś za naruszanie ustaleń pozwolenia wymierzane są kary pieniężne. W sytuacji, gdy podmiot nie posiada pozwolenia, organ kontrolny, którym jest wojewódzki inspektor ochrony środowiska, nie ma możliwości stwierdzenia, czy instalacja prowadzona jest z zachowaniem wymagań z zakresu ochrony środowiska ani zastosowania sankcji karnych w przypadku ponadnormatywnego jej oddziaływania na środowisko. Podwyższenie opłat ze względu na brak pozwolenia ma na celu zmotywowanie podmiotów korzystających ze środowiska do uzyskania pozwolenia, jeżeli jest to wymagane.

   Opłaty podwyższone oraz kary pieniężne mogą być odraczane, a następnie zmniejszane lub umarzane, tylko na zasadach określonych w przepisach ustawy - Prawo ochrony środowiska. Warunkiem koniecznym, ale nie jedynym, jest podjęcie i zrealizowanie przez podmiot działań w celu ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowiskowo do poziomu spełniającego wymagania ochrony środowiska. Wprowadzenie tych przepisów umożliwia podmiotowi przeznaczenie środków finansowych nie na uiszczenie podwyższonej opłaty lub wymierzonej kary, lecz na realizację swojego przedsięwzięcia, która wpłynie na poprawę stanu środowiska, i jednocześnie dyscyplinuje podmiot do terminowego zakończenia realizacji takiego przedsięwzięcia.

   Jak wynika z art. 317 i 318 ustawy - Prawo ochrony środowiska, może być odroczony termin płatności opłaty podwyższonej w części, w jakiej przewyższa ona kwotę opłaty podstawowej, jaką ponosiłby podmiot w przypadku, gdyby korzystał ze środowiska legalnie i posiadał pozwolenie. Aby termin płatności został odroczony, konieczne jest spełnienie następujących warunków:

   - złożenie przez podmiot korzystający ze środowiska stosownego wniosku przed upływem terminu, w którym opłata powinna być uiszczona,

   - terminowe realizowanie przez ten podmiot przedsięwzięcia, którego wykonanie zapewni usunięcie przyczyn ponoszenia podwyższonych opłat w okresie nie dłuższym niż 5 lat od dnia złożenia wniosku,

   - termin płatności może być odroczony wyłącznie na okres niezbędny do zrealizowania przedsięwzięcia, o którym mowa w punkcie poprzednim,

   - przedłożenie dowodów potwierdzających możliwości finansowania przedsięwzięcia przez wnioskodawcę, na żądanie organu, jeżeli ma on zastrzeżenia co do tych możliwości.

   Jeżeli nie są spełnione warunki odroczenia, marszałek województwa wydaje decyzję, którą odmawia odroczenia terminu płatności opłaty (art. 318 ust. 6 ustawy - Prawo ochrony środowiska).

   Złożenie wniosku o odroczenie terminu płatności opłaty podwyższonej nie zwalnia z obowiązku uiszczenia opłaty w wysokości podstawowej. Jednak terminowe wniesienie opłaty podstawowej nie stanowi warunku odroczenia terminu płatności opłaty podwyższonej. Należy zauważyć, że załatwienie wniosku może nastąpić przed upływem tego terminu. Niewniesienie w wymaganym terminie opłaty podstawowej zatem nie może stanowić przeszkody w pozytywnym załatwieniu wniosku o odroczenie terminu płatności opłaty podwyższonej. Niewniesienie w wymaganym terminie opłaty podstawowej skutkuje wyłącznie koniecznością zapłaty odsetek za zwłokę. Natomiast jednym z warunków odroczenia terminu płatności opłaty podwyższonej jest złożenie wniosku przed upływem tego terminu. Wobec art. 318 ust. 6 ustawy - Prawo ochrony środowiska określenie w art. 318 ust. 2 tej ustawy terminu złożenia wniosku nie ma charakteru wyłącznie instrukcyjnego i uchybienie temu terminowi stanowi przesłankę odmowy odroczenia terminu płatności. Ustawa - Prawo ochrony środowiska nie przewiduje możliwości odraczania ani umarzania zaległych zobowiązań z tytułu opłat podwyższonych (za zaległe uważa się należności nieuiszczone w terminie). Ponadto należy podkreślić, że art. 281 ust. 2 tej ustawy wyłącza stosowanie przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa do opłaty podwyższonej w części, w jakiej przewyższa ona kwotę opłaty podstawowej, w zakresie odroczenia terminu płatności oraz umarzania zaległych zobowiązań i odsetek za zwłokę.

   Interpelacja pani poseł Grażyny Tyszko, dotycząca ponoszenia podwyższonych opłat za korzystanie ze środowiska, jest związana ze sprawą opłat - za wprowadzanie w poszczególnych kwartałach 2002 r. ścieków komunalnych do rzeki Dobrzynki - należnych od Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Pabianicach. Zakład ten zwracał się do Marszałka Województwa Łódzkiego o odroczenie terminu płatności tych opłat, w związku z realizowaniem przez miasto Pabianice przedsięwzięcia polegającego na budowie kolektora odprowadzającego ścieki z Pabianic do Grupowej Oczyszczalni Ścieków w Łodzi.

   Podwyższone opłaty za korzystanie ze środowiska w drugim półroczu 2002 r. zostały przez Marszałka Województwa Łódzkiego odroczone, a następnie umorzone. Podstawą umorzenia był art. 319 ust. 3a ustawy - Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli odroczeniu podlegały opłaty podwyższone w związku z brakiem wymaganego pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, w razie terminowego wykonania przedsięwzięcia służącego realizacji zadań własnych gminy w zakresie kanalizacji i oczyszczania ścieków komunalnych, Marszałek Województwa stwierdza, w drodze decyzji, umorzenie odroczonych opłat. Natomiast, jak informuje pani poseł Grażyna Tyszko, wnioski Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Pabianicach o odroczenie terminu płatności opłaty podwyższonej za pierwszy i drugi kwartał 2002 r. załatwiono negatywnie, a w konsekwencji opłaty te nie zostały umorzone. Powodem odmowy odroczenia terminu płatności opłaty podwyższonej za pierwszy kwartał było nieuiszczenie w terminie opłaty podstawowej, a za drugi kwartał - uchybienie terminu przewidzianego do złożenia wniosku.

   Organem właściwym do oceny czynności podejmowanych w postępowaniu administracyjnym przez marszałka województwa w sprawach opłat za korzystanie ze środowiska jest samorządowe kolegium odwoławcze, jako organ wyższego stopnia. Umorzenie opłaty podwyższonej na podstawie art. 319 ust. 3a ustawy - Prawo ochrony środowiska jest formą pomocy dla podmiotu, który zrealizował terminowo przedsięwzięcie proekologiczne, lecz udziela się jej wtedy, gdy uczyniono zadość wszystkim wymaganiom ustalonym w przepisach prawa obowiązujących w tym zakresie. Należy podkreślić, że umorzeniu mogą podlegać wyłącznie opłaty podwyższone, których termin płatności został wcześniej odroczony. Zobowiązanie z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska, które nie wygasło wskutek umorzenia lub przedawnienia, podlega wykonaniu. Odnosi się to do wszystkich podmiotów korzystających ze środowiska, a więc również do Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Pabianicach, mimo że miasto Pabianice poniosło znaczne nakłady na uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej i zamierza nadal prowadzić przedsięwzięcia na rzecz ochrony środowiska.

   Minister

   Jan Szyszko

   Warszawa, dnia 13 kwietnia 2006 r.