V kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 1791

w sprawie organizowania wolnego czasu dzieciom w wieku szkolnym

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację Pani Poseł Haliny Molki (SPS-023-1791/06) w sprawie organizowania czasu wolnego dzieciom w wieku szkolnym, uprzejmie informuję Pana Marszałka, iż przedstawione problemy są w centrum zainteresowania ministerstwa.

   Dla ich skuteczniejszego realizowania został powołany Departament do Spraw Młodzieży i Edukacji Pozaszkolnej, który zajmuje się między innymi:

   - wypoczynkiem, krajoznawstwem i turystyką szkolną,

   - międzynarodową współpracą dzieci i młodzieży,

   - uczestnictwem młodzieży w życiu społecznym, w tym wolontariatem młodzieżowym,

   - informacją o młodzieży i dla młodzieży,

   - placówkami wychowania pozaszkolnego,

   - organizacjami dziecięcymi i młodzieżowymi,

   - organizacjami pozarządowymi,

   - edukacją nieformalną dzieci i młodzieży.

   O zwiększającym się zakresie tematycznym zadań dotyczących czasu wolnego dzieci i młodzieży świadczy wzrost środków finansowych przeznaczanych przez Ministerstwo Edukacji i Nauki. W roku 2004 w budżecie ministerstwa na realizacje tych zadań było przeznaczone 10 390 145 zł, w 2005 już 12 032 150 zł, a w roku 2006 planujemy wydatki w wysokości 11 905 000 zł.

   W 2005 r. przeznaczono 500 000 zł na szkolenia liderów młodzieżowych - wolontariuszy, którzy organizują młodzież do różnorodnych przedsięwzięć na poziomie lokalnym. Zadanie to planuje się kontynuować w roku 2006. W celu upowszechnienia idei wolontariatu młodzieżowego w 2006 r. rozpoczęto wieloletni program pn. Award. Jego zadaniem jest wspieranie rozwoju dzieci i młodzieży poprzez działania w wolontariacie, sportowe, turystyczne i edukacyjne. Program ten realizowany jest przez wolontariuszy systematycznie szkolonych przez Departament do Spraw Młodzieży i Edukacji Pozaszkolnej Ministerstwa Edukacji i Nauki przy współpracy z Biurem Międzynarodowym Programu Award w Londynie.

   Działalność pozalekcyjna tworzy spójną całość z pracą edukacyjną szkoły. Każda szkoła ma także obowiązek opracowania własnego statutu w oparciu o rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 11 stycznia 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół, w którym uwzględnia organizację zajęć dodatkowych. Statut ten, opiniowany przez radę rodziców i samorząd uczniowski, szczegółowo określa formy i metody pracy rozbudzające i rozwijające indywidualne zainteresowania uczniów oraz działania rozwijające wrażliwość kulturową i społeczną.

   Ożywieniu działalności pozalekcyjnej służą przyjęte kryteria awansu zawodowego zawarte w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 4 grudnia 2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli. Kryteria te motywują nauczycieli do wykazania się zaangażowaniem pedagogicznym, inicjatywnością, umiejętnościami dydaktyczno-wychowawczymi oraz sprzyjają podejmowaniu przez nich różnych form doskonalenia zawodowego, wśród których zajęcia programowo-metodyczne z zakresu prowadzenia zajęć pozalekcyjnych cieszą się dużym zainteresowaniem.

   Działalność pozalekcyjna realizowana jest w różnych formach w czasie wolnym ucznia, a uczestnictwo w nich jest dobrowolne. Są to formy stałe - koła, kluby i zespoły zainteresowań, których uczestnicy spotykają się na zajęciach systematycznie, raz lub dwa razy w tygodniu. Obserwuje się wyraźnie wzrost liczby uczniów uczestniczących w stałych formach zajęć pozalekcyjnych.

   Wzrost liczby uczniów w tych zajęciach ilustruje tabela.

Rok szkolny	Razem		% ogółu uczniów
	kół/zespołów	uczestników
Rok szkolny 1999/2000	114 968	2 056 366	34,7%
Rok szkolny 2001/2002	132 009	2 395 980	35,6%
Rok szkolny 2003/2004	177 025	3 090 886	49,3%
Rok szkolny 2004/2005	196 178	3 381 314	55,7%

   Możliwości udziału uczniów w zajęciach pozalekcyjnych w poszczególnych województwach, typach szkół oraz w poszczególnych szkołach są jednak zróżnicowane. Najwięcej ofert zajęć tego typu proponują szkoły podstawowe i gimnazja, a ich liczba systematycznie rośnie. W szkołach podstawowych zajęciami pozalekcyjnymi w roku szkolnym 2001/2002 objęto 40% uczniów, w roku szkolnym 2002/2003 - 48,1% uczniów, w roku szkolnym 2003/2004 - 58,3% uczniów, a w roku szkolnym 2004/2005 - 68,8% uczniów. W gimnazjach odpowiednio 43%, 50,3%, 57,0% i 62,9%. W szkołach ponadgimnazjalnych w stałych formach zajęć pozalekcyjnych w roku 2002/2003 uczestniczyło 25,1%, a w roku 2003/2004 - 37,7% uczniów w LO, 24,9% w średnich szkołach zawodowych i 10,1% w zasadniczych szkołach zawodowych. W roku szkolnym 2004/2005 w zajęciach tych uczestniczyło 41,1% uczniów LO, 25,8% uczniów szkół średnich zawodowych i 9,0% uczniów zasadniczych szkół zawodowych.

   Obok stałych form zajęć pozalekcyjnych szkoły proponują liczne formy otwarte przeznaczone dla ogółu uczniów. Są to konkursy, festiwale, koncerty, wystawy, spotkania, zawody, wycieczki itp. organizowane w szkole lub poza jej obiektem bądź wykorzystujące oferty środowiskowe (np. udział w spektaklach teatralnych i muzycznych, imprezach sportowych).

   Kształtowaniu zainteresowań, rozwijaniu uzdolnień sprzyjają liczne przeglądy, festiwale, konkursy, olimpiady o zasięgu szkolnym, lokalnym, wojewódzkim i ogólnopolskim. Składają się one na ofertę mającą na celu stworzenie możliwości udziału i spotkań uczniów, zespołów uczniowskich o różnorodnych zainteresowaniach i osiągnięciach ze wszystkich dziedzin kultury, nauki, sportu itp., spełniają znaczącą rolę w rozwijaniu zainteresowań, kształtowaniu postaw i umiejętności tych uczniów, którzy prezentują swoje osiągnięcia, i tych, którzy są odbiorcami. Udział w nich stwarza możliwość wymiany doświadczeń. Z tej bogatej i różnorodnej oferty korzystają każdego roku tysiące uczniów i nauczycieli.

   Ministerstwo Edukacji i Nauki promuje ten ruch poprzez opracowywanie informatora imprez na każdy rok szkolny, organizowanie bądź dotowanie (w miarę posiadanych środków) imprez, które są wartościowe edukacyjnie.

   Wzrastająca liczba zajęć pozalekcyjnych i ich uczestników dowodzi, że dyrektorzy, nauczyciele oraz organy prowadzące przykładają coraz większą uwagę do zagospodarowania czasu wolnego uczniów. Do rozwoju tych zajęć przyczynia się także upowszechnianie informacji (strona internetowa MEiN, odrębne broszury, katalogi, publikacje, media, uroczyste podsumowania) o osiągnięciach poszczególnych szkół, placówek. Informacje te w sposób satysfakcjonujący nagłaśniają dokonania i ich autorów, równocześnie aktywizując inne środowiska.

   Uczestnictwo dzieci i młodzieży szkolnej w formach działalności pozalekcyjnej podlega licznym ograniczeniom. Najważniejsze z nich to uwarunkowania finansowe rodzin, szkół, placówek oświatowych, wysokie ceny książek, prasy, biletów wstępu na spektakle, seanse filmowe, wystawy, koncerty itp., komercjalizacja instytucji, placówek kultury, które w większości nie prowadzą cyklicznych programów edukacyjnych, oraz brak propozycji środowiskowych dla dzieci i młodzieży szkolnej w formie wartościowych wychowawczo i atrakcyjnych ofert dla uczniów.

   Nie sposób nie zauważyć pozytywnych zmian, wykorzystywanych możliwości, podejmowanego trudu nauczycieli, dyrektorów szkół, nadzoru i doradztwa pedagogicznego, lokalnych władz samorządowych, organizacji części instytucji i placówek środowiskowych w kierunku zagospodarowywania czasu wolnego dzieci i młodzieży. Jednocześnie nie oznacza to, że pozytywne zmiany dotyczą wszystkich odpowiedzialnych za wychowanie pozalekcyjne bądź wszystkich w jednakowym stopniu.

   Nie wszystkie możliwości organizacyjne są dostatecznie wykorzystywane, ich realizacja napotyka na opory kompetencyjne, mentalne, finansowe, dlatego też niezbędna jest współpraca i współdziałanie wszystkich związanych bezpośrednio i pośrednio z odpowiedzialnością za wychowanie młodego pokolenia.

   Z wyrazami szacunku

   Sekretarz stanu

   Jarosław Zieliński

   Warszawa, dnia 6 kwietnia 2006 r.