IV kadencja

Interpelacja nr 9594

do ministra skarbu państwa

w sprawie nieprawidłowości związanych z rozliczeniem umowy joint venture pomiędzy Skarbem Państwa i włoskim koncernem Lucchini SA i obawy powstania wielkiej szkody majątkowej w budżecie państwa

   Szanowny Panie Ministrze! Zaistniałe i opisane poniżej okoliczności rodzą uzasadnioną obawę powstania szkody majątkowej w wielkich rozmiarach w majątku Skarbu Państwa, Agencji Rozwoju Przemysłu SA (ARP SA) i Agencji Kapitałowo-Rozliczeniowej SA (AKR SA) w związku z niewywiązaniem się przez stronę polską do dnia dzisiejszego z postanowień Umowy Joint Venture z dnia 20 grudnia 1991 r. zawartej pomiędzy Skarbem Państwa i Lucchini S.p.A., doprowadzając w ten sposób do znacznego uszczerbku w budżecie państwa polskiego.

   Agencja Kapitałowo-Rozliczeniowa SA jest następcą prawnym Przedsiębiorstwa Państwowego Huta Warszawa. Kapitał zakładowy Spółki wynosi 68 450 000 PLN i dzieli się na 6 845 000 akcji o wartości nominalnej 10 PLN każda. Struktura akcjonariuszy na dzień 31 grudnia 2004 r.:

   - ARP SA 4 859 950 akcji, tj. 71%,

   - Skarb Państwa 1 109 373 akcji, tj. 16,21%,

   - byli pracownicy Huty Warszawa (ponad 5000 osób) 875 677 akcji, tj. 12,79%.

   W dniu 30 września 1992 r. zgodnie z zezwoleniem Ministra Przekształceń Własnościowych oraz z Uchwałą Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Huta ˝Warszawa˝ SA wniosła cały swój majątek produkcyjny jako aport rzeczowy do Huty L.W. Sp. z o.o. jako częściową realizację postanowień Umowy Joint Venture zawartej dnia 20 grudnia 1991 r. (zmienionej później Umową Zmieniającą z dnia 30 września 1992 r.) pomiędzy Skarbem Państwa reprezentowanym przez Ministra Przemysłu i Handlu oraz Ministra Przekształceń Własnościowych a Lucchini S.p.A.

   Wskutek zwłoki w realizacji Umowy Joint Venture przez stronę polską, tj. nieprzekazania stronie włoskiej gruntów, Lucchini S.p.A. w dniu 24 czerwca 1997 r. wystosowała do AKR SA i Skarbu Państwa (reprezentowanego przez Ministerstwo Skarbu Państwa i Ministerstwo Gospodarki) notę arbitrażową, jednakże procedura arbitrażowa nie została wszczęta, a w dniu 18 lutego 1998 r. podpisano Porozumienie pomiędzy Lucchini S.p.A. i Skarbem Państwa Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z postanowieniami punktu 5 tego Porozumienia Skarb Państwa zobowiązał się wykorzystać swoje uprawnienia właścicielskie i zobowiązać AKR SA do przeniesienia na rzecz Lucchini S.p.A. pozostałych składników aportu określonego w Umowie Joint Venture (czyli gruntów) oraz do sprzedaży udziałów AKR SA w Hucie L.W. Sp. z o.o. Zobowiązania te nigdy nie zostały skutecznie zrealizowane. W dniu 17 marca 1998 r. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy AKR SA powzięło wprawdzie uchwałę zobowiązującą Zarząd AKR SA do sprzedaży udziałów AKR SA w Hucie L.W. Sp. z o.o., aczkolwiek nie została ona wykonana. Zgodnie z relacją członka Rady Nadzorczej AKR SA Marianny Maciurzyńskiej miały miejsce naciski na ówczesny Zarząd AKR SA, m.in. naczelnik z Ministerstwa Skarbu Państwa Andrzej Chwas telefonicznie stwierdził, że AKR SA ma nie sprzedawać udziałów AKR SA w Hucie L.W. Sp. z o.o.

   W wyniku zaistniałej sytuacji, tj. niewywiązania się przez stronę polską z postanowień Porozumienia z 18 lutego 1998 r., strona włoska wniosła pozew przeciwko AKR SA do Trybunału Arbitrażowego w Wiedniu. Postępowanie zakończyło się wydaniem przez Trybunał Arbitrażowy w dniu 7 maja 2002 r. wyroku nakazującego zapłatę przez AKR SA na rzecz Lucchini S.p.A. odszkodowania w wysokości 21 970 000 euro wraz z odsetkami i kosztami postępowania arbitrażowego (na dzisiaj kwota ta wraz z odsetkami wynosi ok. 168 000 000 PLN). AKR SA wniosła skargę na orzeczenie Trybunału Arbitrażowego w Wiedniu, jednakże została ona wycofana zgodnie z uchwałą Zarządu AKR SA z dnia 22 stycznia 2003 r. podpisaną przez Janusza Wyszyńskiego - prezesa Zarządu i Hannę Wierzejską - członka Zarządu. Stanowisko Zarządu AKR SA zostało poparte w uchwale Rady Nadzorczej AKR SA z dnia 28 stycznia 2003 r. w składzie: Jolanta Dor (przewodnicząca), Barbara Czarnożyńska, Marianna Maciurzyńska, Marzena Szemiot, Mariusz Węglewski. Argumentacja przemawiająca za wycofaniem skargi nie opierała się na merytorycznych podstawach i była zdecydowanie niewystarczająca. Przytoczyć tu można choćby argument, iż koszty wniesienia skargi są znaczne, tj. ok. 250 000 euro, przy czym wyrok, który miał być zaskarżony, opiewał na prawie 30 000 000 euro.

   W dniu 10 września 2001 r. AKR SA wszczęła postępowanie przed Trybunałem Arbitrażowym w Wiedniu przeciwko Hucie L.W. Sp. z o.o. o zapłatę kwoty 2 100 000 euro, powołując się na postanowienia Umowy Joint Venture. Huta L.W. Sp. z o.o. wniosła w dniu 25 marca 2002 r. powództwo wzajemne. Trybunał Arbitrażowy w Wiedniu wydał w dniu 13 września 2004 r. wyrok, w którym powództwo AKR SA zostało oddalone. Ponadto Trybunał nakazał AKR SA niezwłoczne przeniesienie na rzecz Huty L.W. Sp. z o.o. gruntów o uregulowanym stanie prawnym, co wynika z postanowień Umowy Joint Venture, w tym także ok. 1,2 ha gruntów nieujętych w Umowie, ale uznanych przez Trybunał Arbitrażowy jako ˝aktywa związane z produkcją˝, do przeniesienia których AKR SA została zobowiązana na mocy Umowy Joint Venture. Zasądzono również od AKR SA zapłatę kosztów postępowania arbitrażowego w kwocie 102 290 euro oraz kwotę zwrotu depozytu za wniesienie powództwa wzajemnego przez Hutę L.W. Sp. z o.o. w wysokości 36 000 euro.

   W dniu 21 lutego 2002 r. Huta L.W. Sp. z o.o. przedstawiła AKR SA projekt umowy, przedmiotem której miało być przekazanie na rzecz Huty L.W. Sp. z o.o. wszelkich uprawnień Skarbu Państwa lub AKR SA zmierzających do uregulowania stanu prawnego i przeniesienia na rzecz Huty L.W. Sp. z o.o. tytułu prawnego do nieruchomości położonych w obrębie Małej Bocznicy Kolejowej i Wydziału Przerobu Złomu. Projekt tej umowy został w dniu 22 kwietnia 2002 r. negatywnie zaopiniowany przez adwokata Tomasza Gaczyńskiego. Dlatego też umowa ta nie została nigdy podpisana. Przy czym Huta L.W. Sp. z o.o. złożyła pozew wzajemny w postępowaniu arbitrażowym w dniu 25 marca 2002 r., tak więc można wnioskować, iż pozew wzajemny został złożony, gdy strona polska nie zareagowała na propozycję podpisania umowy. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na fakt, iż Porozumienie parafowane w dniu 13 października 2004 r. opiera się w znacznej mierze na przekazaniu stronie włoskiej uprawnień do uregulowania stanu prawnego gruntów, które mają zostać przekazane przez AKR SA zgodnie z Umową Joint Venture. Można więc wysnuć wniosek, iż podpisanie wówczas umowy z Hutą L.W. Sp. z o.o. pozwoliłoby wygrać postępowanie arbitrażowe wszczęte przez stronę polską albo przynajmniej wygasić powództwo wzajemne strony włoskiej.

   W czerwcu 2004 r. AKR SA, przy współpracy z Polskim Konsorcjum Finansowym SA (PKF SA), rozpoczęła negocjacje ze stroną włoską, w wyniku których przygotowano projekt Porozumienia pomiędzy AKR SA, Lucchini S.p.A. i Hutą L.W. Sp. z o.o. Uzgodniony projekt został parafowany przez wszystkie strony w dniu 13 października 2004 r. Następnie Zarząd AKR SA zwołał Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy na dzień 26 listopada 2004 r. W okresie poprzedzającym dzień NWZA AKR SA odbyło się kilka spotkań w siedzibie ARP SA, którą reprezentowali: Marian Lesiński (dyrektor Departamentu Aktywizacji Mienia), Anna Malewicz (członek Zarządu), Bronisława Kowalak (członek Zarządu), Arkadiusz Krężel (prezes Zarządu), Jolanta Dor (przewodnicząca Rady Nadzorczej AKR SA), Jan Skupiński i Ewa Skupińska (prawnicy ARP SA). ARP SA zleciła przygotowanie opinii prawno-podatkowej Instytutowi Studiów Podatkowych Witolda Modzelewskiego. Wskutek tez zawartych w opinii prof. W. Modzelewskiego oraz negatywnego stanowiska Rady Nadzorczej AKR SA NWZA nie podjęło uchwał w sprawie akceptacji Porozumienia. Opinia prof. Modzelewskiego, na której ARP SA się opierała, zawierała szereg nieprawidłowości, co zostało potwierdzone w opinii Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji otrzymanej przez AKR SA 29 listopada 2004 r., jak i w postanowieniu Urzędu Skarbowego z dnia 17 lutego 2005 r. (o którym mowa poniżej).

   Wskutek negatywnej oceny Porozumienia przez ARP SA AKR SA za pośrednictwem PKF SA, na mocy udzielonego pełnomocnictwa, rozpoczęła negocjacje ze stroną włoską dotyczące zmiany parafowanego projektu Porozumienia. W ten sposób powstał projekt Porozumienia z czwartym podmiotem, który również nie zyskał akceptacji ARP SA i Ministerstwa Skarbu Państwa. AKR SA proponowała pierwotnie, aby podmiotem czwartym była ARP SA, a w związku z brakiem akceptacji takiej propozycji przedstawiła dwa kolejne podmioty PKF SA i Hutę L.W. Sp. z o.o.

   Jednakże w piśmie z dnia 2 lutego 2005 r. skierowanym do Zarządu AKR SA ARP SA opowiedziała się za upadłością z możliwością zawarcia układu, jako najlepszym sposobem rozliczenia Umowy Joint Venture ze stroną włoską, argumentując to rzekomą zgodą wiceprezesa Lucchini S.p.A. Severo Bocchio na takie rozwiązanie. W tym samym piśmie podpisanym przez Annę Malewicz ARP S.A. zaleciła AKR SA dokonywanie czynności zmierzających do przygotowania przez Zarząd AKR SA wniosku o upadłość w związku ze zbliżającym się terminem stwierdzenia wykonalności wyroku Trybunału Arbitrażowego w Wiedniu z dnia 7 maja 2002 r. Pismo to zostało przesłane faksem do AKR SA w dniu 2 lutego 2005 r. o godz. 16.45. W tym samym dniu o godz. 9.50 odbyło się posiedzenie sądu w sprawie stwierdzenia wykonalności wyroku Trybunału Arbitrażowego w Wiedniu z dnia 7 maja 2002 r. na którym na zgodny wniosek stron sprawa została odroczona na 6 tygodni w związku z zaawansowanymi negocjacjami zmierzającymi do zawarcia Porozumienia pomiędzy stronami. Termin ten mija 16 marca 2005 r., natomiast pierwszy możliwy termin zwołania NWZA AKR SA to 19 marca 2005 r. Dnia 2 lutego 2005 r. o godz. 13.00 Prezes Zarządu AKR SA Ryszard Grochowski osobiście poinformował Annę Malewicz o odroczeniu sprawy przez sąd, jednak w ww. piśmie Anna Malewicz jednoznacznie przesądza o decyzji sądu, stwierdzając, iż ˝istnieje realna groźba upadłości spółki (rozprawa w sprawie stwierdzenia wykonalności wyroku sądu arbitrażowego wyznaczona na 2.02.2005 r.)˝.

   W dniu 14 lutego 2005 r. pełnomocnik Lucchini S.p.A. prof. Tomasz Gizbert-Studnicki poinformował PKF SA, iż w tym dniu zostanie wysłane pismo listem poleconym do AKR SA i ARP SA dotyczące stanowiska strony włoskiej odnośnie do negocjacji dotyczących Porozumienia. W piśmie tym prof. Studnicki wyraził expressis verbis, iż w przypadku niepodpisania Porozumienia, w okresie, na który sąd zgodził się odroczyć posiedzenie w przedmiocie klauzuli wykonalności, strona włoska zmuszona będzie na kolejnym terminie podtrzymywać swój wniosek o stwierdzenie wykonalności wyroku Trybunału Arbitrażowego w Wiedniu z dnia 7 maja 2002 r. Informację taką PKF SA przekazało w tym samym dniu Zarządowi AKR SA. Ze względu na fakt, iż do dnia 17 lutego 2005 r. pismo nie wpłynęło, na prośbę AKR SA pismo zostało przesłane faksem w dniu 17 lutego 2005 r. List polecony AKR SA otrzymała w dniu 18 lutego 2005 r.

   Dnia 17 lutego 2005 r. AKR SA otrzymała faksem pismo z ARP SA podpisane przez Prezesa Zarządu Arkadiusza Krężla, w którym zawarte zostało stwierdzenie, że ARP SA ˝zapoznała się z informacją o wszczęciu przez Zarząd AKR SA prac nad projektem układu w upadłości i prosi o zintensyfikowanie działań nad nim˝. Tymczasem Zarząd AKR SA nie rozpoczął żadnych prac nad układem w upadłości, gdyż wobec możliwości podpisania Porozumienia ze stroną włoską uznać by należało takie czynności za działanie na szkodę spółki. Ponadto w dniu 17 lutego 2005 r. AKR SA otrzymała od strony włoskiej pismo podpisane przez wiceprezesa Lucchini S.p.A. Severo Bocchio, zgodnie z którym strona włoska nie akceptuje propozycji upadłości z możliwością zawarcia układu. Pismo takie otrzymała również ARP SA.

   W dniu 18 lutego 2005 r. Zarządowi AKR SA doręczone zostało wiążące postanowienie Urzędu Skarbowego dotyczące parafowanego Porozumienia, z którego wynika, iż przedstawione w sprawie stanowisko AKR SA było słuszne. Postanowienie to stoi zatem w ewidentnej sprzeczności z opinią sporządzoną przez prof. W. Modzelewskiego na zlecenie ARP SA. W tym dniu odbyło się NWZA AKR SA, któremu postanowienie Urzędu Skarbowego zostało przedstawione. Na NWZA AKR SA obecni przedstawiciele ARP SA (Marian Lesiński) oraz Skarbu Państwa (Andrzej Smoliński) głosowali bez merytorycznego uzasadnienia przeciwko przyjęciu wnioskowanych przez Zarząd AKR SA uchwał, których realizacja doprowadziłaby do zawarcia Porozumienia. Przy czym najpierw Marian Lesiński zaproponował, aby Zarząd AKR SA zdjął wszystkie uchwały dotyczące Porozumienia z porządku obrad. W chwili gdy pełnomocnicy ARP SA i Skarbu Państwa głosowali przeciwko przyjęciu uchwał umożliwiających zawarcie Porozumienia, postanowienie Urzędu Skarbowego było im znane. Nadto mieli oni świadomość, iż przyjęcie proponowanych uchwał pozwalało na realizację Porozumienia zarówno w wersji parafowanej, jak i w wersji z udziałem czwartego podmiotu. Potwierdza to opinia radcy prawnego Jolanty Kubik, sporządzona na zlecenie AKR SA. Można wysnuć wniosek, iż gdyby istniała po stronie ARP SA i Skarbu Państwa wola zawarcia Porozumienia, NWZA AKR SA mogłoby ogłosić przerwę, aby zapoznać się ze wszystkimi materiałami i podjąć uchwały.

   Zawarcie i wykonanie Porozumienia parafowanego w dniu 13 października 2005 r. pozwoli ostatecznie rozwiązać kwestię rozliczenia Umowy Joint Venture, AKR SA wykona swoje podstawowe zadanie, do którego została powołana, i po zrealizowaniu wszystkich postanowień Porozumienia będzie spółką, nie tylko niezagrożoną upadłością, ale posiadającą wymierne aktywa pieniężne. Ponadto wyeliminowane zostanie ryzyko roszczeń wobec Skarbu Państwa i uszczuplenie jego majątku. Tak więc AKR SA, ARP SA i Skarb Państwa powinny działać wspólnie i zmierzać do zawarcia Porozumienia dla dobra Skarbu Państwa, nie zaś podejmować działania na szkodę interesu publicznego. ARP SA uniemożliwia swoimi działaniami współpracę z AKR SA, opinia prof. Witolda Modzelewskiego, dopiero po wielokrotnych interwencjach i licznych odmowach, została przekazana AKR SA bez nagłówka Instytutu Studiów Podatkowych i niepodpisana, natomiast druga opinia sporządzona na zlecenie ARP SA nie została w ogóle przekazana AKR SA. Jednocześnie Skarb Państwa dysponuje opinią prawną dotyczącą możliwości potencjalnych roszczeń strony włoskiej wobec Skarbu Państwa wynikających z Porozumienia z 18 lutego 1998 r. Na pisemną prośbę AKR SA Skarb Państwa odmówił wydania opinii.

   Biorąc pod uwagę powyższe, działania ARP SA i przedstawicieli Ministerstwa Skarbu Państwa (funkcjonariuszy publicznych) pomimo każdorazowych pisemnych deklaracji, w tym uchwał Rady Nadzorczej AKR S.A., oraz ewidentnych korzyści ekonomicznych i społecznych związanych z wykonaniem Porozumienia, jak też pomimo uświadomionego i realnego ryzyka powstania szkody majątkowej w wielkich rozmiarach w majątku Skarbu Państwa, zmierzały bezpośrednio do unicestwienia Porozumienia, a w wyniku tego do:

   - upadłości AKR SA,

   - konieczności zapłaty przez AKR SA ponad 160 000 000 PLN, tj. kwoty stanowiącej odszkodowanie na rzecz Lucchini S.p.A zasądzone wyrokiem Trybunału Arbitrażowego w Wiedniu 7 maja 2002 r. wraz z odsetkami i kosztami postępowania arbitrażowego obciążającymi AKR SA,

   - uniemożliwienia zrealizowania procedury skupu akcji od ponad 5000 byłych pracowników Huty Warszawa,

   - powstania realnego zagrożenia roszczeń Lucchini S.p.A. wobec Skarbu Państwa wskutek niewłaściwej realizacji Umowy Joint Venture, które można szacować na ponad 150 000 000 euro,

   - powstania negatywnych skutków dla budżetu państwa,

   - spowodowania szkody majątkowej w wielkich rozmiarach w majątku ARP SA z tytułu ogłoszenia upadłości AKR SA.

   Tak więc opisane powyżej działania i deklaracje ARP SA oraz przedstawicieli Skarbu Państwa (funkcjonariuszy publicznych) nie znajdowały odzwierciedlenia w rzeczywistości i stanowiły li tylko czynności pozorne, podejmowane w celu ochrony prawnej i wyeliminowania potencjalnej odpowiedzialności osób, które odpowiadają na zaistniały stan rzeczy. Czy Minister Skarbu Państwa nie był informowany o tak rażących zaniedbaniach?

   A zatem czy Minister Skarbu Państwa, którego Ministerstwo sprawuje bezpośredni nadzór właścicielski nad Agencją Rozwoju Przemysłu S.A., nie chce rozliczyć Umowy Joint Venture, która przez ponad 13 lat nie została zrealizowana wyłącznie z winy strony polskiej?

   Czy ponad 5000 byłych pracowników Huty Warszawa zostało oszukanych?

   Dlaczego pomimo podpisywania kolejnych umów z Lucchini S.p.A. strona polska nigdy nie dotrzymała ich postanowień?

   Kto poniesie odpowiedzialność za gigantyczne straty w budżecie z powodu nieprzemyślanych decyzji przedstawicieli Skarbu Państwa i ARP SA?

   Polska i Włochy są krajami będącymi w Unii Europejskiej. Spowodowanie konfliktu na arenie międzynarodowej z powodu nieudolności urzędników państwowych grozić może Polsce poważnymi konsekwencjami i narazić nasz kraj na międzynarodowy skandal oraz przyczynić się do negatywnej oceny naszego państwa w oczach światowej opinii publicznej, przez co nie będziemy traktowani jak poważny partner w interesach. Bo kto chciałby zawierać jakikolwiek kontrakt z kimś, o kim z góry wiadomo, że nie dotrzyma jego postanowień?

   Z poważaniem

   Poseł Jan Bury

   Warszawa, dnia 4 marca 2005 r.