V kadencja

Odpowiedź ministra środowiska

na interpelację nr 4486

w sprawie konsekwencji nielegalnego wwozu do Polski odpadów pochodzących z zagranicy

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na pismo Pana Marszałka z dnia 7 września 2006 r. znak: SPS-023-4486/06, przekazujące interpelację posłów Eugeniusza Grzeszczaka, Andrzeja Grzyba i Stanisława Kalemby, dotyczącą nielegalnego przywozu odpadów z zagranicy, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

   Z dniem przystąpienia Polski do Wspólnoty Europejskiej aktem prawnym regulującym zagadnienia transgranicznego przemieszczania odpadów stało się rozporządzenie Rady (EWG) Nr 259/93 z dnia 1 lutego 1993 r. w sprawie nadzoru i kontroli przesyłania odpadów w obrębie, do Wspólnoty Europejskiej oraz poza jej obszar.

   Ponadto w dniu 2 października 2004 r. weszła w życie ustawa z dnia 31 lipca 2004 r. o międzynarodowym obrocie odpadami (Dz. U. Nr 191, poz. 1956), która określa ramy instytucjonalne i organizacyjne wykonywania zadań wynikających z ww. rozporządzenia. Ustawa określa m.in., że organem właściwym dla spraw transgranicznego przemieszczania odpadów jest Główny Inspektor Ochrony Środowiska.

   Transport odpadów realizowany bez zastosowania procedur kontrolnych określonych w ww. rozporządzeniu Rady Nr 259/93 należy uznać za transport nielegalny. Jako taki stanowi on przestępstwo zagrożone karą zgodnie z art. 183 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. Wskazane przepisy stanowią, że kto wbrew przepisom sprowadza z zagranicy odpady lub substancje zagrażające środowisku, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeżeli sprawca ww. czynu działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

   Niestety, stwierdzony przez służby kontrolujące nielegalny wwóz odpadów w wielu przypadkach nie jest traktowany przez prokuraturę jako próba popełnienia przestępstwa, w związku z czym prokuratura nie podejmuje działań w tym zakresie albo umarza postępowanie ze względu na niską szkodliwość społeczną czynu.

   Działania kontrolne przeciwdziałające nielegalnemu transgranicznemu przemieszczaniu odpadów realizowane są trzyetapowo:

   1. kontrola graniczna przeprowadzana przez funkcjonariuszy Straży Granicznej (granica wewnętrzna UE) lub służby celnej (urzędy celne na granicy zewnętrznej UE oraz wewnątrz kraju),

   2. kontrole drogowe inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego oraz grup mobilnych służby celnej,

   3. kontrole u przedsiębiorców realizowane planowo lub w odpowiedzi na interwencję przez inspektorów Inspekcji Ochrony Środowiska.

   Każda z ww. służb kontrolnych może stwierdzić przypadki nielegalnego przemieszczania odpadów i podjąć odpowiednie działania zgodnie ze swoimi kompetencjami.

   Odpowiadając na pytanie pierwsze, pragnę wyjaśnić, że dane dotyczące zarówno legalnych, jak i stwierdzonych nielegalnych przemieszczeń odpadów do Polski zbierane są przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska.

   Od pewnego czasu w mediach pojawiają się informacje o nielegalnym transgranicznym przemieszczaniu odpadów, którego skala dotyczy nawet ok. 1 mln ton odpadów. Informacje te nie znajdują potwierdzenia w danych, którymi dysponuje Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, chociaż w ciągu ostatnich 2 miesięcy obserwujemy pewne nasilenie tego zjawiska. Od początku stycznia br. do GIOŚ przekazano informacje o 17 nielegalnych przemieszczeniach odpadów stwierdzonych po przekroczeniu granicy RP na łączną ilość ok. 1700 ton.

   Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy z dn. 30 lipca 2004 r. o międzynarodowym obrocie odpadami, jeżeli odpady zostały wwiezione na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na skutek nielegalnego międzynarodowego obrotu odpadami, Główny Inspektor Ochrony Środowiska, w drodze decyzji:

   1) jeżeli za nielegalny międzynarodowy obrót odpadami odpowiedzialność ponosi wysyłający odpady - nakazuje odbiorcy odesłanie odpadów do kraju wysyłki lub określa sposób gospodarowania tymi odpadami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

   2) jeżeli za nielegalny międzynarodowy obrót odpadami odpowiedzialność ponosi odbiorca odpadów - określa sposób gospodarowania tymi odpadami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

   Odpowiadając na pytanie drugie, wyjaśniam, że Główny Inspektor Ochrony Środowiska podejmował i zamierza w dalszym ciągu podejmować działania zmierzające do poprawy skuteczności działania służb zaangażowanych w kontrole transgranicznego przemieszczania odpadów. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska realizował projekt Phare 2002 ˝Kontrola przemieszczania odpadów˝. Celem projektu było wzmocnienie nadzoru i kontroli nad transgranicznym przemieszczaniem odpadów, a także podniesienie efektywności funkcjonowania służb Inspekcji Ochrony Środowiska, służb celnych, Straży Granicznej i Inspekcji Transportu Drogowego i zwiększenie zdolności tych służb do wdrożenia, stosowania i egzekwowania dorobku prawnego Unii Europejskiej, zwłaszcza rozporządzenia Rady EWG Nr 259/93 w sprawie nadzoru i kontroli przesyłania odpadów w obrębie, do Wspólnoty oraz poza jej obszar. Podczas realizacji projektu przeprowadzono szereg szkoleń dla wszystkich zaangażowanych służb kontrolnych, a także opracowano materiały pomocne przy identyfikacji i klasyfikacji odpadów.

   W ubiegłym roku Główny Inspektor Ochrony Środowiska zorganizował wspólną polsko-niemiecką akcję kontrolną na terenie przygranicznym, w której uczestniczyły wszystkie wspomniane służby kontrolne. Po obu stronach granicy zatrzymano i zawrócono łącznie 10 nielegalnych transportów odpadów. Planuje się zorganizowanie podobnych działań również w IV kwartale br.

   Ponadto Inspekcja Ochrony Środowiska aktywnie uczestniczy w pracach Europejskiej Sieci Wdrażania i Egzekucji Prawa Ochrony Środowiska IMPEL. W ramach IMPEL działa grupa robocza IMPEL TFS skupiająca przedstawicieli administracji związanej z wdrażaniem i egzekucją prawa Unii Europejskiej w zakresie transgranicznego przemieszczania odpadów. Grupa robocza IMPEL TFS realizuje projekty inspekcyjne mające na celu wzmocnienie egzekwowania przepisów wspólnotowych w zakresie transgranicznego przemieszczania odpadów. Polska inspekcja ochrony środowiska również uczestnicy w działaniach kontrolnych realizowanych w tym projektach.

   Należy również dodać, że obecnie trwają prace na projektem nowej ustawy o międzynarodowym obrocie odpadami. W ww. projekcie ustawy zaproponowano system kar administracyjnych nakładanych przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska za naruszenia przepisów dot. przemieszczania odpadów, w tym za przemieszczenia nielegalne. W projekcie doprecyzowano również odpowiednie przepisy kodeksu karnego. Zaproponowane rozwiązania pozwolą na bardziej skuteczne karanie sprawców nielegalnego przemieszczania odpadów.

   Z poważaniem

   Minister

   Jan Szyszko

   Warszawa, dnia 27 września 2006 r.