IV kadencja

Odpowiedź ministra gospodarki - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na interpelację nr 2147

w sprawie skutków niemilitarnych wynikających ze strategii ekonomicznej realizowanej przez rząd w dziedzinie obronności

   Szanowny Panie Marszałku! W nawiązaniu do przesłanego przez pana marszałka w dniu 11 października 2002 r. pisma (znak: SPS-0202-2147/02), dotyczącego interpelacji pana posła Janusza Dobrosza w sprawie skutków niemilitarnych wynikających ze strategii ekonomicznej realizowanej przez rząd w dziedzinie obronności - działając z upoważnienia pana Leszka Millera, prezesa Rady Ministrów - uprzejmie informuję o stanowisku w przedmiotowej sprawie. Stanowisko to zostało uzgodnione z ministrem obrony narodowej oraz prezesem Rządowego Centrum Studiów Strategicznych.

   1. Porozumienie między rządem Federacji Rosyjskiej a rządem Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie współpracy wojskowo-technicznej, podpisane w dniu 30 sierpnia 2002 r., oraz układ między federalnym ministrem obrony Republiki Federalnej Niemiec a ministrem obrony narodowej Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie przekazania uzbrojenia i sprzętu wojskowego, zawarty w dniu 29 kwietnia 2002 r., stanowią umowy międzynarodowe regulujące problemy o charakterze wojskowym. Konieczność ich zawarcia wynikała z potrzeb militarnych Polski, w szczególności związanych z wypełnieniem zobowiązań z tytułu członkostwa w NATO.

   W wyniku porozumienia o dwustronnej współpracy - podpisanego przez Wojskowe Zakłady Lotnicze (WZL) nr 2 w Bydgoszczy z Rosyjską Korporacją Budowy Samolotów Mig (RSK Mig) na bazie polsko-rosyjskiego porozumienia o współpracy wojskowo-technicznej - strona polska uzyskała możliwość prowadzenia remontów samolotów Mig-29, eksploatowanych obecnie przez wojska lotnicze (w przyszłości liczba tych samolotów ulegnie zwiększeniu, w związku z zamiarem przekazania Polsce przez Niemcy samolotów Mig, będących na wyposażeniu Bundeswehry). Zagwarantuje to Polsce - w większym niż dotąd stopniu - dostawy części zamiennych do samolotów Mig oraz możliwość korzystania z konsultacji ze specjalistami rosyjskimi. W ten sposób rozwiązany zostanie również problem remontu samolotów wyposażonych w urządzenia niejawne, do których dostęp państw trzecich nie jest dopuszczalny.

   Remont samolotów Mig-29, prowadzony na podstawie porozumienia polsko-rosyjskiego, przyniesie WZL nr 2 znaczące efekty ekonomiczne i technologiczne, wyrażające się zwłaszcza w utrzymaniu poziomu zatrudnienia, zapewnieniu wieloletnich zamówień, zwiększeniu możliwości eksportowych oraz dostępie do technologii remontowych. Ponadto remonty uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz przedłużanie resursów technicznych w każdych warunkach są działaniami racjonalnymi i uzasadnionymi ekonomicznie. Jest to szczególnie widoczne w przypadku sprzętu lotniczego z uwagi na bardzo wysokie koszty zakupu nowych samolotów i śmigłowców.

   W przyszłości planowane jest dalsze rozszerzenie zakresu współpracy wojskowych przedsiębiorstw remontowo-produkcyjnych (WPRP) z firmami rosyjskimi w obszarze remontów silników lotniczych, a także remontów i modernizacji śmigłowców bojowych. W perspektywie stworzy to możliwość podjęcia przez krajowe przedsiębiorstwa lotnicze remontów samolotów i śmigłowców produkcji rosyjskiej, znajdujących się na wyposażeniu armii innych państw. Przyniesie to - trudne jednak obecnie do precyzyjnego określenia - efekty ekonomiczne oraz technologiczne, w szczególności zaś przyczyni się do stabilizacji zatrudnienia i zwiększenia portfela zamówień w polskim przemyśle lotniczym.

   Również realizacja układu polsko-niemieckiego w sprawie przekazania uzbrojenia i sprzętu wojskowego w dłuższym horyzoncie czasu znajdzie odzwierciedlenie w płaszczyźnie ekonomicznej i technologicznej. Układ ten przewiduje bowiem:

   - pozyskanie technologii i uruchomienie w Polsce produkcji czołgowej amunicji scalonej;

   - przekazanie przez stronę niemiecką niezbędnych licencji, dokumentacji i oprogramowania, związanych z remontem czołgów;

   - remont czołgów Leopard 2 A4 w polskich zakładach zbrojeniowych.

   2. Lokowanie zamówień na uzbrojenie i sprzęt wojskowy w przemyśle krajowym w sposób naturalny przyczynia się do poprawy koniunktury gospodarczej i działa symulująco na rozwój gospodarczy danego kraju. Mechanizm ten w zasadniczej formie jest powszechnie znany i stosowany w wielu państwach, które dysponują przemysłem obronnym, także w miarę możliwości w Polsce.

   Zasadnicza różnica pomiędzy poszczególnymi krajami tkwi nie w formie, lecz w skali zamówień. Siły zbrojne mogą wydać na zakupy uzbrojenia i sprzętu wojskowego jedynie kwoty, które zostały ujęte w budżecie państwa i przeznaczone na ten cel. W tym zakresie występują bardzo istotne różnice, co ilustrują dane dotyczące 2000 r., zawarte w przedstawionej niżej tabeli.

   Wydatki na modernizację techniczną armii USA, RFN, Czech i Polski

Wybrane wielkości i wskaźniki	USA	RFN	Czechy	Polska
Wydatki rzeczowe w budżecie obronnym (w mln USD)	65 104	4723	248	357
Udział wydatków rzeczowych w budżecie obronnym (w %)	38,0	19,4	33,7	14,8
Udział wydatków obronnych w PKB (w %)	3,0	1,5	2,0	2,0

Źródło: Dane Sztokholmskiego Międzynarodowego Instytutu Badań nad Pokojem (SIPRI),
opracowane w oparciu o jednolite dla wszystkich krajów założenia metodologiczne.

   Dane zawarte w zestawieniu wskazują na ogromne dysproporcje w wysokości oraz strukturze budżetów obronnych poszczególnych państw. W przypadku Polski wydatki rzeczowe w budżecie obronnym są w wymiarze bezwzględnym znacznie mniejsze niż w rozwiniętych krajach zachodnich, chociaż są porównywalne z państwami o zbliżonym potencjale obronnym i poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego. W związku z tym próba porównywania Polski z Niemcami, USA lub Rosją może prowadzić do błędnych wniosków i powielania stereotypowych opinii.

   W Polsce, podobnie jak w innych krajach, znaczna część zamówień na uzbrojenie i sprzęt wojskowy realizowana jest przez przedsiębiorstwa krajowe. Import obejmuje jedynie te rodzaje uzbrojenia i sprzętu wojskowego, które - z uwagi na uwarunkowania ekonomiczno-finansowe, produkcyjne i technologiczne - nie są obecnie produkowane w Polsce.

   Szczegółowa analiza wielkości i struktury przyszłego popytu wojskowego oraz możliwości wytwórczych polskich przedsiębiorstw wskazuje, że potrzeby importowe będą wzrastać. W tym kontekście wymaga jednak podkreślenia, że celem działań podejmowanych w ramach restrukturyzacji sektora zbrojeniowego - zgodnie z przyjętą przez Radę Ministrów w dniu 14 maja 2002 r. Strategią przekształceń strukturalnych przemysłowego potencjału obronnego w latach 2002-2005 - jest m.in. umożliwienie polskiemu przemysłowi włączenie się w proces unowocześnienia sił zbrojnych.

   Realizowany program przebudowy strukturalnej przemysłowego potencjału obronnego (ppo) - polegający na konsolidacji kapitałowej określonej jego części, w połączeniu z niezbędnymi działaniami restrukturyzacyjnymi - pozwoli na przekształcenie ppo w efektywnie działający i dysponujący odpowiednim zapleczem kapitałowym i technologicznym sektor produkcji, który:

   - będzie zdolny do zabezpieczenia potrzeb Sił Zbrojnych RP w nowoczesne uzbrojenie i sprzęt wojskowy;

   - będzie miał szansę unowocześnić swoją produkcję, która w dłuższym horyzoncie czasowym zapewni mu uzyskiwanie znaczących przychodów z działalności eksportowej;

   - przygotowany będzie do realizacji dużych kontraktów eksportowych, dzięki czemu na trwałe włączony zostanie do kooperacji międzynarodowej.

   3. Wartość eksportu uzbrojenia i sprzętu wojskowego na koniec III kwartału 2002 r. wyniosła ok. 80 mln USD, natomiast w kolejnych latach powinna ona istotnie wzrosnąć. W strategii założono, że udział eksportu w globalnej wartości sprzedaży grup kapitałowych - utworzonych w ramach procesu konsolidacji kapitałowej ppo - będzie docelowo co najmniej taki, jak sprzedaży krajowej i stanowić ma jedno z dwóch podstawowych źródeł finansowania działalności tych grup.

   Przytoczone w interpelacji pana posła Janusza Dobrosza przykłady zawartych już bądź planowanych kontraktów eksportowych dotyczących uzbrojenia i sprzętu wojskowego - szczególnie z krajami z obszaru Azji - potwierdzają istotne znaczenie, jakie dla stabilizacji sytuacji ekonomiczno-finansowej spółek ppo oraz utrzymania miejsc pracy, a także możliwości restrukturyzacji sektora ma realizacja dużych kontraktów zagranicznych.

   4. Zgodnie z traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską państwa członkowskie mogą podejmować niezbędne środki w celu ochrony zasadniczych interesów swego bezpieczeństwa oraz dotyczące produkcji broni, amunicji i sprzętu wojennego albo handlu tymi artykułami. Z powyższego wynika, że problematyka przemysłu obronnego i produkcji zbrojeniowej pozostaje w kompetencji władz narodowych państw członkowskich UE i nie jest w zasadzie objęta regulacjami prawa wspólnotowego. W związku z tym kwestie przemysłu obronnego oraz produkcji uzbrojenia i sprzętu wojskowego nie były przedmiotem negocjacji dotyczących warunków akcesji Polski do UE.

   Z poważaniem

   Minister

   Jacek Piechota

   Warszawa, dnia 20 listopada 2002 r.